نرخ بیکاری ایران در زمستان ۹۸، بر اساس گزارش مرکز آمار ایران به ۱۰/۶ درصد رسید که در مقایسه با نرخ بیکاری در زمستان ۹۷، کاهشی ۱/۷ درصدی را نشان می‌دهد.

براساس یافته‌های این گزارش، نرخ مشارکت اقتصادی نیز در زمستان پارسال نسبت به این نرخ در فصل زمستان سال ۹۷ با ۱/۱ درصد افت همراه شده و به ۴۲/۴ درصد رسیده است.

از این رو یکی از عوامل موثر در کاهش نرخ بیکاری در زمستان پارسال، نسبت‌به زمستان سال ۹۷ را می‌توان به حساب کاهش نرخ مشارکت اقتصادی در این دوره زمانی گذاشت.

کاهش نرخ مشارکت اقتصادی به این معناست که درصد کمتری از کل جمعیت در محدوده سن کار (یعنی جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر) در بازار کار حاضر شده‌ و در جست‌وجوی کار بوده‌اند.

ناامیدی افراد در سن کار از یافتن شغل و خروج آن‌ها از بازار کار، یا اشتغالشان به تحصیل یا دیگر امور غیر از شغل و کار، از جمله عوامل کاهش نرخ مشارکت اقتصادی به‌شمار می‌آید.

نکته قابل توجه در گزارش مرکز آمار ایران از بازار کار ایران در زمستان پارسال که به آن اشاره شده، لحاظ نشدن آثار بحران ناشی از بیماری کرونا در اعداد و ارقام این گزارش است.

بر اساس توضیح مرکز آمار ایران، اطلاعات گزارش‌های آماری نیروی کار در هفته دوم تقویمی و هفته پس از آن در ماه میانی هر فصل جمع‌آوری می‌شود و آمارهای این گزارش نیز مربوط به ۱۲ تا ۲۵ بهمن‌ماه پارسال است؛ حال آنکه آثار مربوط به بحران کرونا از اسفندماه پارسال بروز کرد که منجر به تعطیلی شماری از کسب‌و‌کارها و خانه‌نشینی بخش قابل‌ توجهی از نیروی کار شد.

گزارشی که مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار در زمستان پارسال منتشر کرده است، نشان می‌دهد که به کل جمعیت ۱۵ساله و بیشتر ایران، از زمستان ۹۷ تا زمستان ۹۸، ۶۷۳هزار و ۲۶۵ نفر افزوده شده و شمار این افراد به ۶۱میلیون و ۹۱۵ هزار و ۹۱۳ نفر بالغ شده است، اما در همین دوره زمانی، از شمار جمعیت فعال کشور، به معنای جمعیت شاغل و بیکار، به میزان ۴۳۰هزار و ۳۳۰ نفر کاسته شده است، به‌طوری‌که جمعیت فعال در زمستان ۹۸ به ۲۶ میلیون و ۲۲۳ هزار و ۷۴۷ نفر رسید.

در زمستان پارسال از این جمعیت بیش از ۲۶میلیون نفری، ۲۳ میلیون و ۴۳۵ هزار و ۱۶۱نفر شاغل بوده‌اند که در مقایسه با جمعیت شاغل در زمستان سال ۹۷، این رقم، بیش از ۵۲ هزار نفر افزایش را نشان می‌دهد.

جمعیت بیکاران ۱۵ساله و بیشتر ایران نیز در زمستان پارسال به دومیلیون و ۷۸۸ هزار و ۵۸۷ نفر رسید که نسبت به شمار خیل بیکاران در فصل مشابه سال ۹۷،  ۴۸۲ هزار و ۲۷۸نفر کمتر بود.

بیکاری ۱۹/۵ درصد

بر اساس تعریف سازمان بین‌المللی کار (ILO)، شاغل کسی است که در هفته مرجع سرشماری برای سنجش وضعیت بازار کار، حداقل یک ساعت کار کرده باشد. با این حساب، شمار بیکاران و نرخ بیکاری با تعریف معمول از شاغل و بیکار، تفاوت ماهیتی دارد و برای رسیدن به تصویری واقعی از بیکاری و اشتغال، بهتر است نرخ اشتغال ناقص را نیز در این اعداد و ارقام لحاظ کنیم.

اشتغال ناقص، شامل شاغلانی می‌شود که بنابه دلایل مختلفی، در هفته مرجع آمارگیری، ساعت کاری آن‌ها از ۴۴ ساعت در هفته کمتر بوده است.

