حالا که به ارزیابی‌های اولیه رسانه‌ها و تحلیلگران از میزان اثرگذاری کرونا بر اقتصاد جهان رجوع می‌کنی، گویی این ارزیابی‌ها مربوط به سال‌ها قبل است، ارزیابی‌هایی که به فاصله‌ فقط چند ماه نیازمند تغییرهای عمیقی شدند.

شیوع کووید‌ـ‌۱۹ چنان شتابان و چنان عمیق بود که تجدید ارزیابی‌ها از خسارت‌های گسترده این بیماری بر اقتصاد جهانی را ضروری ساخت.

در ابتدا، آن زمان که تنها کشور درگیر با بحران ویروس جدید کرونا چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، بود، تبعات و پیامدهای اقتصادی این بیماری فراگیر با تجربه سارس در سال ۲۰۰۳ مقایسه می‌شد که همان سال، زیانی ۴۰ میلیارد دلاری بر اقتصاد جهان تحمیل کرد.

اما ۱۰ روز قبل، گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی OECD داستان دیگری رقم زد. این سازمان در گزارش خود تصریح کرده بود که اگر ویروس کرونا مهار نشود، «بدترین رکود اقتصادی جهان بعد از سال ۲۰۰۹ میلادی» رقم خواهد خورد.

در گزارش جدید این سازمان از پیش‌بینی نرخ‌های رشد اقتصادی در کشورها و مناطق مختلف جهان، تمامی اعداد و ارقام تغییر کردند و دلیل آن چیزی نبود، جز آنکه هر روز ابعاد دیگری از هزینه‌ها و آثار کرونا بر اقتصاد جهان روشن می‌شود، هرچند که حتی هنوز برای نهایی کردن این اعداد و ارقام، زمان بیشتری نیاز است.

در گزارش جدید سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، نرخ رشد اقتصادی جهان در سال ۲۰۲۰ میلادی، ۲/۴ درصد ارزیابی شده است. این ارزیابی ۰/۵ درصد کمتر از پیش‌بینی همین سازمان از رشد اقتصادی جهان است که آبان‌ماه ارائه شده‌ بود.

وخیم‌ترین سال اقتصاد

اما اوضاع می‌تواند از این هم بدتر باشد. با فرض سناریوی بدبینانه فراگیر شدن کرونا در سراسر آسیا، اروپا و آمریکای شمالی، رشد اقتصادی جهان ممکن است حتی تا سطح بی‌سابقه ۱/۵ درصد نیز تنزل یابد.

در این گزارش OECD پیش‌بینی شده است که نرخ رشد اقتصادی چین در سال جاری میلادی به رقم ۴/۹ درصد برسد. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی پیش از این، نرخ رشد اقتصادی چین در سال ۲۰۲۰ را ۵/۷ درصد ارزیابی کرده بود.

شماری از اقتصاددانان که در نظرسنجی خبرگزاری رویترز شرکت کرده‌ بودند رشد اقتصادی چین در سال جاری را ۴/۵ درصد برآورد کردند، که حتی از ارزیابی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی پایین‌تر بود.

در گزارش OECD، بر این نگرانی تاکید شده است که با ادامه این وضعیت، بازارهای مالی، بخش سفر و گردشگری، زنجیره‌های تولید و تامین کالا و تولید کل اقتصاد جهان آسیب ببینند.

اقتصاددانانی که در نظرسنجی رویترز شرکت کرده بودند همچنین پیش‌بینی کرده‌اند که در نتیجه این بحران، چهار میلیون شغل از بین برود.

زیان حدود دو هزار میلیارد تومانی

کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، موسوم به آنکتاد (UNCTAD)، دیگر نهاد بین‌المللی بود که در این روزها، نگران از وضعیت اقتصادی جهان، ارزیابی جدیدی از تاثیر شیوع کرونا بر رشد اقتصادی جهان ارائه کرد.

ریچارد کزول رایت (Richard Kozul-Wright)، مدیر بخش جهانی‌سازی و راهبردهای توسعه آنکتاد، از پیش‌بینی کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان و تنزل آن تا ۲ درصد خبر داده بود.

