مجموعه‌ای از تماس‌های تلفنی شنود‌شده در یک شب پرتنش ماه ژوئن بود که مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر جدید عراق، را متوجه کرد دوستانش چقدر اندک‌اند.

به گفته دو مقام امنیتی عراق، در یکی از تماس‌های تلفنی، یک مقام بلندپایه این کشور که روابط نزدیکی با ایران دارد به رییس امنیت منطقه سبز بغداد، محدوده‌ای که ساختمان‌های دولتی و سفارت‌های کشورهای خارجی در آن قرار دارند، گفته بود سر راه شبه‌نظامیانی که به منطقه حمله کرده‌اند قرار نگیرد.

یکی از مقام‌های امنیتی که متن مکالمه را دیده به رویترز گفته است در تماس ۲۵ ژوئن، این فرد به شهاب الخیکانی، رییس امنیت منطقه سبز، هشدار داد که درگیری میان شبه‌نظامیان و نیروهای حفاظتی منطقه «دروازه‌های جهنم را باز می‌کند». یک مقام امنیتی دیگر و دو منبع نزدیک به شبه‌نظامیان این مساله را تایید کردند و گفتند فرماندهان شبه‌نظامیان همان شب در تماسی دیگر، به الخیکانی گفته‌اند از هرگونه مقابله با شبه‌نظامیان پرهیز کند.

مصطفی الکاظمی آن شب در منطقه سبز حضور داشت اما حدود یک هفته بعد و با آغاز تحقیق در مورد وقایع، از این تماس‌ها آگاه شد. الکاظمی بلافاصله پس از بازجویی، الخیکانی را اخراج و تصفیه گسترده مقام‌های ارشد امنیتی کشور را آغاز کرد که همچنان ادامه دارد.

تماس‌هایی که سرویس امنیتی عراق در شب ۲۵ ژوئن شنود کرد این واقعیت را برای الکاظمی آشکار کرد که به‌رغم پشتیبانی واشینگتن، حتی نمی‌تواند به نیروهای دولتی عراق اعتماد کند تا جلوی شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران را بگیرد.

بخش کلیدی سیاست الکاظمی از زمانی که در ماه مه سال جاری به نخست‌وزیری‌ عراق رسید، کاهش فشار شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران بر نیروهای امنیتی عراق بوده است.

اما به عقیده مقام‌های امنیتی، رهبران شبه‌نظامی، سیاستمداران ارشد و دیپلمات‌های غربی، واقعیت سیاسی عراق پیچیده است و توانایی الکاظمی برای ایجاد تغییر را محدود می‌کند و سوال این‌جاست که آیا کابینه موقت او تا قبل انتخابات می‌تواند کاری صورت دهد یا خیر. هرچند احمد ملا طلال، سخنگوی دولت عراق، معتقد است نمی‌شود انتظار داشت سوءمدیریت ۱۷ ساله سیستم امنیتی عراق در پنج ماه کاملا اصلاح شود.

الکاظمی از یک سو با تهدید آمریکا مواجه است که به او اعلام کرده اگر نمی‌تواند جلوی حملات موشکی شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران به مواضع آمریکا را بگیرد، واشینگتن سفارتش را در بغداد تعطیل می‌کند و از سوی دیگر، گروه‌های شبه‌نظامی از الکاظمی می‌خواهند نیروهای آمریکایی را از عراق بیرون کند، در غیر این‌صورت، حملاتشان به اهداف غربی را تشدید خواهند کرد.

نمایندگان پارلمان عراق الکاظمی را با تایید ایران و ایالات متحده آمریکا، دو کشوری که بارها در عراق با یکدیگر درگیر شده‌اند، به نخست‌وزیری انتخاب کردند. نخست‌وزیر پیش از او سال گذشته در پی اعتراض‌های ضددولتی استعفا کرد. معترضان عراقی گروه‌های شبه‌نظامی و احزاب تحت حمایت ایران را بانی بسیاری از مشکلات کشور می‌دانستند.

الکاظمی بارها تاکید کرده است در مقابل گروه‌های سرکش کوتاه نمی‌آید و در اولین اقدام جسورانه، در واکنش به حمله‌های موشکی به مواضع آمریکا، به سرویس ضدتروریستی عراق دستور داد ۱۴ عضو کتائب حزب‌الله، گروه شبه‌نظامی تحت حمایت ایران، را بازداشت کنند؛ حرکتی که به آن شب پرتنش ماه ژوئن منجر شد.

