تز رویارویی ترامپ با ایران و موانعش
دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا ، برای تحقق اهداف سیاسی روانی و تبلیغاتی که در مورد ایران دنبال میکند و شعارهای تندی که در سخنان روز جمعه بیان کرد که نمایانگر تز رویارویی او با ایران است. این تز با موانعی روبروست که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
الف - اروپا و دغدغههای تبعات تز رویارویی تـرامپ
یکی از مهمترین موانع تز ترامپ در مورد خروج از برجام و نیز گسترش رویارویی با ایران در حوزههای مختلف متحدان اروپایی آمریکا و اعضای ناتو میباشند. اگر در جریان رویارویی با عراق، انگلستان از آمریکا حمایت میکرد. اکنون همه کشورهای اروپایی معتقدند که سیاست ترامپ کمکی به افزایش ثبات در منطقه و کاهش خطرات امنیتی نمیکند. انگلستان، آلمان و فرانسه سه کشور اصلی اروپایی عضو مذاکرات هستهای توافق برجام و نیز رییس کمیسیون سیاست خارجی اروپا خانم موگزینی معتقدند که اکنون که ایران تن به قبول نظارت همه جانبه هستهای داده است و خطری از این بابت جهان را تهدید نمیکند و در انتخابات ریاست جمهوری نیز روحانی به پیروزی رسیده است که طرفدار مصالحه و گفتوگو است و رابطه خوبی نیز با اروپا برقرار کرده است، خروج از برجام میتواند به پیروزی رادیکالها در تهران منجر شود و نیز منجر به خروج ایران از برجام و مسابقه هستهای در منطقه و نیز افزایش درگیری و بیثباتی در منطقه شود که هزینهاش را بیش از آمریکا، اروپا باید بپردازد.
تجربه عراق نشان داده است که این رویاروییها در نهایت میتواند منجر به درگیری نظامی شود و در عین حال این بی ثباتی میتواند به همه کشورهای همسایه سرایت کند . اروپا در چنین وضعیتی از سویی از دسترسی به بازار ایران و منطقه برای بهبود اوضاع اقتصادش محروم میشود و از طرفی دیگر باید هزینه موجهای جدید تروریستی در داخل خاک کشورهای خود و پذیرش پناهندگان جدید را بپردازد.
ب- مخالفت سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی و نهادهای سیاسی
یکی دیگر از موانع پیش پای ترامپ مخالفت سازمانهای اطلاعاتی و نیز تیم امنیت ملی آمریکا و نیز نمایندگان کنگره میباشد.
از آنجا که سازمانهای اطلاعاتی امریکا در تنظیم پروژه نظارتی برجام نقش کلیدی داشتند . معتقدند خروج از برجام در صورتیکه ایران از مزایای برجام استفاده نکند منجر به خروج از آن و پروتکلهای آژانس اتمی خواهد شد و امکان نظارت را به حداقل خواهد رساند و آن وقت باید آمریکا با یک درگیری نظامی شود که تبعات آن مبهم و بسیار پرهزینه خواهد بود. جیمزمتیس وزیر دفاع امریکا نیز به صراحت در جلسه سنای آمریکا اعلام کرد که ماندن در برجام به نفع منافع امنیتی آمریکاست. رکس تیلرسون وزیر خارجه و نیکی هیلی نماینده آمریکا سازمان و مک مستر مشاور امنیت ملی آمریکا سعی کردند در مصاحبههایی دو روز بعد از سخنان ترامپ از تندی مواضع ترامپ کمی بکاهند و همه بر ماندن امریکا در برجام تاکید کردند و این نشان دهنده آن است که سیستم تخصصی اطلاعاتی امریکا بر حفظ وضع موجود تکیه دارد . از سوی دیگر نمایندگان کنگره حتی برخی ازعناصر مهم جمهوریخواه نیز مخالف لحن وسیاست ترامپ برای تهدید خروج از برجام هستند و لذا این مانع ترامپ را برای تحقق شعارهایش با مشکل مواجه میسازد.
ج- امکان تنش زدایی ایران و عربستان
یکی از چیزهایی که ممکن است کل پروژه ترامپ رابه طور غیر مترقبه در مورد ایران با مشکل روبرو سازد ،این است که ایران و عربستان موفق به گفتوگوهای جدی در جهت تنشزدایی شوند. فعالیتها و تماسهایی در جریان انجام مراسم حج انجام شد و هم در ایران و هم در عربستان گرایشاتی برای تنشزدایی به چشم میخورد. هرچند که تا آن نقطه فاصله زیادی است. ولی با توجه به اینکه هزینه منازعه دو کشور روز به روز افزایش مییابد و در عین حال سیاستهای ترامپ خیلی قابل پیش بینی و قابل اعتماد نیست- که در جریان بحران قطر خودش را نشان داد - ممکن است دو کشور تصمیم دیگری بگیرند که در آنصورت ترامپ ممکن است یکی از مهمترین متحد منطقهایاش را به همراه نداشته باشد.
د- امکان سر برآوردن تروریسم رو به افول
گسترش خصومت میان امریکا علیه ایران، میتواند منجر به این شود که ایران برای مقابله با تهدید آمریکا با گروههای مخالف خود که علیه امریکاهستند نزدیک شود و روابط نزدیکی با طالبان و یا گروههای رادیکالی که علیه ایران هستند برقرار کند که ماشه تفنگ را به سمت آمریکا بچرخانند و این میتواند موقعیت امنیتی نیروهای امریکایی را در منطقه با مخاطرات بیشتری مواجه سازد .
ه- رشد و گسترش نقش روسیه در منطقه
با افزایش سطح تهدیدها ایران به روسیه نزدیکتر خواهد شد و حتی ممکن است به قراردادهای امنیتی و در اختیار قرار دادن پایگاههای نظامی ایران به روسیه بیانجامد . گسترش نقش و موقعیت روسیه در منطقه که در سوریه پایگاه نظامی دارد ،با ترکیه روابط نزدیکی برقرار کرده و با عربستان هم روابطش بهبود یافته است چندان خوشایند مقامات امریکایی نیست و سوق دادن ایران به دامن روسیه موقعیت امریکا در منطقه را تضعیف میکند.
در مجموع مخالفت متحدان اروپایی و نیز مخالفت درونی سازمانهای امنیتی و کارشناسی امریکا و بخش زیادی از نظام سیاسی امریکا و نیز رشد بی ثباتی در منطقه و امکان خروج متقابل ایران از برجام ومنجر شدن رشد تخاصمات به درگیری نظامی امریکا با ایران همه موانع جدی رویارویی ترامپ در برخورد با ایران است. باید دید که او چگونه میتواند این موانع را پشت سر بگذارد که برخی از آنها با توجه به چالشهای داخلی رییس جمهور آمریکا چندان ساده نخواهد بود .