جانورانِ حشره‌خور مانند شماری از پرندگان، برای هزاره‌ها در رژیم غذایی انسان تثبیت شده‌اند. اینک اما خوردن حشرات، در حال جهانی شدن است.

هر چند حشره‌خوری در آمریکای شمالی چندان متداول نیست، اما به‌تازگی در یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های مواد غذایی کانادا، آرد جیرجیرک توزیع شده است. به اعتقاد گردانندگان این فروشگاه زنجیره‌ای، کانادایی‌ها آمادگی پختن و خوردن جیرجیرک را دارند. به همین دلیل، این حشره‌ را در محصولات مختلف، نظیر آرد و بیسکوئیت در اختیار مشتریان خود قرار داده‌اند.

پیش از این، نوع دیگری از محصولات غذایی حاوی حشرات، نظیر لارو حشره‌ای به نام میل‌ورم (mealworm یا کرم آرد)‌ در کانادا و آمریکا توزیع شده؛ اما هنوز چندان مورد استقبال قرار نگرفته است.

میان کشورهای اروپایی، سوئیس بود که برای نخستین‌‌بار به تولید محصولات خوراکی حاوی حشرات مجوز داد.

اما آن سوی دیگر جهان، در سرزمین‌های شرق آسیا، خوردن حشرات رایج است. برآوردهایی که روزنامه بریتانیایی ایندیپندنت منتشر کرده، نشان می‌دهد، حدود دوهزار گونه حشره، در رژیم غذایی دومیلیارد نفر از مردم جهان، جایگاه ثابتی دارد. متداول‌ترین این حشرات، زنبورعسل ، شبه‌زنبور (wasp)، کرم ابریشم و مورچه است. برای حشره‌خوری انسان در ادبیات انگلیسی، واژه جدیدی نیز ابداع شده است: اینتامافاجی (Entomophagy) که به معنی استفاده انسان از تخم، لارو، یا حشره بالغ است.

• سلامتی بیشتر، محیط‌زیست بهتر

برآوردها نشان می‌دهد جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به نه‌میلیارد نفر می‌رسد و نیاز به مواد غذایی، دو برابر افزایش خواهد یافت. افزایش جمعیت و کاهش منابع -نظیر آب- برای تولید محصولات خوراکی، باعث شده است که دست‌اندرکاران صنایع غذایی به‌دنبال راه‌حل باشند. «پروتئین جایگزین» شاید یکی از این راه‌حل‌هاست.

گوشت گاو معمولاً به‌عنوان اصلی‌ترین منبع پروتئین شناخته می‌شود که در ۱۰۰گرم آن، حدود ۲۰گرم پروتئین وجود دارد. این رقم در میزان مشابه جیرجیرک، سه برابر است و به حدود ۶۰ گرم می‌رسد. چربی اشباع در جیرجیرک کمتر و اُمگا۳ و امگا۶ آن بسیار بیشتر از گوشت گاو است.

طرفداران حشره‌خوری معتقدند که با رواج محصولات حاوی حشرات، نه‌تنها مواد غذایی سالم‌تری به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد، بلکه مزارع تولید حشرات، آسیب کمتری به محیط‌زیست می‌زنند و گاز گلخانه‌ای کمتری نیز تولید می‌کنند. همچنین، تولید این محصولات به آب کمتری نیاز دارد. به‌عنوان مثال، برای تولید یک کیلو گوشت گاو، ۱۵هزار و ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. حال آن‌که برای تولید مقدار مشابهی از جیرجیرک، این رقم دوهزار برابر کمتر است.  

به‌علاوه، تولید ۱۰۰ گرم گوشت گاو، باعث رهاسازی ۷۵۰ گرم گاز گلخانه‌ای می‌شود. اما برآوردها نشان می‌دهد برای تولید میزان مشابهی جیرجیرک، تنها ۱۰۰ گرم گاز گلخانه‌ای به جو زمین راه پیدا می‌کند.

• جیرجیرک‌ها خوشمزه‌اند؟

پیش‌فرض کثیف‌بودن حشرات، حس اشمئزاز از آن‌ها و بی‌اطلاعی از مزه و نوع بافت آن‌ها در دهان را می‌توان از اصلی‌ترین موانعی دانست برای کسانی که ذائقه‌ای ماجراجو ندارند و به‌سختی ممکن است مواد غذایی جدید را امتحان کنند.

توصیف‌ها از آرد جیرجیرک این است که میزان اندک آن، مزه خاصی ندارد؛ اما در مقادیر بیشتر، مزه‌ای شبیه خاک، قارچ و دانه‌های روغنی (بادام، گردو یا فندق) می‌دهد. این محصول را می‌توان برای صبحانه به ماست و میوه‌های توت‌مانند (مثل شاه‌توت و بلوبری) اضافه کرد. همچنین آن را می‌توان در پختن خمیر پیتزا، انواع نان‌‌ها، کیک‌ها و بیسکوئیت‌ها به کار برد. برای بیسکوئیت جیرجیرک هم نام جدیدی ابداع شده است: کریکوئیت، که شکل کوتاه‌شده‌ای است از ترکیب کریکت به معنای جیرجیرک و بیسکوئیت.

درصورتی‌که حشرات و به‌ویژه جیرجیرک به‌صورت کامل پخته یا سرخ شوند، طعم آن‌ها شبیه می‌شود به طعم گیاهی که خورده‌اند؛ مثلاً جیرجیرک‌هایی که با نعناع تغذیه شده باشند، مزه این گیاه را می‌دهند. جیرجیرک را معمولاً طوری می‌پزند یا سرخ می‌کنند که مثل سیب‌زمینی سرخ‌کرده، ترد باشد. همچنین هر افزودنی و ادویه‌ای که به آن اضافه شود، همان طعم را پیدا می‌کند.

با این‌که ستاره‌های سینما و هنر مثل آنجلینا جولی خوردن حشرات را تبلیغ می‌کنند و مدیران فروشگاه‌های موادغذایی یا تولیدکنندگان حشرات خوراکی مدعی می‌شوند که مردم کانادا و آمریکا آمادگی خوردن آن‌ها را دارند، اما هنوز بازار اصلی حشرات خوراکی در شرق آسیاست؛ جایی که انواع تازه آن‌ها در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد.

به نظر می‌رسد هنوز چند سال دیگر باید کارهای تبلیغی و ترویجی ادامه پیدا کند، تا حشرات تازه و آماده طبخ، در بازارها و فروشگاه‌های کشورهای غربی توزیع شود.