اقتصاد کره جنوبی چهارمین قدرت برتر اقتصاد آسیا و دوازدهمین قدرت برتر اقتصاد جهان است. این کشور در چهار دهه گذشته دومین اقتصادی بوده که سریع‌ترین رشد اقتصادی را داشته است. کره جنوبی یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران است. اقتصاد رو به رشد این کشور نیازمند تامین انرژی از منابع مختلف با قیمت مناسب است. این کشور بیش از ۹۵ درصد نفت مصرفی‌اش را از منابع مختلف از جمله ایران وارد می‌کند. تنوع‌بخشی منابع انرژی رکن اساسی سیاست‌گذاری انرژی کره جنوبی است. کره جنوبی پنجمین وارد‌کننده عمده نفت جهان است و اکثر کشورهای عمده تولید‌کننده نفت جهان به این کشور نفت صادر می‌کنند.

روابط اقتصادی ایران و کره جنوبی با نوسانات و چالش‌هایی همراه بوده است. کره جنوبی از شرکای تجاری اصلی ایران به شمار می‌رود. این کشور از صادرکنندگان اصلی کالا و خدمات به ایران است. با توجه به کیفیت بالای محصولات صنعتی کره جنوبی و بازار بسیار خوب ایران برای محصولات تولیدی این کشور و منابع عظیم نفت و گاز ایران، حجم تجارت مطلوب ایران نبوده است. سرمایه و فناوری شرکت‌های کره‌ای امکان حضور در تمامی بخش‌های صنعت ایران، به‌ویژه میادین نفت و گاز ایران، را دارند، اما تحریم‌های آمریکا باعث شد ایران نتواند از امکانات شرکت‌های کره‌ای بهره گیرد. حجم تجاری ایران و کره جنوبی، که در سال ۱۳۵۷ حدود ۵۰۰ میلیون دلار بود، در سال ۲۰۱۱، یک سال پیش از تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا، به رقم ۱۷ میلیارد دلار رسید. در سال ۲۰۱۵، حجم تجارت به ۴ ميليارد و ۲۸۵ ميليون دلار کاهش یافت، حجم واردات ايران از كره جنوبی ۴ ميليارد و ۳۵ ميليون دلار و صادراتش به آن كشور ۲۵۰ ميليون دلار بود. در سال ۲۰۱۷، این رقم به ۱۰ میلیارد دلار رسید.

در سال ۱۳۹۵ ( ۲۰۱۶ میلادی) و در جریان سفر رییس‌ جمهوری کره جنوبی به ایران، مجموعا ۴۴ تفاهم‌نامه بین سران دو کشور به امضا رسید؛ ارزش این تفاهم‌نامه‌ها در صورتی‌که به شکل قرارداد در‌می‌آمدند معادل ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده بود. این تفاهم‌نامه‌ها بخش‌های حمل‌و‌نقل دریایی، نفت، گاز طبیعی، پالایشگاه و پتروشیمی، توسعه انرژی الکتریکی و صنایع جدید انرژی را شامل می‌شد.

واردات نفت و ال.‌ان‌.جی از آمریکا

آمریکا از صادرات انرژی برای افزایش روابط با هم‌پیمانانش استفاده می‌کند. انقلاب گاز شیل این امکان را برای آمریکا فراهم کرد تا به صادر‌کننده انرژی و رقیبی برای بقیه صادر‌کنندگان انرژی تبدیل شود. صادرات انرژی در سیاست خارجی آمریکا نقش مهمی ایفا می‌کند. آمریکا از اهرم تحریم کشورهای عمده صادر‌کننده انرژی برای کاهش سهم این کشورها در بازار جهانی انرژی و کاهش رشد اقتصادی این کشور‌ها استفاده می‌کند. همچنین، اهرم تحریم این امکان را برای آمریکا فراهم آورده است تا بتواند در بازار بعضی کشورهای مصرف‌کننده عمده انرژی، از جمله کره جنوبی، سهم برخی صادرکنندگان انرژی بگیرد.

