ایرانیان ونکوور: دود آتش جنگلها جایی برای زندگی نگذاشته
«تقریبا چهار روز پیش، رفتم بیمارستان و اکسیژن بهم رساندند. بهخاطر کمبود اکسیژن در هوا و گرما و دود و این مه غلیظ خفهکننده، هر روز انتظار برگشتن به بیمارستان برایم وجود دارد. حتی نمیشود یک ربعساعت پیادهروی کرد و البته این وضعیت بر تمام ونکوور حاکم است، همانطور که میدانید، اکثریت جمعیت ونکوور را افراد با سن بالا تشکیل میدهد، پس من تنها نیستم.»
فریده در دهه ۱۹۹۰ به ونکوور مهاجرت کرد و دو دهه گذشته، آلودگی هوا برایش هرگز به این بدی نبوده است.
سال گذشته، آتش در منابع طبیعی بریتیشکلمبیا در غرب کانادا رکوردشکن شد؛ پرهزینهترین، طولانیترین و گستردهترین آتشهای تاریخ استان در ۲۰۱۷ میلادی از سر ساکنان محلی گذشت.
امسال ولی تصویری متفاوت از خشم طبیعت خلق شده است: دستکم ۵۶۵ آتش که در دو هفته اخیر در نقاط مختلف سواحل غربی کانادا میسوزد؛ آتشهایی که پس از توفانی با موجی از رعد و برق شروع شد.
فریده گفت: «دود و هوای خفه و بدون اکسیژن را بهصورت مرگ میبینم. خودم بهخاطر ناراحتی تنفسی، خانهنشین شدم. درعرض دو هفته گذشته، تنها یکبار رفتهام سر کار؛ خوب این یعنی نقصان درآمد و نگرانی فکری... حتی از حیاط زیبای خانهام نمیتوانم استفاده کنم، مگر در آخر شب، مثل الان که بیرون بودم و باغچه را آب میدادم.»
در هفتههای اخیر، دود آتشهای بریتیشکلمبیا و غرب آمریکا بههم پیوستند و سپس به نقاط دیگر آمریکای شمالی بسط یافتند. ناسا در یک توییت، این حجم دود را پدیدهای «اسطورهای» خواند و رسانههای کانادا میگویند این یکی از بدترین آلودگیهای هوای جهان است که میتواند برای کودک تا کهنسال مهلک باشد.
«از آلودگی تهران بدتر شده»
طاها که آلودگی هوای تهران را تجربه کرده، میگوید این آلودگی، شبیه به تصویرهای آخرالزمانی شده است:
«ما در تهران که (آلودگی هوا را) تجربه میکردیم، دیگر اینقدر طولانی نمیشد. ولی بعدش به این فکر میکنی که یکسری جنگل دارد همینجوری میسوزد که برخی هزاران کیلومتر دورتر است و دودش تا اینجا آمده. بهقول دوستم، کاپیتالیسم دارد هر روز دهنمان را سرویس میکند. این حس را داری که تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین هم بخشی از این قضیه است و این یکجور ناتوانی انسان دربرابر طبیعت است. اینکه خود انسان طبیعت را بههم ریخته و حالا خودش نمیتواند جمعش کند.»
گرمایش زمین برای سواحل غربی آمریکا، «منطقه آب گرم اقیانوس آرام» یا blob را به ارمغان آورده است: اشارهای مشخص به بخشی از اقیانوس، از سواحل آلاسکا تا جنوب کالیفرنیا که در آن، دمای آب نهتنها بالاتر از میانگین مرسوم همان منطقه، بلکه از دمای دیگر نقاط اقیانوس آرام هم گرمتر شده است.
این آب گرمتر، بانی استمرار خشکسالی (خشکیدگی) از کالیفرنیا تا بریتیشکلمبیاست، چون جریان ابر و باد را متفاوت از قبل ساخته است.
تغییرات اقلیمی همچنین سوسکهای درختکُش بومی غرب قاره آمریکا را پرتوان ساخته است تا بتوانند در ماههای طولانی و خشکتر تابستان، بهار و پاییز، بهطور گسترده پخش شوند و صدها میلیون درخت را بکشند.
