حاشیه های دومین نمایشگاه کتاب تهران بدون سانسور در لندن
لندن روزهای دوم و سوم می میزبان دومین "نمایشگاه کتاب تهران بدن سانسور" بود که به همت انتشاراتی های نوگام، ناکجا و مهری در کتابخانه مطالعات ایرانی برگزار شد. این نمایشگاه که همزمان با نمایشگاه دولتی کتاب تهران آغاز به کار کرد، علاوه بر لندن در چندین شهر اروپا و همچنین در لس آنجلس آمریکا نیز از ششم تا چهاردهم می برپا خواهد بود.
برگزاری نمایشگاه کتاب به دور از سانسور به عنوان جایگزینی برای نمایشگاه کتاب تهران، از عمده ترین اهداف "نمایشگاه کتاب تهران، بدون سانسور" عنوان شده است. این مجموعه فرصتی برای آندسته از ناشران و نویسندگانی است که بدلیل ممیزی های وزارت ارشاد، آثارشان به نمایشگاه راه پیدا نمی کند. همزمان با برپایی این نمایشگاه، مخاطبان فارسی زبان خارج از ایران می توانند مستقیما با ناشران و نویسندگان ملاقات کنند و درباره آخرین وضعیت نشر و آثار نویسندگان با آنان تبادل نظر کنند.
برگزارکنندگان این نمایشگاه در وبسایت خود اعلام کردهاند که "اگر سانسورگران حضور کتابهای سانسورنشده را در تهران نمیتابند، ما نمایشگاه کتاب تهرانمان را خارج از مرز ایران برگزار میکنیم و خواننده فارسیزبان را از خواندن کتاب فارسی بدون سانسور محروم نمیکنیم"
ارزان، ایران اودیوبوک، ایران آکادمیا، باران، پگاه، خانه هنر و ادبیات، دنا، گردون، اچانداس مدیا، ساتراپ، شرکت کتاب، فردوسی، فروغ، مهری، ناکجا و نوگام، انتشاراتیهایی هستند که برای دومین سال پیاپی «نمایشگاه کتاب تهران، بدون سانسور» را برگزار میکنند.
آزاده ایروانی، سرویراستار نشر نوگام می گوید: با توجه به دسترسی محدود مخاطبان ایرانی خارج از کشور به کتاب های فارسی، تلاش کردیم چند ناشر را در اروپا گردهم جمع کنیم تا کتاب های چاپ خارج از کشور را بصورت یکجا و همزمان با نمایشگاه کتاب تهران به مخاطبان عرضه کنیم.
خانم ایروانی درباره رواج کتابهای الکترونیکی و تاثیر آن بر کتابهای چاپی گفت: "انتشار آنلاین کتاب، خواندن کتابهای چاپی را کم نکرده است. مشکلاتی که در زمینه های چاپ و توزیع، بدلیل محدودیت کاغذ وجود دارد و موضوع حفظ محیط زیست، استفاده از تکنولوژی نو و کتاب الکترونیک را بصورت یک روش نوین اجتناب ناپذیر کرده است. با این حال هنوز بسیاری ترجیج می دهند به جای مطالعه کتاب برروی تبلت های شخصی، برای خرید کتابهای چاپی به کتابفروشی ها بروند، در میان کتاب ها چرخی بزنند و تورقی کنند و کتابی بخرند"
عباس معروفی، نویسنده و مدیر نشر گردون در محل برگزاری این نمایشگاه در لندن به خبرنگار ایران اینترنشنال نیوز گفت: استقبال و حضور مخاطبان کتاب و ادبیات فارسی از نمایشگاه کتاب تهران، بدون سانسور باعث شد تا این نمایشگاه برای دومین سال پیاپی برگزار شود. با این حال او استقبال از نمایشگاه امسال را بدلیل برپایی آن در اواسط هفته ضعیف تر از پارسال ارزیابی می کند و می گوید "اگر نصف این مخاطبان هم بودند باز هم به احترام مخاطبان می آمدم. ما جامعه پراکندهای هستیم. این نمایشگاه احترام متقابل میان نویسنده، ناشر و مخاطب است. کتاب مانند آجر سنگین است اما ما ناشران و نویسندگان حاضریم برای هدفمان کتابهایمان را با خود حمل کنیم و به شهرهای مختلف ببریم"
نگرانی از رونق کتابخوانی دغدغه امروز بسیاری از نویسندگان و ناشران است. اهالی فرهنگ و کتاب سالهاست که از سرانه پایین مطالعه در ایران نگرانند و هشدار میدهند ایرانیان کتاب کم می خوانند. یکی از اصلی ترین عوامل کاهش کتابخوانی به ویژه در خارج از ایران، گرانی کتاب فارسی است. آقای معروفی دلایل دیگری را هم مطرح میکند: "فقدان فرهنگ مکتوب و نوشتاری میان ایرانیان و سانسور و ممیزی زیر سایه سنگین حکومت سرکوبگر". او می گوید "با وجودیکه کتابهایش در ایران در بازار سیاه بفروش می رسد اما مجوز چاپ نمی گیرند. این بام و دو هوا زاییده فضای سانسور و محدودیت است و محدودیت جامعه را بیمار می کند و بیزار."
این نویسنده ایرانی راهکار مقابله با سانسور را نوشتن می داند و منتشر کردن. آقای معروفی می گوید من از هرامکانی برای نوشتن و منتشر کردن استفاده می کنم چرا که معتقدم جامعه باید به کتاب اعتیاد پیدا کند.
علیرغم سانسور نشر در ایران، بازار کتابهای زیرزمینی داغ و پررونق است و انتشار کتاب هایی که وزارت ارشاد به آنها مجوز چاپ نمی دهد همچنان ادامه دارد. کتابهایی که در کوچه پس کوچه های منتهی به میدان انقلاب دست بدست می چرخند و خرید و فروش می شوند.
سال پیش نخستین "نمایشگاه کتاب تهران، بدون سانسور" در شهر لندن و با شرکت هشت ناشر ایرانی برگزار شد. امسال ناشران ایرانی بسیاری از ایران و خارج از کشور به این حرکت پیوستند و امیدوارند با همکاری نویسندگانی که نامشان در داخل کشور در لیست سیاه قرار دارد و آثارشان به تیغ سانسور سپرده می شود، هر سال بتوانند کتاب های بدون سانسور بیشتری در اختیار مخاطبان قرار دهند. تلاشی که انتظار می رود باعث تشویق نویسندگان ایرانی شود، نسل جدید را با آثار نویسندگان ایرانی آشنا کند و به مخاطبانی که روزهای آغازین اردیبهشت یادآور بوی کاغذ و کتاب و شلوغی های نمایشگاه کتاب تهران است، کمک کند تا نوستالژی روزهای نمایشگاه را در تبعید زنده کنند.