آنکتاد بر اساس سناریوهای مختلف، پیش‌بینی کرده است که شیوع ویروس جدید کرونا بین یک تا دو هزار میلیارد دلار هزینه روی دست اقتصاد جهان خواهد گذاشت.

در ارزیابی کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، نخستین حلقه آسیب به اقتصاد جهانی از فروپاشی اعتماد مصرف‌کنندگان و تردید در میان سرمایه‌گذاران آغاز می‌شود و با سیر نزولی قیمت دارایی‌ها ادامه می‌یابد. تضعیف مجموع تقاضا نیز آسیب را تشدید می‌کند تا در حلقه‌های بعدی، بحران بدهی‌ها و بر هم خوردن تناسب میان توزیع درآمدها به شتاب گرفتن حرکت اقتصادها در مارپیچ سقوط منجر شود.

این روند در افت ناگهانی و تقریبا مداوم ارزش بازارهای مالی جهان، از آسیا تا آمریکا، به نمایش درآمد و افت بی‌سابقه قیمت نفت و ورود آن به کانال ۳۰ دلاری مصداق تضعیف دارایی‌ها بود که آثار آن کوتاه‌مدت نخواهد بود.

اقتصادهای نفتی‌، زیانکاران بزرگ

در همین گزارش آنکتاد، بازندگان بزرگ اقتصادهای جهان تولیدکنندگان نفت‌اند. کاهش تقاضا برای کالای آن‌ها، کاهش قیمت ناشی از کاهش تقاضا و افزایش عرضه عربستان سعودی و روسیه مهم‌ترین دلایل این زیان‌اند.

زیان کشورهای در حال توسعه، به‌استثنای چین، در ارزیابی‌های اولیه آنکتاد، ۲۲۰ میلیارد دلار است که عمدتا متوجه کشورهایی خواهد بود که بیشترین شراکت تجاری و همکاری اقتصادی را با کشورهای درگیر کرونا داشته‌اند.

سقوط بازارهای مالی مهم جهان نسبت به ابتدای سال میلادی نیز تا روز پنجشنبه قابل توجه است. بیشترین افت مربوط به شاخص استاکس ۶۰۰ اروپا بود، با سقوط حدود ۳۰درصدی.

شاخص نیکی ژاپن نیز کاهشی بیش از ۲۱/۵ درصد را شاهد بود. بازار سرمایه نیویورک، وال استریت، نیز از این سقوط بی‌نصیب نماند و شاخص داوجونز کاهش ۲۳/۷ درصدی و شاخص نزدک، افتی ۲۴ درصدی را تجربه کردند.

نوک کوه یخ بحران

ممنوعیت پرواز شرکت‌های هواپیمایی از مبدا و به مقصدهای درگیر شیوع کرونا و همچنین کاهش شدید سفر بزرگ‌ترین زیان‌های ناشی از همه‌گیری کرونا را بر دوش شرکت‌های هواپیمایی گذاشته‌ است. بر اساس ارزیابی اولیه انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (یاتا)، زیانی ۲۹ میلیارد دلاری به صنعت هوایی تحمیل شده است.

بر اساس ارزیابی استاندارد اند پورز (Standard & Poor's)، فقط شرکت هواپیمایی چین به‌تنهایی، در نتیجه زمین‌گیری هواپیماها و لغو پروازهایش، نزدیک به ۱۳ میلیارد دلار زیان دیده است.

این تبعات بر اقتصاد جهانی و حدس و گمان‌ها درباره آثار اقتصادی کووید‌ـ‌۱۹ همگی مربوط به قبل از زمانی بود که سازمان جهانی بهداشت این بیماری را پاندمیک یا در وضعیت همه‌گیری جهانی اعلام کند.

با این حساب، دور از ذهن نخواهد بود که اعداد و ارقام تخمینی از میزان ضرر و زیان اقتصادی کرونا بر اقتصاد جهان باز هم تغییر کند و ابعاد دهشتناک‌تری از پیامدهای اقتصادی این بیماری عالم‌گیر رخ بنماید.