یک پژوهش نشان می‌دهد که بسیاری از افراد، اگر در آستانه از دست دادن شغلشان باشند، ترجیح می‌دهند یک ربات جای آن‌ها را بگیرد تا یک انسان؛ اما براساس همین پژوهش، اگر این افراد قرار باشد جایگزینی برای یکی از همکارانشان انتخاب کنند، یک انسان را به یک ربات ترجیح می‌دهند.

آرمین گرانولو (Armin Granulo)، یکی از پژوهشگران دانشگاه فنی مونیخ آلمان که به‌همراه همکارانش در این زمینه تحقیق کرده‌اند، به نشریه نیوساینتیست گفته است: «جایگزین کردن شما با تکنولوژی مدرن، در مقایسه با اینکه یک انسان دیگر را به‌جایتان بگذارند، عواقب روانشناختی متفاوتی در پی خواهد داشت.»

این تیم پژوهشی در آزمایشی برای شناسایی این عواقب، از ۳۰۰ نفر پرسیده‌اند که ترجیح می‌دهند همکارانشان با یک ربات جایگزین شوند یا با یک انسان دیگر؟

در پاسخ به این پرسش، ۶۲ درصد از افراد اعلام کرده‌اند که ترجیح می‌دهند یک انسان جایگزین همکارشان شود؛ اما زمانی‌که پای خودشان وسط آمد، تنها ۳۷ درصد افراد، یک انسان دیگر را برای گرفتن جایگاه شغلی‌شان به یک ربات ترجیح دادند.

گرانولو و تیمش در ادامه این بررسی، احساساتی مثل ناراحتی، عصبانیت و ناامیدی را در ۲۵۱ نفر در موقعیت‌هایی که یکی از کارکنان با انسان یا ربات جایگزین شده بودند، مقایسه کردند. نتایج نشان می‌دهد زمانی که در رابطه با جایگزینی سایر کارکنان با ربات‌ها از آن‌ها سوال شد، در قیاس با موقعیتی که شغل خودشان را به یک ربات دهند، آن‌ها احساسات منفی بیشتری بروز دادند.

تیم تحقیقاتی آقای گرانولو متوجه شدند زمانی که افراد شغل خودشان را به یک ربات بدهند، احساس بی‌هویتی کمتری دارند. احساساتی مانند کم‌ارزشی، بی‌هویتی، شک و زیر سوال بردن توانایی‌های خود، در صورت جایگزینی یک ربات با آن‌ها، کمتر بروز پیدا می‌کند.

به گفته گرانولو این مساله ممکن است به‌واسطه عدم احساس رقابت با یک ربات یا یک نرم‌افزار در قیاس با یک انسان دیگر به وجود آید.

در ادامه این بررسی، آقای گرانولو و تیمش یک نظرسنجی از گروهی ۲۹۶ نفره از کارگران صنعتی ترتیب دادند. در این نظرسنجی، مشخص شد که یک‌سوم کارگران فکر می‌کنند شغل آن‌ها می‌تواند در آینده نزدیک با تکنولوژی جایگزین شود، اما با این وجود، در این نظرسنجی، الگوهای حسی مشابهی در خصوص جایگزینی آن‌ها با یک ربات یا انسان، نسبت به گروه‌های آزمایش‌شده قبل دیده شد.

در سال ۲۰۱۳، کارل فری (Carl Fray) و همکارانش در دانشگاه آکسفورد، مشاغل انسانی را از لحاظ امکان جایگزینی با ماشین‌ها، گروه‌بندی کردند و متوجه شدند که حدود نیمی از افراد شاغل در ایالات متحده آمریکا ممکن است در ۲۰ سال آینده شغلشان را به ربات‌ها ببازند. 

در پژوهش‌های مشابه که در آن‌ها از جنبه‌های دیگری نیز به این مساله پرداخته شده است، اغلب پژوهشگران با این نظریه که بسیاری از مشاغل در آینده نزدیک به صورت خودکار و با کمک تکنولوژی انجام می‌شوند، هم‌نظر بوده‌اند.

کارل فری در این رابطه می‌گوید: «چیزی که ما متوجه شدیم، این بود که کارگران از دست دادن کارشان به تکنولوژی را به جایگزین انسانی ترجیح می‌دهند، چرا که آن‌ها و افراد پس از آن‌ها مجبور به انجام کارهای سنگین نیستند. اما ذهنیت افراد در این رابطه متحول شده است؛ چرا که با ورود تکنولوژی و امکان جایگزینی آن برای انجام کاری که آن‌ها انجام می‌دهند، نگرانی آن‌ها بیشتر از اینکه بر از دست رفتن شغل‌شان متمرکز باشد، متوجه کاهش مسئولیت است.»

به گفته فری، برخی شغل‌ها می‌توانند به راحتی به هماهنگی با تکنولوژی‌های پیشرفته عادت کنند. برای مثال، یک صندوق‌دار بانک در ۴۰ سال پیش، احتمالا حتی بیشتر از یک دستگاه خودپرداز امروزی، درگیر حساب و کتاب تراکنش‌ها بوده است. اما شغلی مثل صندوق‌داری در بانک، کماکان وجود دارد. اکنون شغل یک صندوق‌دار بیشتر شبیه یک مدیر روابط عمومی در باجه یک شعبه بانک است. شغل صندوق‌داری به نحوی ناپدید شده است، اما ما آن را شغلی که نابود شده باشد، تصور نمی‌کنیم و مردم هم مادامی که شغل صندوق‌داری را انسان‌ها در اختیار دارند، این شغل را یک شغل واقعی به حساب می‌آورند.

البته به گفته او، مشاغل کم‌درآمد که نیاز به مهارت خاصی ندارند، می‌توانند به سرعت و به‌طور کامل با تکنولوژی و دستگاه‌های خودکار جایگزین شوند. شغل‌هایی مثل انبارداری، تحویل‌داری، رانندگی کامیون و بسیاری شغل‌های مشابه، در آینده با ربات‌ها یا شکل‌های دیگری از تکنولوژی جایگزین می‌شوند.