استانبول، تنها شهر جهان است که میان دو قاره اروپا و آسیا گسترده شده و مرکز تبادلات فرهنگی و اقتصادی بین خاورمیانه، اروپا و آسیا است، برای چهاردهمین‌بار، میزبان نمایشگاه هنری «استانبول معاصر» (Contemporary Istanbul) بود.

استانبول پرجمعیت، از ۲۱ تا ۲۴ شهریور میزبان یکی از مهم‌ترین نمایشگاه‌های بین‌المللی هنری در جهان بود. این نمایشگاه بزرگ، معمولا هم‌زمان با نمایشگاه بزرگ دوسالانه استانبول برگزار می‌شود که در کنار دوسالانه ونیز، سیدنی و سائوپائولو، از مهم‌ترین نمایشگاه‌های دوسالانه در جهان است. 

شانزدهمین دوره نمایشگاه دوسالانه استانبول، امسال با عنوان «قاره هفتم»، از تاریخ ۲۳ شهریور تا ۱۹ آبان برقرار است. گردهم‌آورنده (Curator) اصلی آثار در دوسالانه امسال، نیکولاس بوراد فرانسوی است که یکی از بنیان‌گذاران «قصر توکیو» (Palais de Tokyo) در پاریس است.

با توجه به حملات تروریستی سال‌های اخیر و اوضاع نابسامان ترکیه، تعداد گالری‌های غیر ترک شرکت‌کننده در نمایشگاه «استانبول معاصر» کاهش چشمگیری داشته است. اما هم‌زمانی این نمایشگاه با دوسالانه، امیدی برای جذب مخاطب برای گالری‌های شرکت‌کننده بود.

چهاردهمین نمایشگاه استانبول معاصر، با عنوان «تصویر، زندگی، هنر» در طبقه هم‌کف سالن نمایشگاه و مجتمع «لطفی کردار» در قلب استانبول برگزار شد. ۷۴ گالری از کشورهای مختلف آسیا، اروپا و آفریقای جنوبی در این نمایشگاه شرکت کردند. ‌در بین اسامی سفیران هنری استانبول معاصر، شیرین پرتوی، مدیر گالری شیرین در تهران هم دیده می‌شد. اَنیسا تواتی، نمایشگاه‌گردان (کیوریتور) مستقل فرانسوی، کارگردان اصلی هنری نمایشگاه امسال بود که وظیفه اصلی‌اش، هدایت و شکل‌دهی نمایشگاه از نظر فرمی و مفهومی بود.  

حمایت‌کنندگان مالی اصلی این نمایشگاه بزرگ بین‌المللی هنری، «اک بانک» و کمپانی تلفن «ودا فون» بودند. این نمایشگاه، هر سال دارای یک موضوع و محور اصلی است و امسال به فرهنگ باستانی مدیترانه، مسایل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این منطقه از گذشته تا حال پرداخته شد و حول این محور، کنفرانس‌ها و گفت‌وگوهایی انجام شد.

حضور گالری‌های ایرانی در نمایشگاه استانبول معاصر

گالری خاک و گالری محسن از تهران، امسال در نمایشگاه استانبول معاصر شرکت داشتند.

گالری خاک که در سال‌های اخیر میان گالری‌های تهران حضور پررنگی ندارد، امسال در نمایشگاه «استانبول معاصر» با چند هنرمند شناخته‌شده و موفق ایرانی حضور داشت.

در غرفه گالری خاک آثاری از بیتا فیاضی، نرگس هاشمی، کامبیز صبری و کوروش شیشه‌گران، شامل نقاشی، مجسمه و طراحی دیده می‌شد.

بیتا فیاضی که بیشتر به‌خاطر آثار چیدمان و سه‌بعدی مفهومی‌اش شهرت دارد، در این نمایشگاه تعدادی طرح ارائه کرده است.

