سی‌و‌پنجمین جشنواره موسیقی فجر از همان ابتدا درگیر حاشیه شد. اتفاق‌های آبان‌ماه و به‌خصوص شلیک موشک به هواپیمای مسافربری اوکراین و کشته شدن ۱۷۶ تن، فضایی دوقطبی را برای جشنواره‌های مختلف فجر، از جمله موسیقی، به وجود آورد. در چنین فضایی بود که برخی هنرمندان عرصه موسیقی نیز عطای شرکت در این جشنواره را به لقای آن بخشیدند.

علاوه بر این، جشنواره موسیقی فجر، بر‌خلاف دو جشنواره تئاتر و سینما و به‌دلیل فضای غیر‌رقابتی‌اش، عموما کمتر شاهد حضور گروه‌ها و افراد شاخص است. شاید تنها ارکستری از جشنواره که هر‌از‌گاهی هنرمندی شناخته‌شده را با خود همراه می‌کند ارکستر موسیقی ملی ایران است که امسال، سالار عقیلی را به‌عنوان خواننده با خود همراه داشت.

در بخش‌ پاپ اما چهره‌‌های اسم‌و‌رسم‌دارتری حضور داشتند. سیروان خسروی، حجت اشرف‌زاده، ماکان‌بند، امید حاجیلی، محسن ابراهیم‌زاده و بهنام بانی از خوانندگانی بودند که اجراهایشان در سالن میلاد با اقبال مخاطبان روبه‌رو شد.

بخش موسیقی پاپ عموما محملی است برای درآمدزایی جشنواره تا اندکی از هزینه‌های جشنواره از محل فروش بلیت تامین شود.

افزودن دو بخش رقابتی برای ترانه‌سرایی و آثار رسانه‌ای

در جشنواره امسال، دو بخش رقابتی تازه ایجاد شد تا بتواند جای خالی رقابت‌های اصلی را اندکی پر کند، بخش ترانه‌سرایی و بخش موسیقی و رسانه.

افزودن بخش ترانه‌‌سرایی ابتکار جالب جشنواره امسال موسیقی فجر بود. در اختتامیه هیات داوران این بخش، از دو شاعر نام‌آشنای معاصر، حسین منزوی و حسین آهی، یاد شد که سالیان بسیاری در شورای شعر و ترانه ارشاد حضور داشتند و به بررسی‌ آثار می‌پرداختند.

در بیانیه هیات داوران، که نام برخی شاعران شناخته‌شده چون محمدعلی بهمنی در‌ آن به چشم می‌خورد، پیشنهادهایی به ترانه‌‌سرایان ارائه شده بود که از فحوای آن می‌توان حدس زد هیات داوران از مجموع آثار ارسالی رضایت چندانی نداشتند. برای نمونه، استفاده بیش‌از‌حد از زبان و کلمات شکسته بدون رعایت قواعد و به‌کارگیری این نوع کلمات در بافت شعری، پرداختن به مضامین تیره و ناامید‌کننده و بی‌اعتنایی به مضامین شادی‌آور و امید‌آفرین از انتقادهایی بود که به ترانه‌های ارسالی داشتند و هرچند داوران از انبوهی آثار دریافتی خبر دادند، فقط سه ترانه را شایسته تقدیر دانستند.

بخش «رسانه و موسیقی» و نقدها بر آثار ارسالی

دیگر بخش اضافه‌شده به جشنواره امسال موسیقی بخش «رسانه و موسیقی» بود که آثار ارسالی روزنامه‌نگاران و خبرنگاران حوزه موسیقی را داوری کردند. از فحوای بیانیه پایانی هیات داوران این بخش نیز می‌توان به کیفیت پایین آثار ارسالی و دوری‌‌ آن‌ها از معیارهای رسانه‌ای پی برد. سید‌علیرضا میرعلینقی، که شناخته‌‌شده‌ترین نام حوزه روزنامه‌نگاری موسیقی در جمع هیات داوران به شمار می‌رفت، در یادداشتی که در روزنامه‌ ایران منتشر شد، کیفیت پایین‌ آثار ارسالی را به پرسش گرفت.

او آشنا نبودن روزنامه‌نگاران به شکل و قالبی که قرار است در چارچوب آن بنویسند، بیگانگی با فن درست‌نویسی و ناآشنایی با زبان نوشتاری کلاسیک فارسی و درآمیختن گزارش با مقاله و یادداشت با گزارش را از معضل‌های اغلب آثار مورد بررسی دانست.

در بخشی از نوشته‌ میرعلینقی آمده است: «بیگانگی با فن درست‌نویسی، ندانستن زبان ارتباط سهل و ممتنع و کمترین ‌آشنایی (گاه تاسف‌آور) با زبان‌ نوشتاری‌ کلاسیک فارسی و وجود سایه‌هایی دل‌آزار از زبان‌ «آرگو» و گویش‌های خیابانی، آن‌ هم هنگامی که بحث از موسیقی‌های کلاسیک (ایرانی و اروپایی) در کار است، از موارد تاسف‌آور بود که فراوان دیده می‌شد. برخی از دوستان روزنامه‌نگار حوزه موسیقی که از قضا، خیلی هم مدعی و همیشه آماده بحث هستند، بد نیست گاهی کتابی را هم ورق بزنند.»

بخش نحیف‌ اجرای موسیقی بانوان

اجرای بانوان در جشنواره امسال، همانند چند دوره اخیر، مختصر بود و از اجراهای ویژه سال‌های اولیه دهه ۱۳۸۰ خبری نبود.

پنج گروه موسیقی بانوان در دو روز پایانی به اجرای برنامه پرداختند، گروه‌هایی که در آن‌ها دیگر از چهره‌های اسم‌و‌رسم‌داری چون پری زنگنه، سیمین غانم و هنگامه اخوان خبری نبود.

اجراها نیز به‌جای تالار وحدت و رودکی به فرهنگسرای نیاوران انتقال داده شده بود تا از اهمیت آن بیشتر کاسته شود.

تقدیر از چهار موسیقیدان

در جشنواره امسال با تمرکز بر تقدیر از استاد هوشنگ ظریف، از سه‌ تن دیگر از چهره‌های نام‌آشنای موسیقی نیز تقدیر به عمل آوردند. نادر مشایخی، موسیقیدان و رهبر ارکستر، عاشیق‌حسن اسکندری، نوازنده و خنیاگر مقام‌های عاشیقی منطقه تبریز، و افلیا پرتو، نوازنده توانای پیانو، چهره‌هایی بودند که از آن‌ها تقدیر شد. درباره هوشنگ ظریف اعلام شد که او به بیماری آلزایمر دچار شده است، نوازنده‌ای توانا که آثارش با گروه فرامرز پایور همچنان شنیدنی است.

در مجموع، جشنواره امسال موسیقی فجر بسیار کم‌رمق‌تر از دوره‌های قبل بود، به‌خصوص شهرام صارمی که در دوره گذشته در مقام دبیر اجرایی، تحرکی به این جشنواره داده بود، از همکاری در دوره جدید کنار کشید تا جشنواره بیشتر آب برود. برخی عکس‌ها از اجراها در تالار وحدت از خلوتی و استقبال کم مردم حکایت می‌کرد. اختتامیه جشنواره هم در روزی برگزار شد که خبر شیوع و قربانی گرفتن ویروس جدید کرونا سایه‌های ترس و تردید را به جان شهروندان تهرانی انداخت.