دولت اعلام کرده است که از روز سه‌شنبه، دلار با قیمت ۴۲۰۰ تومان فروخته می‌شود. این‌که دولت چگونه و تا چه مدت قادر خواهد بود این قیمت را حفظ کند و پیامدهای آن برای اقتصاد ما چیست، با اقتصاددانان. اما چیزی که به سر جایش برنخواهد گشت، قیمت دلار نیست؛ گوهر اعتماد است که برای آن قیمتی نمی‌توان گذاشت.

اعتماد، همیشه ناظر به آینده است. وقتی ما به کسی اعتماد داریم، یعنی این‌که می‌توانیم به‌درستی و با اطمینان لازم حدس بزنیم که در برابر فلان حرف یا عمل، چه واکنشی نشان خواهد داد. به این ترتیب، اعتماد با پیش‌بینی ارتباط دارد و پیش‌بینی همیشه یعنی پیش‌بینی آینده یا آن‌چه بعد از اکنون رخ می‌دهد.

وقتی از اعتماد اجتماعی حرف می‌زنیم، فقط از اعتماد به افرادی که یک جامعه را پر کرده‌اند، حرف نمی‌زنیم. این سطح از اعتماد، فقط نشان‌دهنده‌ اعتماد بین‌فردی است. اعتماد اجتماعی را در بالاترین سطح، می‌توان به خود جامعه به‌مثابه‌ یک کل نسبت داد. در این سطح، ما غیر از افرادی که جامعه را پر کرده‌اند، گویی برای جامعه در حالت کلی آن، یک روح و شخصیت قائل می‌شویم و به این کلیت است که اعتماد می‌ورزیم یا بی‌اعتماد می‌شویم.

وقتی اوضاع آینده‌ یک جامعه معلوم نباشد، یعنی نمی‌شود آینده‌ی این جامعه را پیش‌بینی کرد. در این حالت، همان‌طور که وقتی یک فرد و حرف و عمل بعدیش، قابل پیش‌بینی نیست، جامعه هم به‌مثابه‌ یک شخص کلیِ فرضی، قابل پیش‌بینی نیست و به این ترتیب، به جامعه اعتمادی نیست.

این بی‌اعتمادی به جامعه، در جامعه‌‌های مدرن که در قالب دولت - ملت (یعنی کشور) زندگی می‌کنند، خود را در اعتماد به نظام اداره‌ یک جامعه (یا همان کشور)‌ نشان می‌دهد؛ یعنی در بی‌اعتمادی به حکومت. زیرا حکومت به‌مثابه‌ کالبد عینی و متجسد روح کلی جامعه است. وقتی به جامعه اعتماد نیست، یعنی به اداره‌ی آن و به اداره‌کنندگانش اعتماد نیست.

بی‌اعتمادی به حکومت فقط به این دلیل نیست که مثلاً حاکمان دروغ می‌گویند؛ بلکه مهم‌تر و عمیق‌تر از آن، به این دلیل است که آنان قابل پیش‌بینی نیستند، و بنابراین نمی‌توان آینده را به آن‌ها گره زد. در این حال، هر کسی سر خود می‌گیرد و به راه خود می‌رود و به این ترتیب، پیوندهای اجتماعی سست و به‌مرور گسسته می‌شود.

حالا حکومت و دولت به این نتیجه رسیده‌اند که قیمت دلار را برگردانند به سر جای سابق. اما آیا قادرند اعتماد مردم را به حکومت و تصمیماتش به سر جای خود برگردانند؟ اگر اعتماد به حاکمان و توانایی و تدبیرشان از پیش در سطح بالایی بود، می‌شد فرض کرد که نوسانات اخیر قیمت دلار، به این اعتماد فقط یک ضربه وارد کرده است؛ اما چه می‌توان گفت درباره‌ حکومتی که در این چهار دهه، تا می‌توانسته بذر بی‌کفایتی کاشته و مزرعه‌ بزرگی از بی‌اعتمادی عمومی خلق کرده؛ مزرعه‌ای که قیمت محصولش با برگشت قیمت دلار هم به سرجای سابقش برنمی‌گردد…

برگرفته از صفحه فیسبوک حسین قاضیان