کامبیز صبری، هنرمند مجسمه‌ساز مقیم ایران است که حجم‌هایی غیرمتعارف، عمدتا با ماده فایبرگلاس می‌سازد. او در این نمایشگاه آثاری از مجموعه «تا جایی که به یاد دارم» را نمایش داد. نرگس هاشمی و کوروش شیشه‌گران هم با آثار نقاشی خود، در غرفه گالری خاک حضور داشتند.

گالری محسن نیز برای بار چهارم، با آثار چند هنرمند در این نمایشگاه شرکت کرده بود. مجتبی امینی، بهرنگ صمدزادگان، سیدمحمد مساوات و امیرحسین زنجانی آثاری با مدیوم نقاشی و کولاژ ارائه کردند.

از بهرنگ صمدزادگان یک نقاشی با مفهوم اجتماعی و سیاسی با عنوان «او به دنبال عشقش دوید، هدف شلیک ضدانقلابی‌ها قرار گرفت و درگذشت» در غرفه گالری محسن، با تکنیک آبرنگ به نمایش درآمده بود.

مجتبی امینی، آثاری مابین طراحی و حجم‌سازی با تکنیک کلاژ، کاغذ و سنباده، ارائه کرده بود. این آثار، یادآور پوسترهای قدیمی تبلیغاتی احزاب کارگری بودند. آثار او دارای پیام اجتماعی و یادآوری حقوق کارگران است.

امیرحسین زنجانی، آثاری از مجموعه «میلیتاریسم» خود به این نمایشگاه فرستاده بود که نقاشی‌هایی از چهره سربازان جنگجو بود. محمد مساوات نیز با آثار خود، از مجموعه «اندوه» که نقاشی پرتره‌اند، در غرفه گالری محسن حضور داشت.

رویدادهای جانبی

هم‌زمان با نمایشگاه اصلی استانبول معاصر، نمایشگاه‌ها و فعالیت‌های جانبی نیز برگزار شد. ازجمله فعالیت‌های جانبی نمایشگاه، می‌توان به بخش «پلاگ‌این» (افزونه)، بخشی با عنوان «داستان مجموعه‌دارهای هنری» (مالکیت و خرید هنر در حال حاضر)، «پروژه کیلیس» (شهر مرزی بین ترکیه و سوریه) و «بخش بنیاد فرهنگ و آموزش» در استانبول اشاره کرد. 

در بخش کیلیس که زیر نظر وزارت فرهنگ و هنر ترکیه برگزار شد، ۶۲ هنرمند داوطلب ترک آثار خود را برای کمک به هزینه آموزش به بچه‌های سوری جنگ‌زده و مهاجر به معرض نمایش و فروش گذاشته بودند. در بخش بنیاد فرهنگ و آموزش، با برگزاری سمینارها و سخنرانی‌ها به راه‌های معرفی هنر و فرهنگ ترک به سایر کشورها پرداخته شد. در بخش مالکیت و خرید هنر یا داستان مجموعه‌دارها، از ۶۰ مجموعه‌دار مطرح ترک دعوت شده بود که دو اثر از خریدهای اخیر خود را به سلیقه و انتخاب شخصی به نمایش بگذارند. هدف از این نمایشگاه جانبی، نشان دادن سلیقه و ترجیح‌های مجموعه‌دارهای ترک و باز کردن درهای مجموعه‌های هنری خصوصی به روی عموم مردم بود. این نمایشگاه برای کلکسیونرهای مستقل و تازه‌وارد، الهام‌بخش و آموزنده بود و کتابی نیز از این آثار به چاپ رسیده است.

در بخش «پلاگ‌این» (افزونه)، که گردهم‌آورنده (کیوریتور) آن اِسرا اوزکان بود، محور اصلی نمایشگاه، هنر دیجیتال و رسانه‌های جدید بود. «پلاگ‌این» به کشف و بررسی اینکه ابزار رسانه‌ای معاصر، چگونه می‌تواند به فرم جدید مکالمه برای یک نمایشگاه بین‌المللی تبدیل شود، می‌پرداخت.