کمیسیون مستقل انتخابات، دولت افغانستان، احزاب سیاسی، نهادهای جامعه مدنی، جامعه جهانی و سازمان ملل از بازیگران اصلی انتخابات افغانستان‌اند.

انتخابات و نظام مردمسالاردرافغانستان پیشینه کمتر از دو دهه دارد، اما دراین مدت کم با چالش‌های فراوانی مواجه بوده است. مدیریت ضعیف کارکنان کمیسیون مستقل انتخابات، عدم آگاهی درست مردم ازاین روند،  نا‌امنی درمناطق مختلف کشورو تقلب‌های گسترده ازجمله این چالش‌ها‌اند.

جناح‌های مختلف در روند انتخابات افغانستان نقش بازی می‌کنند. برخی به حمایت ازاین روند و برخی دیگر برای ایجاد موانع در این روند همواره تلاش می‌کنند.

کمیسیون مستقل انتخابات، حکومت افغانستان و احزاب سیاسی و جامعه مدنی درتلاش‌اند تا انتخابات درافغانستان برگزار شود و اما گروه طالبان،‌ داعش و دیگر گروه‌های مخالف حکومت تلاش می‌کنند تا از هرطریقی شده مانع این روند مردمسالار شوند.

بازیگران اصلی:

کمیسیون مستقل انتخابات

کمیسیون مستقل انتخابات که مجری اصلی این روند مردمسالار است در انتخابات‌های گذشته به ویژه درانتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ مدیریت خیلی ضعیف داشته و انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ با تقلب گسترده همراه بود. میزان تقلب به حدی زیاد بود که ناظران بین‌المللی آن‌را به (کابوس وحشتناک) تشبیه کردند.

حکومت افغانستان

حکومت وحدت ملی افغانستان که نتیجه برایند یک توافقنامه سیاسی است تا از یک روند دموکراتیک و مردمسالار، همواره به‌خاطر دخالت  درامور انتخابات و تاخیر در اصلاحات انتخاباتی، مورد اتهام قرار داشته است.

تاخیر در آوردن اصلاحات انتخاباتی از طرف حکومت وحدت ملی باعث شد تا نماینده‌های مردم سه سال پس از تکمیل دوره تعیین شده  نیز درمجلس نمایندگان بمانند.

احزاب سیاسی، به ویژه حزب جمعیت اسلامی که رییس اجرایی حکومت نیز از همین حزب است، حکومت را به مداخله در امور انتخابات متهم می‌کند.

با آنکه تمامی مدیران  کمیسیون مستقل انتخابات توسط یک کمیته گزینش به رییس جمهور پیشنهاد شده بود، اما استخدام مسئولان انتخابات توسط رییس‌جمهور پرسش‌های زیادی را درارتباط با بیطرفی این کمیشنران به همراه داشته است.

احزاب سیاسی

احزاب سیاسی افغانستان از بازیگران مهم درپروسه انتخابات درافغانستان است. با آنکه نظام انتخاباتی افغانستان حزبی نیست و بیشترین نماینده‌های فعلی مجلس از نام حزب‌شان به مجلس راه نیافته‌اند، اما همواره جهت‌گیری‌های شان بازتاب دهنده خواسته‌های احزاب شان بوده است.

ائتلاف بزرگ ملی افغانستان

اعضاء: ۳۵ حزب سیاسی شامل اعضای حکومت و اپوزیسیون

هدف: فشارآوردن بالای حکومت برای برگزاری انتخابات با استفاده از سیستم بایومتریک

تضمین کردن شفافیت انتخابات

تغییر سیستم انتخابات از رای مستقیم به رای تناسبی  

دیدگاه: بیشتراز ۵ میلیون رای‌دهنده  خیالی‌اند. حکومت درتلاش تقلب کردن درانتخابات است.

حزب جمعیت اسلامی

رهبر:‌صلاح الدین ربانی،‌ سرپرست وزارت خارجه افغانستان

اعضاء: بیشتر قوم تاجیک، شامل اعضای حکومت و اپوزیسیون

سال تاسیس: ۱۳۵۰ که  در ۷ ثور (اردیبهشت) ۱۳۸۴ ثبت وزارت عدلیه افغانستان شده است.