در سال ۲۰۱۸، طبق گزارش رویترز، آمریکا ۵۷ میلیون بشکه نفت خام و ۴/۶ میلیون تن ال.ان.جی به کره جنوبی صادر کرد. طی ماه‌های ژانویه و فوریه امسال، کره جنوبی ۱۸ میلیون بشکه نفت خام و ۹۰۰ هزار تن ال.ان.جی از آمریکا وارد کرد. این رقم نشان می‌دهد واردات نفت کره جنوبی، در مقایسه با سال قبل، چهار برابر افزایش داشته است، این در حالی است که حجم واردات ال.ان.جی از آمریکا، به‌خاطر قیمت بالای این محصول، کاهش داشته است. در ماه مارس، واردات نفت کره جنوبی از آمریکا به ۴۰۰ هزار بشکه در روز نیز رسید. کره جنوبی، در کنار کانادا و چین، به یکی از مشتریان عمده نفت آمریکا تبدیل شده است. به گزارش رویترز، پالایشگاه‌های کره جنوبی دارند با نفت خام آمریکا سازگار می‌شوند و درصددند شرایط فنی لازم برای افزایش واردات نفت از آمریکا و جایگزینی نفت ایران را فراهم کنند. افزایش آنی واردات نفت و ال‌.‌ان‌.‌جی آمریکا در راستای سیاست ترامپ برای کاهش  اختلاف در حجم تجارت با شرکای تجاری این کشور بود. آمریکا در نظر دارد صادرات انرژی به چین را نیز افزایش دهد تا تراز تجاری تا حدودی به نفع آمریکا تغییر کند.

واردات نفت و گاز کره جنوبی از ایران

ایران در سال ۲۰۱۷ سومین تامین‌کننده نفت خام کره جنوبی بود؛ کره جنوبی در این سال ماهانه به‌طور میانگین ۱۲/۳۲ میلیون بشکه نفت و میعانات از ایران خریداری کرد. تحریم‌های آمریکا باعث شد که واردات نفتی این کشور از ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۷/۱۵ میلیون تن کاهش یابد. این کشور در ماه ژانویه امسال، ۱/۷ میلیون بشکه نفت از ایران وارد کرد که، در قیاس با سال قبل، ۷۵ درصد کاهش نشان می‌دهد.

کره جنوبی یکی از مشتریان عمده میعانات گازی ایران است. بیش از ۵۵ درصد میعانات گازی ایران به این کشور صادر می‌شود. بر اساس آمارهای رسمی وزارت نفت، متوسط میزان صادرات میعانات گازی ایران در سال ۲۰۱۷، ۴۲۸ هزار بشکه در روز بوده است. به گزارش پلاتس، شرکت هانوا توتال پتروکمیکال، که بزرگ‌ترین وارد‌کننده میعانات گازی ایران است، در شش ماهه اول سال ۲۰۱۸، ۱۵/۹۲ میلیون بشکه میعانات گازی از ایران وارد کرد و از ماه اوت واردات خود را به یک‌سوم کاهش داد.

کره جنوبی از معافیت شش ماهه آمریکا برای واردات نفت ایران استفاده کرد، اما در این بازه زمانی شش ماهه واردات نفت و میعانات گازی از ایران را کاهش داد. نفت خام آمریکا و عربستان سعودی به‌تدریج جایگزین نفت خام ایران در بازار انرژی کره جنوبی شد. اگر کره جنوبی به واردات  ال.ان.جی و نفت خام آمریکا ادامه دهد و حجم واردات افزایش یابد و اگر آمریکا قیمت ال.ان.جی صادراتی‌ به کره جنوبی را کاهش دهد، با توجه به سازگاری پالایشگاه‌های این کشور با نفت خام آمریکا، حتی اگر آمریکا معافیت کره جنوبی را در ماه آینده تمدید کند، پیش‌بینی می‌شود سهم نفت و میعانات گازی ایران در بازار این کشور کم شود، مگر این‌که ایران تخفیف ویژه‌ای برای این کشور در نظر گیرد یا از اهرم افزایش تعرفه برای محصولات تولیدی این کشور استفاده نماید.

اگر کره جنوبی واردات میعانات گازی از ایران را کاهش دهد، تولید چند فاز پارس جنوبی، که عمده محصولاتش میعانات گازی است، به مشکل بر‌می‌خورد. آمریکا در حال تبدیل شدن به ابرقدرت بازار انرژی است و این امر به‌معنای تشدید رقابت در بازار انرژی منطقه‌ای و جهانی است. ایران به باز‌تعریف دیپلماسی انرژی نیاز دارد. امروزه، صرف داشتن منابع عظیم نفت و گاز امتیازی محسوب نمی‌شود، باید با سیاست‌گذاری دقیق بتوان سرمایه و فناوری خارجی را جذب و نفت و گاز و محصولات پتروشیمی را تولید و روانه بازار مصرف کرد، تا هم رشد اقتصادی افزایش یابد و هم صادرات انرژی در خدمت سیاست خارجی تنش‌زدا قرار گیرد، که این امر با توجه به شرایط فعلی ایران دشوار به نظر می‌رسد.