خیابان گلستان ۲۵ محله جنت‌آباد شمالی تهران واقع در شهرداری منطقه ۵ پایتخت، در روزهای هفته گذشته شاهد تجمع افرادی بوده است که با سپردن پول خود به یکی از شرکت‌های لیزینگی، راشین خودرو مهر ایرانیان، تبدیل شده‌اند به مال‌باختگان جدید این روزهای اقتصاد ایران. به نظر می‌رسد پس از موسسات مالی غیرمجاز، نوبت به شرکت‌های متعدد لیزینگ غیرمجاز رسیده است که از شرایط بی‌ثبات بازار خودرو سو‌ء‌استفاده کنند و پس از دریافت ودیعه، ناگهان ناپدید شوند.

مال‌باخته‌ها از سراسر ایران‌اند، از قزوین و تبریز و کرمانشاه گرفته تا مشهد و کرمان. یکی از آن‌ها زوج جوانی‌اند که ۱۷ میلیون تومان قرض کرده‌اند و اوایل دی‌ماه برای خرید سمند EF7 به حساب شرکت مذکور واریز کرده‌اند. زن جوان می‌گوید پس از تلفن‌های مکرر و جواب نگرفتن، تصمیم گرفتند حضوری مراجعه کنند. دیگری مرد میانسالی است که از یکی از شهرهای غربی ایران آمده است، ۳۳ میلیون تومان ودیعه برای خرید پژو ۲۰۷ پرداخت کرده است و قرار بود در میانه بهمن خودرویش را دریافت کند. از آن‌ها می‌پرسم چگونه به این شرکت اعتماد کرده‌اند، پاسخ می‌دهند شماره ثبت و شماره پیگیری قوه قضاییه آن‌ها را مطمئن کرده بود.

علت افزایش مراجعه به شرکت‌های لیزینگ

با کاهش عرضه خودرو در پی تحریم‌های آمریکا و افزایش شدید قیمت خودرو طی ماه‌های اخیر، مراجعه مردم به شرکت‌های لیزینگ برای خرید اقساطی خودرو افزایش قابل‌توجهی یافته است، متقاضی‌هایی که توانایی خرید خودرو ندارند و تصور می‌کنند در‌صورت نخریدن، دیگر هرگز قادر به خرید نخواهند بود. از طرفی، بخش دیگری از متقاضی‌ها افرادی‌اند که با هدف فروش به قیمت‌ بالاتر در آینده، برای خرید خودرو در این شرکت‌ها ثبت‌نام می‌کنند و با توجه به تفاوت قیمت کارخانه و بازار، قصد دارند از این طریق سود کسب کنند.

لیزینگ‌های مجوزدار

با توجه به این‌که شرکت‌های لیزینگی فعالیت پولی می‌کنند، باید از نهاد پولی ناظر مجوز بگیرند. بر اساس اعلام بانک مرکزی ایران، فقط ۳۳ شرکت برای ارائه خدمات لیزینگی خود از این نهاد مجوز گرفته‌اند یا تمدید مجوز کرده‌اند؛ در حالی‌که ارقام غیررسمی نشان می‌دهد بیش از ۳۰۰ شرکت در این بخش ثبت شده‌اند. برخی از این ۳۳ شرکت به بانک‌ها وابسته‌اند و  برخی دیگر با خودروسازها قرارداد همکاری دارند.

بنابراین مشخص است بخش اعظم شرکت‌ها در این حوزه فاقد مجوزند و اغلب با وعده‌های جذابی مانند تحویل فوری خودرو و فروش اقساطی از ابتدا، اقدام به جلب اعتماد مشتری‌ها می‌کنند، اما نه شرایط بازار به‌گونه‌ای است که تحویل خودرو امکان‌پذیر باشد، نه مدیران این شرکت‌ها چنین قصدی دارند. در نهایت، پس از گرفتن ودیعه از مشتری‌ها، نشانی دفتر کار خود را تغییر می‌دهند و هیچ‌گونه ردی از خود به جا نمی‌گذارند.

جدیدترین کلاهبرداری لیزینگی

در جدیدترین مورد، مدیران شرکت راشین خودرو مهر ایرانیان با شماره ثبت ۴۵۸۴۷۵ و شماره ثبت قوه قضاییه ۱۴۰۰۴۳۰۴۲۶۰، که از سال ۱۳۹۰ تا مرداد‌ماه سال جاری با نام عرشیا خودرو مهر ایرانیان فعالیت می‌کرد، بامداد روز اول اسفند‌ماه دفتر شرکت را بستند و با میلیاردها تومان مبالغ ودیعه مشتری‌ها متواری شدند.

با مراجعه به سایت رسمی این شرکت به آدرس (www.arman-khodro.com) اطلاعات جالبی به دست می‌آید؛ به عنوان مثال عنوان شده است این شرکت انواع خودروهای وارداتی و داخلی را برای فروش عرضه می‌کند، از تویوتا و لکسوس گرفته تا پژو و سمند و خودروهای چینی، در حالی‌که در هیچ شرکت لیزینگی این تنوع وجود ندارد.

نکته جالب توجه دیگر این است که به ادعای شرکت مذکور، این شرکت لیزینگی نیست و خودروهای خریداری‌شده از محل سرمایه مدیران شرکت را به‌صورت نقد یا اقساط می‌فروشد. این موضوع خود می‌تواند دلیل دیگری بر مشکوک بودن فعالیت این شرکت باشد.

ترویج روحیه سفته‌بازی

تغییر گرایش‌ها و فعالیت‌ها در بازارهای مختلف خود معلول است و باید از منظر دیگری به آن نگریست. جامعه‌شناس‌ها معتقدند با توجه به رانتی بودن اقتصاد ایران طی دهه‌های گذشته و فساد حاکم بر نظام سیاسی ایران، روحیه سفته‌بازی بین عموم مردم تقویت شده است و بخشی از مال‌باخته‌ها کسانی‌اند که به امید فروش کالاها به قیمت بالاتر دست به خرید هیجانی کالاها می‌زنند، اقدامی که معلول وضعیت اقتصاد سیاسی ایران در سطح کلان است.