هدف: فشار آوردن بالای حکومت برای برگزاری انتخابات شفاف با استفاده از سیستم بایومتریک

تغییر سیستم انتخابات از رای مستقیم به رای تناسبی

دیدگاه: تغییر نظام ریاستی به نظام پارلمانی

سیاست خارجی:‌ متهم به نزدیکی به جمهوری اسلامی ایران

حزب اسلامی افغانستان

رهبر: گلبدین حکمتیار ، مخالف حکومت که دریک توافق صلح به حکومت پیوست.

اعضاء: بیشتر قوم پشتون، شامل اعضای حکومت و اپوزیسیون

سال تاسیس: ۱۳۴۸که  ثبت وزارت عدلیه افغانستان نیست.

هدف: فشار آوردن بالای حکومت برای برگزاری انتخابات شفاف با استفاده از سیستم بایومتریک

دیدگاه: مخالف حضور خارجی‌ها در افغانستان

سیاست خارجی:‌ متهم به نزدیکی به پاکستان،  مخالف جمهوری اسلامی ایران

حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان

رهبر:  حاج محمد محقق پس از کشته شدن عبدالعلی مزاری، معاون دوم ریاست اجراییه جمهوری اسلامی افغانستان

اعضاء:‌ بیشتر شیعیان افغانستان، شامل حکومت و اپوزیسیون

سال تاسیس: ۱۳۶۸ به‌نام حزب وحدت اسلامی افغانستان تحت رهبری عبدالعلی مزاری.

هدف:‌ حزبی ساختن قانون انتخابات،‌ فشار آوردن برای برگزاری انتخابات شفاف با استفاده از سیستم بایومتریک

دیدگاه:‌ تغییر نظام ریاستی به پارلمانی

سیاست خارجی: متهم به نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران

حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان

رهبر: جنرال عبدالرشید دوستم

اعضاء:‌ بیشتر اوزبک‌ها و ترکمن‌های افغانستان

سال تاسیس: ۱۳۷۱که در وزارت عدلیه افغانستان ثبت است.

هدف: فشار آوردن بالای حکومت برای برگزاری انتخابات شفاف با استفاده از سیستم بایومتریک

دیدگاه: تغییر نظام ریاستی به پارلمانی

سیاست خارجی:‌ مخالف پاکستان، متهم به نزدیکی با ترکیه

نهاد‌های جامعه مدنی و رسانه ها

اعضاء: سازمان‌های غیر دولتی، نهادهای ناظربر انتخابات، فعالان جامعه مدنی، رسانه‌های آزاد،‌ نزدیک به ۵۳ هزار ناظر برای نظارت از انتخابات، اعتبارنامه به‌دست آورده اند.

هدف: نظارت همه‌جانبه از روند انتخابات، افشاسازی تقلب و تخطی، گزارش‌دهی موارد تقلب به کمیسیون، حکومت و مردم

دیدگاه: منتقد کاستی‌های کمیسیون ولی حامی روند انتخابات شفاف

گروه طالبان

رهبر: ملاهیبت الله آخند

اعضاء:‌ بیشترجنگجویان تندرو افغان و ملیشه‌های (شبه نظامیان) خارجی

سال تاسیس: ۱۳۷۳

هدف: تخریب روند انتخابات، ایجاد ترس و رعب برای رای دهندگان، مانع شدن رای دهندگان از اشتراک در پروسه به هرنوع ممکن

دیدگاه: تغییر نظام ریاستی به امارت اسلامی

سیاست خارجی:‌ مخالف حکومت فعلی افغانستان و نیروهای خارجی به ويژه آمریکا

جامعه جهانی

اعضاء: ایالات متحده امریکا،‌ سازمان ملل متحد و نیروهای ناتو

هدف: حمایت مالی و فنی از روند انتخابات، نهادینه کردن دموکراسی درافغانستان،‌ تامین امنیت مراکز انتخابات،‌ نامزدان و رای دهندگان

دیدگاه:‌ حمایت از نظام مردمسالار در افغانستان