سعید معین، مدیرکل مبارزه با آفات عمومی، به‌تازگی خبر داده است که در اردیبهشت‌ماه سال جاری جمعیت بیشتری از ملخ‌ها به ایران وارد می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود این هجوم دوباره در اواسط اردیبهشت‌ماه باشد.

تنها یک هفته از حمله ملخ‌های صحرایی به ایران گذشته است، اما مقامات جمهوری اسلامی خبر دادند هجوم دیگری در راه است. ملخ‌های صحرایی جوان این‌ بار قرار است با جمعیت بیشتری به ایران بیایند. مدیرکل مبارزه با آفات عمومی دلیل حمله ملخ‌های صحرایی به ایران را «شیطنت» عربستان سعودی می‌داند که مبارزات لازم را برای نابودی جمعیت ملخ‌ها انجام نداده است. در حالی‌که به گفته محمدرضا درگاهی، رییس سازمان حفظ نباتات ایران، از سال گذشته، وزارت جهاد کشاورزی با وزیر کشور و سازمان مدیریت بحران نامه‌نگاری‌هایی داشته است تا اعتبارات لازم برای مبارزه با ملخ‌ها صادر شود، درخواستی به مبلغ ۱۲ میلیارد تومان که به‌تازگی ستاد بحران با ۱۰ میلیارد تومان آن موافقت کرده است.

آخرین حمله گسترده ملخ‌ها به ایران به سال‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۴۲ برمی‌گردد که باعث خسارت و آسیب به ۲ میلیون و ۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی شد. حالا حمله جدید، که ادامه هم دارد، به حدی خطرناک برآورد شده است که سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) وضعیت ایران را از زرد به نارنجی تغییر داده است. این رده‌بندی میزان تهدید آفت ملخ برای منابع غذایی کشورهای جهان را مشخص می‌کند. نارنجی شدن این وضعیت یعنی تهدید منابع غذایی بیشتر شده است.

بهمن ماه سال گذشته بود که فائو هشدار داد با توجه به بارندگی‌های زیادی که پیش‌بینی شده است، ایران با هجوم ملخ‌ها مواجه خواهد شد. این سازمان دو هفته پیش از شروع این حمله، در سایت رسمی خود اعلام کرده بود که ملخ‌های صحرایی در ماه مارس به دو طرف دریای سرخ به مساحت ۸۰ هزار هکتار حمله کرده‌اند و به‌خاطر خشکسالی به سمت یمن، عربستان و سوده کوچ‌ کرده‌اند. طبق این هشدار، فائو پیش‌بینی کرده بود این ملخ‌ها به سمت ایران خواهند آمد.

از طرفی، سازمان حفظ نباتات هم در همان بهمن‌ماه اعلام کرده بود برای مقابله با ملخ‌ها ۷ فرودگاه در بوشهر ایجاد شده است، هرچند مشخص نشده بود ایران چه تعداد هواپیمای سم‌پاش در اختیار دارد. حالا بعد از گذشت چند ماه از آن هشدارها، ملخ‌ها به ۶ استان جنوبی ایران حمله‌ کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود در ماه جاری، دسته‌های پرجمعیت‌تری از ملخ‌ها به ایران سرازیر شوند. اگر این حمله‌ها کنترل نشود، همان‌طور که رییس سازمان حفظ نباتات ایران می‌گوید، «امنیت غذایی» ایران به خطر می‌افتد.

مدیرکل مبارزه با آفات عمومی می‌گوید حمله این ملخ‌‌ها به ایران از همان بهمن‌ماه شروع شده بود و از آن تاریخ، استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان، فارس، کرمان و سیستان‌و‌بلوچستان مورد حمله قرار گرفته‌‌اند. ولی انگار مسئولان جمهوری اسلامی ایران خطر هجوم ملخ‌ها را جدی نگرفته بودند و حالا، به‌تازگی ستاد «مبارزه با ملخ» در ستاد سازمان حفظ نباتات، ستاد استان‌ها و شهرستان‌ها، برای شناسایی مناطق آلوده فعال شده‌اند.

هشدارها درباره حمله ملخ‌های صحرایی اما به اردیبهشت‌ماه سه سال پیش برمی‌گردد. در آن زمان، فائو با انتشار بیانیه‌ای از هجوم ملخ و نابودی کشاورزی در یمن و احتمال رسیدن آن‌ها به ایران خبر داده بود، که این ملخ‌ها می‌توانند در آینده به کشورهای همسایه مانند عمان، عربستان سعودی و حتی کشورهای امارات متحده عربی و ایران نیز برسند. مرکز کنترل ملخ صحرایی در آن زمان گفته بود که «تلاش‌های ما برای کنترل ملخ‌های صحرایی در استان‌های جنوبی یمن به‌کلی شکست خورده است. همچنین جنگ داخلی در یمن به بیابان‌زایی شدیدی در این کشور منجر شده و مناطق آسیب‌دیده مملو از ملخ است».