شبه‌نظامیان، خشمگین از دستگیری هم‌قطارانشان، به رهبری فرمانده ارشد کتائب حزب‌الله منطقه سبز را محاصره و تعدادی از افراد سرویس ضدتروریستی عراق را بازداشت کردند. الکاظمی ناچار شد سراغ رقبایش برود و با برخی فرماندهان و یک مقام‌ بلندپایه نزدیک به ایران تماس گرفت، همان کسی که بعد متوجه شد آن شب به الخیکانی گفته بود دست به هیچ اقدامی نزند.

شبه‌نظامیان منطقه سبز را ترک کردند اما پیش از آن تضمین گرفتند که هم‌قطارانشان آزاد می‌شوند و همین‌طور هم شد و آن‌ها در روزهای بعد آزاد شدند.

منابعی که با رویترز صحبت‌ کرده‌اند برای حفظ هویتشان، خواستند نام این مقام بلندپایه و فرماندهان عراقی افشا نشود. روایت آن‌ها را پنج منبع شبه‌نظامی و منابع آگاه سیاسی نیز تایید کرده‌اند.

انتصاب‌ها و سیاست کج‌‌دار و مریز

الکاظمی در ماه‌های اخیر افراد جدیدی را به سمت‌های نظامی و امنیتی منصوب کرده است.

جانشین الخیکانی در سمت رییس امنیت منطقه سبز افسری است که در آکادمی نظامی سندهرست بریتانیا آموزش دیده است. الکاظمی همچنین عبدالوهاب الساعدی را به فرماندهی سرویس ضدتروریستی عراق و عثمان الغانمی را به وزارت کشور منصوب کرد که هر دو از نظر غرب، افرادی توانمند و بدون وابستگی‌های سیاسی حزبی‌اند.

اما برخی انتصاب‌ها برای دلجویی از احزاب سیاسی، از جمله گروه‌هایی که الکاظمی برای مقابله با جبهه حامی ایران نیاز دارد، و حتی دلجویی از برخی چهره‌های متمایل به ایران بوده است. معاون جدید عثمان الغانمی وابسته به جریان مقتدی صدر است، روحانی شیعه‌ای که معمولا با نفوذ ایران مخالف است اما هر زمان که منافعش ایجاب کند، جانب ایران را می‌گیرد.

قاسم الارجی، مشاور امنیت ملی عراق، عضو سازمان بدر است که به ایران تمایل دارد و مدت‌ها وزارت کشور را تحت کنترل داشته است.

سیاست موازنه‌سازی

الکاظمی ناچار بوده است در خارج از کشور نیز همین سیاست موازنه را در پیش گیرد.

نخست‌وزیر عراق در اولین سفر خارجی‌اش به تهران در ماه ژوئیه، اطمینان داد که اجازه نمی‌دهد از خاک عراق برای تجاوز به ایران استفاده شود. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، نیز بر خواسته این کشور مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از عراق پافشاری کرد.

در ماه بعد، در سفر به واشینگتن، الکاظمی تاکید کرد عراق برای آموزش نیروهایش به نیروهای آمریکایی نیاز دارد و فعلا باید در عراق بمانند. خواسته اصلی آمریکا از الکاظمی این است که شبه‌نظامیان را از منطقه سبز بیرون براند و حملات موشکی و بمب‌های کنارجاده‌ای علیه دیپلمات‌ها و نیروهای آمریکایی متوقف شود. در صورت ادامه حملات، اگر آمریکا تهدیدش را عملی کند و سفارتش در بغداد تعطیل شود، احتمال دارد راه برای حملات هوایی آمریکا هموار شود.

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، هفته گذشته گفت عراق برای محافظت از دیپلمات‌ها در منطقه سبز اقدام‌های بیشتری صورت داده است، هرچند از اظهارنظر در مورد این‌که آیا واشینگتن هنوز گزینه تعطیلی سفارت را مدنظر دارد خودداری کرد.

اما از سویی، عبدالعزیز المحمداوی، فرمانده کتائب حزب‌الله، معروف به ابوفدک، هنوز در منطقه سبز در دفتر سلفش، ابومهدی المهندس، که در حمله پهپادی آمریکا کشته شد، مستقر است و حضور هم‌زمان شبه‌نظامیان کتائب حزب‌الله و نیروهای ضد‌تروریسم عراق که زیر نظر آمریکا آموزش دیده‌اند فضای ناآرام و پرتنشی در این منطقه ایجاد کرده است.