از روز چهارشنبه ۱۷ بهمن‌ماه که رسانه‌های محلی خوزستان از «بازداشت گسترده فعالان عرب» این استان خبر دادند، درباره شرایط جدید این بازداشتی‌ها اطلاعات چندانی منتشر نشده است.

این بازداشت‌ها در پیِ تشکیل گروه‌های مردمی کمک به سیل‌زدگان مناطق عرب‌نشین خوزستان و سفر محمود علوی، وزیر اطلاعات، به این استان رخ داده است. دست‌کم ۱۸ روستای اطراف دشت‌ آزادگان، هویزه، دزفول، شوشتر، اهواز و شوش در استان خوزستان در معرض سیل قرار گرفتند که از میان آن‌ها هشت روستا به‌طور کامل زیر آب رفت و خسارات جبران‌ناپذیری وارد آمد، تمام محصولات کشاورزی از بین رفت و خانه‌ها و ساختمان‌های تجاری را آب فرا گرفت.

این بارندگی‌ها باعث شکسته شدن سیل‌بند شهر مرزی رفیع با ۱۰۰۶ خانوار در مجاورت تالاب هورالعظیم شده است. در روزهای گذشته، تصاویر کمک‌رسانی مردمی به سیل‌زده‌های این استان و همکاری مردم برای تعمیر سیل‌بندها توجه بسیاری از کاربران رسانه‌های اجتماعی را به خود جلب کرد.

میثم آل مهدی، یکی از فعالان مدنی عرب خوزستان، درباره روند شکل‌گیری گروه‌های مردمی برای کمک به سیل‌زدگان به ایران اینترنشنال می‌گوید: «از روز اول سیل، وقتی سیل‌بندها در دو محور سوسنگرد به خفاجیه و روستاهای حجیه به سمت سویدانی ترک خوردند، گروه‌های مردمی به‌صورت خودجوش برای بستن سیل‌بندها تشکیل شد. گروه‌های مردمی از آبادان، خرمشهر و سوسنگرد برای کمک به مردم راهی منطقه شدند. بعد از مشاهده خسارت‌های بالای سیل، گروه‌های دیگری هم برای پشتیبانی از آن‌ها در پشت صحنه ایجاد شد. این گروه‌های پشتیبانی در شهرهای خود کمک‌های غیر‌نقدی مردم مثل غذا، پوشاک و لوازم گرمایشی را جمع‌آوری و به مناطق سیل‌زده ارسال می‌کردند. نیاز به تشکیل این گروه‌های پشتیبان وقتی بیشتر احساس شد که از دو روز بعد از وقوع سیل، ماشین‌های سنگین نهادهای حکومتی به منطقه آمدند و برای ارائه خدماتی مثل جا‌به‌جایی وسایل زندگی مردم به نواحی خشک ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان به‌ازای هر خانوار پول می‌گرفتند. همان روز، ماشین‌های دیگری از کمیته امداد به منطقه آمدند و به‌ازای هر کیسه آرد ۳۰ هزار تومان پول دریافت می‌کردند؛ جالب آن‌که همین کیسه‌های آرد هم به خیلی از خانوار‌ها که هزینه آن را پرداخت کرده بودند تحویل داده نشد. یکی از شهرهایی که گروه‌های پشتیبان در آن فعال بودند حمیدیه بود که بسیاری از بازداشت‌های اخیر در همین منطقه و بین فعالان همین گروه‌ها صورت گرفته است.»

به نظر این فعال عرب، همین فعالیت‌ها و هویت مذهبی تعدادی از اعضای گروه‌های مردمی خوزستان نهادهای امنیتی را نگران کرده و به بازداشت گسترده آن‌ها منجر شده است. آل مهدی می‌گوید: «‌بازداشت‌ها درست یک روز بعد از ورود محمود علوی، وزیر اطلاعات، به مناطق سیل‌زده روی داد. این برخوردها با گروهی از جوانان که به‌تازگی به مذهب سنی در خوزستان پیوسته بودند و عده دیگری که بین آن‌ها اهالی ادبیات و فرهنگ هم به چشم می‌خورد صورت گرفته است.»

گرایش برخی شهروندان خوزستانی به مذهب سنی، به‌ویژه بعد از حمله تروریستی شهریور‌ماه امسال به رژه نیروهای مسلح در اهواز، حساسیت نهادهای امنیتی را برانگیخته است. در ویدیوهای منتشر‌شده از تعدادی از عوامل این حمله گرایش به اهل سنت و ابراز خشم علیه شیعیان مشخص بود.

بر‌اساس آمارهای تقریبی، تا این لحظه حدود ۷۰ نفر از اعضای گروه‌های مردمی کمک به سیل‌زدگان بازداشت شده‌اند. به گفته این فعال مدنی خوزستانی، «بعضی از خانواده‌های بازداشتی‌ها به‌خاطر نگرانی از افزایش فشارها، اطلاعات نزدیکان دستگیر‌شده خود را فاش نکرده‌اند و به همین دلیل ممکن است تعداد بازداشتی‌ها بیشتر از این رقم باشد.»

به گفته آل مهدی و به نقل از منابع محلی، اسامی تعدادی از بازداشتی‌های عرب خوزستان به این شرح است: نبی ساعدی و احمد ساعدی از شهرستان حمیدیه، شهاب سیاحی از اهواز، عبدالنبی شلیباوی، رسول و سلمان آلبوخضیر، سید‌ابراهیم طاهری موسوی، محمد جنامی و طالب شاوردی، عادل و علی منیعاوی، جواد و کاظم شویجی از شهرستان شادگان.

اردیبهشت سال ۱۳۹۵هم بعد از سیل در منطقه شعیبیه، از نواحی اطراف شهرستان شوشتر در استان خوزستان، تعداد دیگری از اعضای گروه‌های مردمی امداد‌رسان به سیل‌زده‌ها بازداشت شدند. همان زمان هم مسئولان امنیتی استان از فعالیت گروه‌های مردمی کمک به سیل‌زدگان ابراز نارضایتی کرده بودند.

حیدر نجفی، فرماندار شوشتر، در پاسخ به سوالی درباره بازداشتی‌ها گفته بود: «ما اعلام کردیم که از امدادرسانی هر کسی غیر از هلال‌احمر جلوگیری شود. ضمن تقدیر از احساسات تمام مردم، طبق آنچه در ستاد بحران شهرستان اعلام کردیم، هر کس که بخواهد به اهالی کمکی ارائه کند باید از طریق هلال‌احمر وارد شود و بنابراین از هر امدادرسانی دیگری جلوگیری و ممانعت می‌شود.»

دستگیری نیروهای مردمی کمک به آسیب‌دیدگان حوادث طبیعی، مثل سیل و زلزله، در سا‌ل‌های اخیر به‌کرات روی داده است و آخرین مورد بازداشت تعدادی از نیروهای مستقل امداد‌رسان به مردم زلزله‌زده استان کرمانشاه بود.