درخت خشک، در کنار هوای خشک، در کنار خشکیدگی، یعنی سوخت کافی تا در حضور حرارت رعد و برق و بیاحتیاطیهای آدمی، تبدیل به صدها آتشسوزی شود.
آتشهایی که مهارشان دیگر از توان بشر خارج شده و دودهایشان هزارها کیلومتر دورتر، تا شرق کانادا بسط یافتهاند.
«دود را حس میکنی»
صحرا میگوید: «بوی دود را که قشنگ میفهمی. صبحها که بیدار میشوم یا توی مدرسه، همهاش از آلودگی هوا سرفه میکنم؛ چشمهایم میسوزد.»
یا به قول میلاد، «دود را حس میکنی.»
میلاد میگوید: «توی اخبار میگفت بدتر میشود و آتشها شدیدتر میشود. طبیعتا ما هم بیشتر اذیت میشویم. الان هوا بهتر شده، ولی چند روز پیش، خیلی بد بود. همهاش سردرد میگرفتم و چشمهایم میسوخت.»
کیانا در مقابل میگوید هر مرتبه آب مینوشد، حس میکند کلی دوده همراه آب از دهنش شسته میشود.
«آبی آسمان تبدیلبه خاکستری دود شده. توی خیابان مردم همه یا ماسک زدن یا سرفه میکنند. با هرکسی احوالپرسی میکنی، اول میگوید با دود هوا چه کار میکنی؟ دیگه مگه حال خوبی هم برای آدم میماند با این دودی که توی هواست؟»
پیشبینیهای رایانهای میگویند جنگلهای قاره آمریکای شمالی بهواسطه گرمایش زمین، تا دوبرابر بیشتر شاهد گسترش آتشسوزیهای مخرب خواهند بود؛ ولی در منطقه شمال غربی آمریکا و جنوب بریتیشکلمبیا، تغییرات اقلیمی میتواند موجب شود که آتشها در منابع طبیعی تا ششبرابر بیشتر شوند.
بریتیشکلمبیا، با کمتر از ۵میلیون نفر جمعیت، تقریبا بهاندازه کشور مصر وسعت دارد. کانادا یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت جهان است و بریتیشکلمبیا، لبریز از منابع گاز طبیعی است که بیشتر بهشیوه فرکینگ (تزریق آب به لایههای داخلی زمین برای بیرونراندن سوخت فسیلی) استخراج میشود؛ شیوهای که بههمراه خود، گازهای گلخانهای و مشخصا گاز متان تولید میکند. برای همین، فعالهای محیطزیست، از ساکنان محلی میخواهند تا مانع از این شوند که دولت منتخبشان، به گسترش استخراج گاز طبیعی دامن بزند.
جان هورگان، استاندار بریتیشکلمبیا از حزب دموکرات نوین، ایستاده در کنار وزیر دفاع کانادا، در جمع خبرنگارها گفت که آتشهای هرساله این استان تبدیل به «وضعی مرسوم» شدهاند.
هورگان در جواب یک خبرنگار که پرسیده بود چطور دولت او میخواهد تولید گازهای گلخانهای را کاهش بدهد، ولی همزمان عرضه سوخت فسیلی را هم بیشتر کند، گفت: «ما فقط چهارمیلیون و هفتصد هزار نفر درمیان هفت میلیارد نفر مردم زمین هستیم.»
دولت استانی بریتیشکلمبیا برای سال جاری، ۶۳ میلیون دلار بودجه برای مهار آتشسوزی در منابع طبیعی تعیین کرده، ولی امسال تاکنون ۲۷۴میلیون دلار خرج آتش شده است.
آتشهای پارسال برای این دولت ۶۴۹میلیون دلار هزینه دربرداشتند و همان آتشها، معادل چهار سال تولید این استان، گازهای گلخانهای به اتمسفر زمین فرستادند.
یا آنطور که فریده میگوید: «چه کسی مقصر است؟ انسان. بیآبی و بیبارانی. یقینا انسان در انهدام و تخریب زمین نقش مهمی را ایفا میکند. تنها آرزوی ما و من، بارانی خنک و آغاز روزی است که خورشید بدون پردهای از غبار بر ما بتابد.»