دولت ترامپ پنجم نوامبر (۱۴ آبان‌ماه)، تحریم‌های شدیدی را به‌منظور رساندن اقتصاد ایران به آستانه فروپاشی اعمال خواهد کرد تا ایران را وادار کند از رفتارهایی که مورد تایید واشنگتن نیست، دست بکشد. آمریکا علاوه‌بر اینکه سعی دارد صادرات نفت ایران را به صفر برساند، تحریم‌های ثانویه‌ای را نیز بر شرکت‌های خارجی که با بخش بنادر و کشتیرانی ایران، بانک مرکزی و سایر نهادهای مالی ایران، تامین بیمه، و یا در زمینه همکاری یا سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ایران و سایر بخش‌ها تعامل دارند، اعمال خواهد کرد.

همان‌طور که حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران، ۳۱ اکتبر (نهم آبان‌ماه) در جلسه کابینه دولت که از تلویزیون پخش شد اظهار داشت، روزهای سختی در راه است. انتظار می‌رود صادرات نفت ایران به نصف میزان صادرات سال گذشته تنزل پیدا کند. بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند سال آینده تولید ناخالص داخلی ایران کاهشی ۱/۵ درصدی داشته باشد و سال پس از آن به ۳/۶ درصد برسد. در‌هر‌صورت، این میزان از فشار، ایران را به زانو در نخواهد آورد. ایران که حدود ۴۰ سال تحت تحریم آمریکا بوده انعطاف و تطبیق را آموخته است. راه‌های دور زدن تحریم‌ها را نیز خوب آموخته است. بسیاری از تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند ایران قادر خواهد بود به فروش حداقل یک میلیون بشکه نفت در روز ادامه دهد. با قیمت فعلی بشکه‌ای ۷۶ دلار و احتمال افزایش قیمت نفت، درآمد حاصل از آن باید کفاف اقتصاد ایران را بدهد.

بنابراین مقامات ایران سعی خواهند کرد تا پایان دوره ترامپ صبر کنند، به امید این‌که ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی که دو سال دیگر است جایگزین شود. اگر طبق انتظار اکثریت پس از انتخابات میان‌دوره‌ای اختیار کنگره از دست حزب جمهوری‌خواه ترامپ خارج شود، ایران دلیل دیگری خواهد داشت تا صبوری پیشه کند.

به چند دلیل پیش‌بینی تاثیر اقتصادی کامل تحریم‌ها دشوار است. اول این‌که میزان تحریم‌ها مشخص نیست. دولت آمریکا پس از پافشاری بر موضع «عدم معافیت» کشورها از تحریم درنظر گرفته‌شده برای صادرات نفت ایران، اشاره کرد که درک می‌کند تمام مشتریان نفت ایران نمی‌توانند خرید خود را به صفر برسانند. مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا، هم گفت آمریکا «هرجا مصلحت باشد معافیت‌ها را مدنظر قرار خواهد داد».

علاوه‌بر هشت کشوری که اجازه خواهند داشت به خرید نفت ایران به قیمت پایین‌تر ادامه دهند، شاید طی هفته‌های آتی معافیت‌های دیگری نیز با عطف به ماسبق اعمال شود. با این تفاسیر، ۵ نوامبر مهلت قطعی و نهایی نیست. یکی از تردیدها بر سر امکان اعمال تحریم‌ها بر شرکت خدمات پیام‌رسانی مالی مستقر در بلژیک (سوییفت) در صورت ادامه‌ ارتباطش با ایران است.

دوم این‌که بازارها پیش‌تر تحریم‌هایی را که از شش‌ماه قبل اعلام شده بود، لحاظ کرده‌اند. پیش از موعد مقرر، ۸۶ شرکت غربی خروج کامل یا نسبی‌شان از بازار ایران را اعلام کرده‌اند. در‌نتیجه، وقتی تحریم‌ها از راه برسد، نرخ تبادل ریال، قیمت نفت و بورس ایران نباید دچار نوسانات شدیدی شود.

موضوع سوم، وضعیت رابطه آمریکا و عربستان سعودی پس از قتل روزنامه‌نگار سعودی، جمال خاشقجی، داخل کنسولگری عربستان سعودی در استانبول است. آمریکا انتظار داشت عربستان سعودی کسری نفت ایران از بازار را جبران کند، تا قیمت نفت ثابت بماند. به‌نظر می‌رسد دولت ترامپ مایل است تازه‌ترین داستان ریاض مبنی‌بر نقش نداشتن ولی‌عهد سعودی، محمد بن‌سلمان در فرمان به این قتل فجیع و بی‌اطلاع بودنش از آن را بپذیرد. این درحالی است که بسیاری‌از اعضای هر دو حزب کنگره، مجازات عربستان سعودی را خواستارند. طنز ماجرا این‌جاست، کشوری که زمانی با اشاره به ایران، از آمریکا خواسته بود «سر مار را بکَنَد»، شاید اکنون با اقدام نابخردانه‌اش در قتل و تکه‌تکه کردن منتقدی میانه‌رو به نجات ایران، کمک کند.