
همکاری القاعده و طالبان میتواند مانع صلح باشد؟
بهتازگی، السحاب، رسانه وابسته به القاعده، ویدیوی جدیدی از این گروه منتشر کرده، درحالی که برای کاروان ارتش افغانستان در ولایت پکتیکا کمین کردهاند؛ ویدیویی که نشان میدهد همکاری نظامی طالبان و القاعده همچنان ادامه دارد.
این ویدیو، که زیرنویس انگلیسی دارد، با این ادعا آغاز میشود که آمریکا در افغانستان شکست خورده است. راوی این ویدیو میگوید: «پانزده سال پیش، اگر کسی میگفت ابرقدرت زمان، یعنی آمریکا، در افغانستان شکست خورده است، برای جهان خندهدار بود. اما امروز این ادعا به واقعیت تبدیل شده است.» در این ویدیو ادعا میشود که آمریکاییها، ناتو و ارتش ملی افغانستان در پایگاههای خود محاصره شدهاند.
این ویدیوی تازه، که القاعده در ماه جاری در افغانستان منتشر کرد، شک و تردیدها درباره همکاری طالبان و القاعده را برانگیخته است. گروه طالبان تاکنون شش بار با نمایندگان ایالات متحده در قطر و یک بار با شماری از چهرههای سیاسی افغان در مسکو برای رسیدن به توافق صلح گفتوگو کردهاند. طالبان با هیات آمریکایی بر سر ارائه این ضمانت که «هیچ گروه خارجی منافع آمریکا را تهدید نکند» مذاکره کردهاند؛ ضمانتی که سبب میشود طالبان بهصورت مشخص رودرروی گروههای تروریستی مانند القاعده و داعش قرار بگیرد.
القاعده در سالهای اخیر از افشای حضورش در افغانستان خودداری کرده یا کمتر به آن پرداخته است. انتشار این ویدیو در شرایطی که گروه طالبان ششمین دور مذاکراتش با آمریکا را پشت سر گذاشته است، به چه معناست؟
احمد سعیدی، تحلیلگر مسائل افغانستان، عقیده دارد که ارتباط نظامی و سیاسی القاعده با طالبان در افغانستان هیچ زمانی قطع نشده است. به باور این تحلیلگر افغان، «طالبان از نظر عقیدتی به دو گروه عمده اخوان المسلمین و وهابیت وابسته است و گروه دوم عمدتا با القاعده همکاری دارد.» این گروه گرچه در رهبری با القاعده تفاوت دارد، از نظر باورهای جهادی، اشتراک منافع فراوانی دارند، همفکریای که در بسیاری مواقع به همکاری نظامی نیز منجر میشود.
ریحانه آزاد، نماینده ولایت (استان) ارزگان در پارلمان افغانستان، نیز بر این باور است که «همکاری القاعده با طالبان پس از ۲۰۰۱ به پایان نرسیده، بلکه نوع روابط این دو گروه با گذشت زمان فرق کرده است.»
عملیاتهای مشترک القاعده و طالبان نمونهای از این تغییر است. آزاد میگوید: «دو سال قبل، جنگجویان القاعده در ارزگان، با استفاده از بیرق طالبان، عملیات نظامی و تخریبی انجام میداد و اکنون پخش نوار تصویری از جنوب شرق افغانستان بیانگر روابط تنگاتنگ میان این دو گروه است.»
این ویدیوی تازه القاعده تحت عنوان «زیر سایه امارت اسلامی: پکتیکا ــ کمین ارتش ملی افغانستان در کوههای هندی» منتشر شده است. بر اساس تحلیل نشریه «لانگ وار ژورنال»، این عنوان به منظور تقویت نقش القاعده در شورش طالبان در نظر گرفته شده است؛ همانطور که جهادگراها با هم متحد میشوند تا امارت اسلامی طالبان را احیا کنند. اقدامی در جهت عکس روند صلح قطر.
احمد سعیدی معتقد است در عمل، حتی اگر رهبری سیاسی طالبان در قطر قادر به مصالحه با آمریکا باشد، جنگ پایان نمییابد و «بخشهای وسیعی از طالبان به گروههای نظامی دیگری میپیوندند». از نظر سعیدی، بخشی از طالبان که به اخوان المسلمین نزدیک است و از آنجا که این گروه روابط تنگاتنگی با قطر دارد، احتمالا بتواند با آمریکا به توافق برسد، اما این به معنای پایان «جهادگرایی» و شورش در افغانستان نخواهد بود.
به باور ریحانه آزاد، صلح با طالبان در شرایطی که القاعده مجددا شروع به فعالیت کرده است، خطرناک و در عین حال نشاندهنده پیچیدگی جنگ افغانستان است.