«ارباب خودم، سومبولی بلیکم، ارباب خودم، سرِتو بالا کن»، واژه‌ای آشنا برای تمامی ایرانیان. شنیدن این ترانه بدون شک تصویری از سراینده آن که به نام «حاجی فیروز» شهرت دارد را در ذهن زنده می‌کند.

مردی که روی خود را با ذغال سیاه کرده و با پوشیدن لباسی قرمز و دایره و تنبک به رقص و پایکوبی  می‌پردازد و آمدن بهار و نوروز را خبر می‌دهد. برخی بر این عقیده هستند که حاجی فیروز، یک چهرهٔ افسانه‌ای در فولکلورِ ایرانیان است.

جواد انصافی، از بازیگرانی است که سال‌های سال با اجرای نمایش عمو نوروز و حاجی فیروز چهره نام آشنای عرصه تئاتر و تلویزیون است.  مجموعه «عبدلی و اوستا» از جمله کارهای تئاتری اوست که چندین نسل با آن خاطره دارند. او که علاوه بر بازیگری، پژوهشگر داستان‌های تاریخی است، پیشتر در گفت‌وگویی با رسانه‌های داخلی ایران گفته بود که شخصیت حاجی فیروز به دوران ساسانی یا پیش از آن  برمی گردد. به گفته انصافی، اصل عنوان این نمایش آیینی «عمو نوروز و خواجه پیروز» بوده که به مرور زمان خواجه در زبان‌ها به حاجی تبدیل می‌شود و زمانی که اعراب به ایران آمدند به دلیل آنکه حرف «پ» در الفبای آن‌ها نبود پیروز به فیروز تبدیل شد.

انصافی نمایش‌های عمو نوروز و حاجی‌ فیروز را از اولین نمایش‌های تئاتری خیابانی می‌داند که اگر چه پیام آور شادی و نوروز هستند، اما در بیشتر مواقع با سفر به شهرها و روستاهای اطراف مشکلات مردمان آن منطقه را در قالب نمایش به اجرا در می‌آوردند.

آنگونه که این پژوهش داستان‌های تاریخی می‌گوید، در دوران ساسانیان نخستین شخصی که می‌توانست وارد کاخ دربار شود و آمدن بهار را خبر دهد خجسته و یا مبارک بوده است که از پادشاه شادباش می‌گرفت.

انصافی معتقد است که در حال حاضر تحریف تاریخ و داستان‌های قدیمی باعث شده که این تفکر در مردم جا بیافتد که حاجی فیروزهایی که در خیابان مشغول شادمانی هستند، از نظر مالی فقیر و در حال گدایی هستند . در حالی که به گفته انصافی، حقیقت ماجرا این است که آن‌ها هیچ گاه نباید دست به‌سوی مردم برای گرفتن شادباش دراز کنند، بلکه این مردم هستند که باید با میل و رغبت خود به آن‌ها شادباش بدهند.

اگر چه در پشت چهره سیاه شده حاجی فیروز یک افسانه تاریخی نهفته است که شادی و بهار را نوید می‌دهد، اما گویا دل این مردان جامه سرخ به شادی ظاهرشان نیست. در چند سال اخیر مخالفت برخی از شخصیت‌های دینی با برگزاری آیین‌های نوروزی منجر به بدرفتاری ماموران حکومتی با حاجی فیروزها شد. آنگونه که حاجی‌فیروزهای سطح شهر می‌گویند، حکومت دل خوشی از آن‌ها ندارد و هر گاه که آن‌ها را می‌بیند سعی در مخالفت با آن‌ها و برهم زدن بساط رقص و شادیشان داشته است، اما آن‌ها معتقدند که برای خوشحال کردن مردم می‌آیند و می‌رقصند.