فکر می‌کنید اگر یک روز یک گاومیش را ببینید که از آب خارج می‌شود، از نظر جنسی تحریک می‌شوید؟ اگر گوش یک زن نه، بلکه حجم گوش یک زن را زیر روسری ببینید چطور؟ تحریک می‌شوید؟ تعجب‌آور است اما در ایران، در صداوسیمای ایران افرادی کار می‌کنند که از خارج شدن یک گاومیش از آب از نمای پشت تحریک می‌شوند و دیدن حجم گوش یک زن از زیر روسری هم ممکن است باعث تحریک جنسی‌شان شود.

امیرمهدی ژوله، نویسنده سریال‌های طنز تلویزیون، آخر هفته گذشته با انتشار پستی در صفحه اینستاگرامش تجربیاتش را درباره سانسورهای عجیب و غریبی که در تلویزیون جمهوری اسلامی اعمال می‌شود به اشتراک گذاشت و با هشتگ #من_و_سانسورچی از همکاران و دوستانش خواست تا «ذکر مصیبت‌»‌های‌شان را در این نوع تجربیات منتشر کنند.

سانسور در ایران چیز عجیبی نیست و اگرچه در طول سال‌های مختلف شدت و ضعف پیدا کرده، اما همچنان در تمام دوره‌ها وجود داشته و سینماگران و نویسندگان و همه خالقان آثار هنری با پدیده سانسور مواجه شده‌اند. اما صداوسیما به عنوان رسانه انحصاری حکومت ایران که مستقیما مسئول ترویج ایدئولوژی نظام سیاسی حاکم است، قوانین ممیزی سختگیرانه‌تری را اعمال می‌کند. اکثر هنرمندانی که با تلویزیون همکاری می‌کنند به این واقعیت واقف هستند. با این حال باز هم گاهی اتفاقات عجیبی در ممیزی برنامه‌های تلویزیونی اتفاق می‌افتد که آن‌ها را شگفت‌زده می‌کند.

 

تحریک با حجم گوش خانم‌ها

امیر مهدی ژوله، نویسنده‌ سریال‌هایی نظیر شب‌های برره، باغ مظفر، مرد هزار چهره، مرد دو هزار چهره و... درباره بعضی از سانسورهای عجیب در تلویزیون نوشته که در تلویزیون به عنوان یک اصل پذیرفته شده خانم‌های بازیگر باید حتما زیر پیراهن‌شان شلوار ضخیم بپوشند  که حجم پاشون معلوم نباشد.

اما سانسور عجیبی که ژوله به آن اشاره می‌کند به یکی از اشکالات ممیزان برمی‌گردد. او نوشته: یکی از اشکال پخش‌هایی که برای ما اومد این بود که چرا حجم گوش شقایق دهقان از زیر روسری معلومه!! (توجه کنید گوش نه،حجم گوش) و ما هیچ وقت نفهمیده بودیم دوستان چه عنصر تحریک کننده‌ای توی حجم گوش یک بازیگر از زیر روسری کشف کرده بودند یا وقتی به گوش فکر می‌کردند دقیقا به چی فکر می‌کردند.

میترا حجار، بازیگر سینما و تلویزیون در پاسخ به د‌عوت امیرمهدی ژوله برای به اشتراک گذاشتن تجربیات مشترک، در یک پیام ویدیویی با تایید این ممیزی با کنار زدن روسری‌اش نشان داده که بازیگران زن مجبورند گوش‌‌هایشان را چسب بزنند تا حجم آن‌ها دیده نشود.

پرستو صالحی هم با انتشارعکس‌های دوران کودکی‌اش که نشان از بزرگی گوش‌هایش دارد، نوشت: «در زمان ضبط سريال زير آسمان شهر قايم کردن اين حجم از گوش زير روسری بطوری که موجب تحريک اذهان عمومی نباشه ماجرايی داشت در اتاق لباس.»

او در ادامه نوشته که مجور شده که گوشش را به تیغ جراحی بسپارد تا به گفته خودش «بلکه بخشی از صُوَرِ قبيحه کم شود و خدارو شکر شد و در کارهای بعدی فقط به استفاده از باندِ کشی برای حذفِ زن بودنم پرداختم.»

صالحی با مطرح کردن دو سوال تایید کرده که در سریال‌های تلویزیونی خانم‌ها نباید از پله‌ها بالا بروند و یا به دیوار تکیه دهند چون از نظر سانسورچیان تلویزیون، این حرکات اروتیک و تحریک‌کننده است.

بهرام رادان، بازیگر مطرح سینما که تجربه همکاری با تلویزیون ندارد نیز در حساب توئیتری خود به مساله چسباندن گوش یک بازیگر زن سر صحنه فیلمبرداری اشاره کرده و از شخصی که این سانسور را وضع کرده شنیده که گوش خانم‌ها تحریک‌کننده است!

 

گاومیش‌های تحریک‌کننده!