همان زمان، رضا نورانی، رییس اتحادیه محصولات کشاورزی، در این خصوص گفته بود: «اگر پیش‌بینی‌ها درست باشد و این ملخ‌ها به ایران هم برسند، احتمالا استان‌های جنوبی کشور از جمله سیستان‌و‌بلوچستان و هرمزگان بیشتر در معرض هجوم قرار خواهند گرفت.»

به گزارش فائو، گسترش جمعیت ملخ‌ها به دلیل بارندگی فراوان و غیرمعمول در یمن بود که باعث شد ملخ‌ها گیاهان بیشتری بخورند و زاد‌و‌ولد کنند. از سوی دیگر، تداوم جنگ داخلی در آن منطقه باعث شده بود امکان مقابله با این مشکل از بین برود. به گفته کارشناسان فائو، توده‌های ملخ در مناطق جنگ‌زده تشکیل می‌شوند و پس از پراکنده‌ شدن، به‌هیچ‌وجه نمی‌توان کنترلشان کرد.

این در حالی‌ است که حمله اخیر ملخ‌ها از استان هرمزگان شروع شد و مقامات هشدار داده بودند که اگر در این استان نتوانند با ملخ‌ها مبارزه کنند، ممکن است کنترلشان دشوارتر شود. حالا بعد از درنوردیدن شش استان، ملخ‌ها به جزیره کیش هم رسیده‌اند.  

ملخ‌های صحرایی، که از خطرناک‌ترین گونه‌های مخل و آسیب‌زننده به محصولات کشاورزی‌اند، بین ۳ تا ۵ ماه زندگی می‌کنند و تمام گیاهان سبز و در مواردی گیاهان خشک را می‌خورند. گفته می‌شود ملخ‌هایی که به ایران آمده‌اند جمعیتی جوان دارند. ملخ صحرایی سه بار تخم‌ریزی می‌کند و هر ملخ مادر در طول عمرش می‌تواند هزار تخم بگذارد.

از سوی دیگر، ۴۰ میلیون ملخ صحرایی روزانه غذای ۳۵ هزار انسان را می‌خورند. این ملخ‌ها در برابر گرمای شدید و خشکسالی دوام می‌آورند و روزانه دست‌کم ۱۵۰ کیلومتر می‌پیمایند.

خسرو عمرانی، معاون سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، گفته است، طبق اعلام فائو، در بهترین حالت ملخ‌ها تا چهار سال آینده در ایران باقی می‌مانند؛ اما محمدرضا درگاهی، رییس سازمان حفظ نباتات ایران، گفته است این آفت احتمالا تا آخر تیرماه سال جاری دفع خواهد شد. از سوی دیگر، به گزارش ایرنا، دسته‌های پرجمعیت این ملخ‌ها می‌توانند روزانه ۱۰۰ هزار تن پوشش گیاهی مصرف کنند، برای همین است که برخی رسانه‌های ایران هشدار داده‌اند ممکن است خطر «قحطی» در کشور پیش آید.

حالا با افزایش نگرانی‌ها درباره احتمال ناتوانی در کنترل حمله ملخ‌ها و اعلام قطعی حمله دوباره آن‌ها در ماه جاری، برخی از کارشناسان محیط زیست و حتی مقامات جمهوری اسلامی از خوردن این ملخ‌ها سخن به میان آورده‌اند. علی باقرزاده، رییس سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان، در پاسخ به سوال یک خبرنگار گفته است: «خوردن ملخ‌های زنده از لحاظ شرعی و بهداشتی مشکلی ندارد.» برخی از کارشناسان محیط زیست هم گفته‌اند که می‌توان از این ملخ‌ها تغذیه کرد، اظهاراتی که جنجال‌های بسیاری در رسانه‌های اجتماعی به همراه داشت.

خوردن ملخ در فرهنگ بیشتر ایرانی‌ها جایگاهی ندارد، اما هستند بسیاری از جوامع در مناطق مختلف ایران که گفته می‌شود ملخ را خصوصا برای خاصیت درمانی‌اش می‌خورند. مساله اما خوردن یا نخوردن ملخ‌ نیست، حتی خوردنشان هم تاثیری نمی‌گذارد بر جمعیت بزرگ ملخ هایی که در عمر کوتاهشان، هزاران ملخ می‌زایند و می‌توانند روزانه منابع غذایی ۳۵ هزار انسان را ببلعند.