گاسپار نوئه، سینمای جنون و رویا
چهار سال پیش، گاسپار نوئه، فیلمساز آرژانتینیـفرانسوی، در جشنواره کن، با صحنه سهبُعدی انزال شخصیت مرد فیلم «عشق»، تماشاچیها را در سالن سینما شوکه کرد. سال گذشته، او با فیلم «نقطه اوج» (Climax) به کن آمد. این فیلم در سایت راتن توماتوز (Rotten Tomatoes) نمره ۷۱ از ۱۰۰ گرفت. این سایت در واقع، مجموع نقدها و ارزشگذاریهای نشریههای معتبر را جمعآوری میکند و از آنها میانگین میگیرد.
اما امسال گاسپار نوئه با فیلم «نور جاودان» (Lux Aeterna) وارد بخش غیررقابتی جشنواره فیلم کن شد، فیلمی ۵۰ دقیقهای. قراردادهای جشنوارههای مختلف فیلمهای زیر ۵۰ دقیقه را فیلم کوتاه میدانند و فیلمهای بالای ۵۰ دقیقه را فیلم بلند.
مدت ۵۰ دقیقهای، سبک و همینطور حالوهوای فیلم باعث شده است این فیلم نه یک فیلم داستانی بلند باشد، نه فیلمی کوتاه.
فیلم «نور جاودان» راجع به خودِ سینما و فیلمسازی است. گاسپار نوئه فیلمسازی را بهعنوان فرایندی که میتواند گاهی دردناک و زجرآور باشد به تصویر میکشد.
فیلم «نور جاودان» ویژگیهای همیشگی فیلمهای نوئه را دارد، زاویههای نامتعارف فیلمبرداری، حرکتهای پیشبینیناپذیر دوربین، طراحی صدای اغراقآمیز و بازیگرهایی که گویا در حالت عادی نیستند. شاید بتوان گفت فیلمهای گاسپار نوئه فیلمهایی روانگرداناند.
داستان فیلم راجع به زنی فیلمساز است که خود بازیگر است و سعی دارد فیلمش را با وجود دخالتهای تهیهکننده جلو ببرد، در عین حال، فیلمساز با فیلمبردار نیز درگیر است و در فیلم بینظمی و هیاهوی شدید پشتصحنه را میبینیم. طی فیلم، فشارهای مختلفی به این فیلمساز وارد میشود. فیلم تا حدودی منطقی جلو میرود و در ده دقیقه آخر فیلم، امضای تصویری گاسپار نوئه در فیلمش جلوه میکند که برای لوث نشدن فیلم در این مطلب از آن صحبت نمیکنیم.
این فیلم با حمایت مالی برند گرانقیمت «ایو سن لوران» (Yves Saint Laurent) ساخته شده است، اما با فیلمی تبلیغاتی کیلومترها فاصله دارد. جالب اینجاست که فیلمساز، در آغاز داستان، راجع به جنگ فیلمساز با صنعت سینما میگوید بهشکلی که گویا این کشمکش را در دوران فعلی ساخت فیلمها بیشتر حس کرده است. تم این فیلم خلق اثر هنری با وجود همه فشارهاست، فشار اقتصادی، محدودیت زمان و مشکلات پیشبینینشده.