مرکز آمار ایران نرخ اشتغال ناقص در زمستان ۹۸ را ۸/۹ درصد اعلام کرده است، اگر این عدد را به نرخ بیکاری ۱۰/۶ درصدی زمستان پارسال اضافه کنیم، در مجموع ۱۹/۵ درصد از جمعیت فعال ایران، بیکار مطلق بوده‌اند یا کمتر از ۴۴ساعت در یک هفته، کار کرده‌اند.

نرخ بیکاری تک‌رقمی مردان

در بخش دیگری از این گزارش نرخ بیکاری به تفکیک جنسیت افراد در زمستان پارسال آمده است. بر این اساس، نرخ بیکاری در میان مردان ۹/۲ درصد و در میان زنان ۱۵ ساله و بیشتر، ۱۷/۲ درصد اعلام شده است.

همچنین نرخ مشارکت اقتصادی در میان مردان، در فصل مورد گزارش، ۶۹/۴ بوده است. نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله نیز در زمستان پارسال، ۲۵/۷ درصد اعلام شده‌است.

بیکاری ۲۰ درصدی در کردستان

بالاترین نرخ بیکاری در میان استان‌های ایران در زمستان پارسال، مربوط به استان کردستان بود که نرخ بیکاری در این استان ۲۰ درصد اعلام شد، پس از کردستان، استان‌های کرمانشاه با نرخ بیکاری ۱۷/۹ درصدی و لرستان با نرخ بیکاری ۱۶/۸ درصدی، بالاترین نرخ بیکاری در میان استان‌های ایران را داشتند.

پایین‌ترین نرخ بیکاری نیز در زمستان پارسال مربوط به استان خراسان جنوبی بود که نرخ بیکاری این استان در آن دوره زمانی، ۶ درصد اعلام شد. پس از خراسان جنوبی، استان‌های مرکزی با نرخ بیکاری ۶/۹درصدی و استان ایلام با نرخ بیکاری ۷ درصدی، در رتبه های بعدی پایین‌ترین نرخ بیکاری در میان استان‌های ایران قرار داشتند.

بر اساس یافته‌های این گزارش، بالاترین نرخ مشارکت اقتصادی در زمستان پارسال به استان هرمزگان مربوط می‌شد که نرخ مشارکت اقتصادی در این استان ۴۹/۹ درصد اعلام شد و پایین‌ترین نرخ مشارکت اقتصادی در میان استان‌های مختلف ایران، به استان ایلام اختصاص یافت که نرخ مشارکت اقتصادی در این استان، ۳۷ درصد بود.    

بار اشتغال بر دوش بخش خدمات

بخش خدمات با سهم ۵۲/۷ درصدی در زمستان پارسال، بیشترین سهم اشتغال را در خود جای داده است و پس از خدمات، بخش صنعت با سهم ۳۱/۷درصدی و بخش کشاورزی با سهم ۱۵/۶ درصدی در رتبه‌های بعدی ایجاد اشتغال قرار دارند.

بر اساس گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه ‌اجتماعی، بحران ناشی از شیوع بیماری کرونا دست‌کم ۵۴ رسته فعالیت با حدود یک میلیون کارگاه کوچک و بزرگ و دست‌کم چهار میلیون و ۸۰۰هزار کارگر را به‌طور مستقیم تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد. در این گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه ‌اجتماعی، در توضیح چکونگی  این تاثیر، به «کاهش شدید سطح فعالیت، تعطیلی و بیکاری» اشاره شده است.

اتاق اصناف ایران نیز در یک ارزیابی اولیه از آثار کرونا بر بازار کار ایران، پیش‌بینی کرده بود که یک میلیون و ۶۰۰هزار شغل تحت تاثیر این بحران از بین می‌رود.

بر اساس ارزیابی‌ها، بخش خدمات در قبال بحران شیوع کووید-۱۹، بیشترین اثرگذاری منفی را تحمل خواهد کرد و این در حالی است که این بخش از اقتصاد، بالاترین سهم را از شاغلان ایران در خود جای داده است.

این‌همه، نشان می‌دهد که در صورت انجام نشدن اقدامات لازم و موثر و سیاست‌گذاری درست و سریع در قبال بحران کرونا، وقوع بحران بیکاری سهمگینی در اقتصاد ایران در ماه‌های آینده، دور از انتظار نخواهد بود.