سلطان‌ها در ایران همچنان دستگیر، زندانی و اعدام می‌شوند و با وجود این دستگیری‌ها، تخلفات و رانت‌های بزرگ اقتصادی و فساد گسترده اداری و اقتصادی نیز همچنان ادامه دارد.

روز سه‌شنبه، به‌دنبال دستگیری سلطان سکه و قیر، خبر دستگیری اخلالگر بزرگ بازار کاغذ، که گفته می‌شود سرکرده باند بزرگ واردات کاغذ با ارز دولتی است، منتشر شد. این در حالی است که در ماه‌های گذشته، سلطان سکه و قیر دستگیر، محاکمه و اعدام شدند.

بنا بر گزارش سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ،‌ اعضا و ریيس باند واردات کاغذ با ارز دولتی، پس از مدت‌ها پیگیری، دستگیر شده‌اند.

رییس پلیس تهران گفته است اعضای این باند ۱۶ نفر بوده‌اند که ۳۰ هزار تن کاغذ را با ارز دولتی وارد و احتکار کرده بودند.

رحیمی همچنین خاطرنشان کرد که اعضای این باند بخشی از کاغذ وارداتی با ارز دولتی را در بازار دولتی به فروش رسانده و بخشی را نیز به مصرف سایر امور رسانده بودند. به گفته رییس پلیس تهران، ارزش ریالی این پرونده بیش از ۱۷۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است.

الف‌ـ سیاست‌های موجد تولید رانت و سلطان

موج دستگیری مجرمان باندهای اقتصادی، که به‌تازگی به روسای آن‌ها لقب سلطان داده می‌شود، همچنان ادامه دارد. اتهام این افراد اقدامات غیرقانونی اقتصادی و اخلال در نظام اقتصادی کشور با استفاده از رانت‌های دولتی است.

اگرچه فعلا موج دستگیری افرادی که از رانت‌های بزرگ دولتی برای واردات کالا و همچنین انحصار در واردات کالا استفاده کرده‌اند ادامه دارد، اما کارشناسان اقتصادی همواره تاکید کرده‌اند که وجود رانت‌های اقتصادی و به‌ویژه تخصیص انحصار واردات کالا به افراد خاص از اقداماتی است که انجام آن تنها به‌واسطه اتصال و ارتباط با حلقه اول دولت امکان‌پذیر است.

از سه دهه قبل که دولت هاشمی سیاست درهای باز را در حوزه اقتصادی و توسعه‌ای در پیش گرفت، رانت‌های اقتصادی گسترده‌ای از طریق حلقه وابستگان به لایه اول قدرت توسعه یافت و جریان آقازاده‌ها و اعضای نهادهای انقلابی در برخورداری از این رانت‌ها سرآغاز انتقادها در خصوص فساد اقتصادی گسترده آقازاده‌ها و نمایندگان عضو ساختار قدرت گردید. هرچند، هاشمی بر این باور بود که برای کاهش درجه انقلابی‌گری و ایدئولوژیک‌اندیشی  اعضای نهادهای انقلاب راهی ندارد جز این‌که با مشغولیت آن‌ها به امور دنیوی از درجه رادیکالیسم آن‌ها بکاهد و با مزمزه کردن سود مادی و قدرتی که پول برایشان فراهم می‌آورد کمتر معترض سیاست‌های مصالحه‌جویانه با غرب شوند‌.

به‌واسطه همین اقدامات، تخصیص انحصار واردات کالا به افراد خاص شکل گرفت، که پیامدهای ویرانگرش در اقتصاد همچنان وجود دارد.

ب‌ـ لایه‌های اصلی فاسد قدرت و مبارزه با فساد

رانت‌های متعدد اقتصادی و به وجود آمدن سلطان‌ها در حوزه‌های اقتصادی نشان‌دهنده تخصیص انحصار واردات کالا به افراد خاص و فقدان نظارت سازمان‌یافته و موثر بر امور مالیاتی این نوع تجارت‌ها است، که فقط از طریق ارتباط با لایه اصلی قدرت و سیاست در ایران امکان‌پذیر است.

اما واقعیت این است که در مبارزه با فساد اقتصادی، در‌خصوص برخورد ریشه‌ای با موضوع و نیز برخورد با کسانی که موجبات توسعه این فساد اقتصادی را در کشور فراهم کرده‌اند هیچ‌گونه اقدامی صورت نمی‌گیرد و به‌جای یافتن علت و برخورد ریشه‌ای با متخلفان اصلی اقتصادی که واردات انحصاری کالاها را به افراد واگذار کرده‌اند، دولت و دستگاه قضایی برخورد با معلول را در پیش گرفته است.

نتیجه‌گیری

به‌ نظر می‌رسد قوه قضاییه و اطلاعات سپاه به این نتیجه رسیده‌اند که این روش تبلیغاتی جمهوری اسلامی ایران برای اقناع افکار عمومی و نشان دادن قاطعیت نظام در مقابله با فساد کار می‌کند. در حالی‌که تجربه چهل سال گذشته نشان داده است که این روش‌ها در اندک‌زمانی اثر تبلیغاتی خود را از دست می‌دهد و ناکامی در دستیابی به هدف‌های موردنظر بار دیگر ابعاد بحران نا‌کار‌آمدی و فساد سیستم را بیش‌از‌پیش هویدا می‌سازد.

از آن‌جایی‌‌که فساد در لایه‌های اول قدرت و کارگزاران آن نفوذ کرده است، بدون یک خانه‌تکانی اساسی و اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه علیه کاسبان اصلی حلقه قدرت، که نوعی مبارزه علیه لایه‌های اصلی خود قدرت نیز هست، استفاده از نیروهای کارآمد در مدیریت اقتصادی و نظارتی و باز کردن فضای رسانه‌ای، همه راه‌حل‌ها به ناکجا‌آبادهایی ختم می‌شود که تاکنون نظام را به این مرحله رهنمون ساخته است. در حقیقت، سلطان‌ها دستگیر می‌شوند، اما سیاست‌های تولید سلطان همچنان ادامه دارد، با این تفاوت که درجه و ظرفیت جامعه برای تحمل این فسادها، با توجه به تنگناهای جمهوری اسلامی ایران در کسب درآمد نفتی، روز‌به‌روز کمتر می‌شود‌.