چالش #من_و_سانسورچی ژوله هنرمندان را ترغیب کرده تا تجربیات عجیب و باورنکردنی‌شان را افشا کنند. مصطفی کیایی، کارگردان فیلم‌های «چهارراه استانبول» و «بارکد» در صفحه اینستاگرام خود از اعتقاد عجیب سانسورچیان تلویزیون گفته است. او نوشته: «حدود سال هشتاد و سه يه مستند کار کردم برای تلویزيون که توی يک پلان قرار بود در تالاب شادگان اهواز گاوميش‌ها از آب بيان بيرون دوربين رو از دو زاويه کاشتيم خروج گاوميش‌ها رو از پشت و جلو اسلوموشن گرفتيم خلاصه در نهايت کار آماده شد و قرار شد از تلوزيون پخش بشه که يه برگه اصلاحيه به من دادن و اولين مورد مميزی درآوردن پلان خروج گاو ميش‌ها از آب اونم از زاويه پشت بود. دليل رو پرسيدم گفتن خروج گاوميش از آب اونم از پشت تحريک کننده است.»

مهراب قاسمخانی هم در این چالش به سانسور مکرر فیلمنامه سریال «دزد و پلیس» اشاره کرده و اینکه مقدار سانسورها آنقدر زیاد بود که نسخه نهایی شباهتی با ایده اولیه او نداشت.

بهاره رهنما هم نوشته که از او خواسته شده در فیلم‌ها و سریال‌ها طوری بخندد که دندان‌هایش مشخص نشود.



حمله جوان به ژوله و توضیحات یک سانسورچی ناشناس

همانطور که انتظار می‌رفت روزنامه جوان متعلق به سپاه پاسداران پس از انتشار این پست‌ها به امیرمهدی ژوله حمله کرد.

روزنامه جوان امیر مهدی ژوله را یک سلبریتی توصیف کرده که«سیاست‌های سازمانی که باعث شهرت و دیده شدن آثارش شده را به سخره گرفته است.»

این روزنامه تاکید کرده که امیرمهدی ژوله به رعایت حجاب در تلویزیون انتقاد می‌کند و رعایت موازین شرعی از قبیل عدم نمایش اندام زنان را مورد تمسخر قرار می‌دهد.

نویسنده روزنامه جوان به جای اینکه دلیل بیاورد که براساس چه حکم شرعی، حجم گوش یک زن زیر روسری، اشکال شرعی دارد و تحریک‌کننده است، توپ را به زمین ژوله انداخته و از او پرسیده: «بیرون گذاشتن گوش بازیگر زن یا نمایش حجم بدن بانوان، چه‌قدر به پیشبرد اهداف سریال‌نویسی شما کمک می‌کرد که جلوگیری از این امر، چنان لطمه‌ای به شما وارد کرده که پس از مدت‌ها نمی‌توانید آن را از ذهن خارج کنید؟!»

جالب است که روزنامه جوان خطاب به ژوله نوشته این موضوعات سانسور نیست و به زعم آن‌ها، این موارد «رعایت خطوط قرمز اخلاقی از سوی رسانه‌ای است که برای یک جامعه متدین و ایمانی برنامه می‌سازد.»

همزمان با انتشار این انتقاد، روزنامه جوان با یک سانسورچی تلویزیون مصاحبه کرده، فردی که مثل یک بازجو یا نیروی امنیتی نامی از او برده نشده و فقط از او با عنوان «ارزیاب» نام برده شده است.

آقا یا خانم «ارزیاب» در پاسخ به اینکه آیا مساله سانسور به پنهان کردن حجم گوش هم رسیده، بدون ارائه پاسخی روشن می‌گوید: «طبق قانون پوشش بانوان در صداوسیما باید بر اساس شئونات اسلامی باشد و صراحتا تأکید شده است که برآمدگی‌های زنانه نباید پخش شود.»

به احتمال زیاد سانسورچیانی که برآمدگی حجم گوش زیر روسری و یا تصویر خروج گاومیش از آب از نمای پشت را برای بینندگان تحریک‌کننده می‌دانند در وهله اول خودشان در مقابل چنین صحنه‌هایی تحریک می‌شوند.

بسیاری از هنرمندان و نویسندگان نیز برای اینکه مانعی بر سر ادامه کارشان ایجاد نشوند ترجیح می‌دهند کمتر درباره سانسورهایی که متحمل شده‌اند سخن بگویند. اما به نظر می‌رسد هنرمندان در نظر دارند به تدریج این قواعد عجیب سانسور را علنی کنند. هر چند که مدیران تلویزیون از جمله آقا یا خانم ارزیاب، مدیران تلویزیون اعتقاد دارند «کسانی که در تلویزیون مشهور شده‌اند و نان صداوسیما را خورده‌اند، در رفتارشان صداقت داشته باشند». در این جمله منظور از صداقت، پنهان‌کاری است.

سانسور جزء لاینفک نظام‌های ایدئولوژیک است، اما به سختی بتون نظام ایدئولوژیکی را پیدا کرد که حجم گوش زیر روسری و خروج گاومیش از آب را تحریک‌کننده بداند و سانسور کند.