خبرگزاری آسوشیتدپرس، در آستانه چهارمین دور مذاکرات عراق و ایالات متحده آمریکا در هجدهم فروردین‌ماه، به نقش نیروهای شبه‌نظامی شیعه تحت‌ حمایت حکومت ایران و سهم آنان در ایجاد بی‌ثباتی در عراق پرداخته است.

پیام آشکار بود، پیام شبه‌نظامیان شیعی نقابدار، مسلح به مسلسل و آرپیچی، که در مرکز بغداد آشکارا حضور آمریکا در عراق را محکوم و نخست‌وزیر عراق را تهدید به بریدن گوش می‌کردند.

به عقیده نویسنده مقاله، این نمایش تاکید و گواه تهدید فزاینده شبه‌نظامیان سرسپرده تهران برای عراق است، آن هم زمانی که بغداد به‌دنبال تحکیم روابط با همسایگان عرب است و در میانه بحران اقتصادی رو به وخامت و همه‌گیری کووید‌ـ‌۱۹، برای برگزاری انتخابات زودهنگام در اکتبر آماده می‌شود.

رژه هفته گذشته شبه‌نظامیان همچنین در راستای تضعیف اعتبار مصطفی الکاظمی بود. شبه‌نظامیان متحد ایران در بزرگراه اصلی می‌راندند و از کنار وزارتخانه‌ها عبور می‌کردند، در حالی که ماموران امنیتی عراق به نظاره ایستاده بودند. در آستانه دور جدید مذاکرات آمریکا و عراق، این اقدام هشداری آشکار است مبنی بر این‌که شبه‌نظامیان رام حکومت نخواهند شد.

دور چهارم مذاکرات «راهبردی» عراق و آمریکا ۱۸ فرودین‌ماه و به درخواست دولت عراق برگزار می‌شود، دیداری که تا حدودی در واکنش به فشار احزاب و شبه‌نظامیان شیعی وفادار به ایران است که لابی کرده‌اند باقی‌مانده نیروهای آمریکا را از عراق بیرون برانند.

این سلسله گفت‌و‌گوها ژوئن ۲۰۲۰ و در دولت ترامپ آغاز شد. مذاکرات ۱۸ فروردین اولین دور این گفت‌و‌گوها از زمان روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکاست، که به‌ گفته یک مقام ارشد آمریکایی، قرار است آینده روابط دو کشور را شکل دهد.

این مذاکرات همچنین برای کاظمی، نخست‌وزیر عراق، مهم و حساس است. کاظمی پیش‌تر گفته بود تحت‌ کنترل درآوردن گروه‌های مسلح در عراق از اهداف دولت اوست، اما حالا در این امر درمانده است. مقام‌های آمریکا می‌گویند واشینگتن از فرصت به‌دست‌آمده در جلسات استفاده خواهد کرد تا روشن کند تنها دلیل باقی ماندن نیروهای آمریکایی در عراق برای اطمینان از این مساله است که داعش دوباره در این منطقه سر بر نمی‌آورد. این اظهارنظر حاکی از آن است که آمریکا درصدد است ۲۵۰۰ سرباز آمریکایی باقی‌مانده را در عراق نگه دارد.

به عقیده احسان الشمری، تحلیلگر سیاسی، هدف شبه‌نظامیان از رژه نظامی این بود که دولت کاظمی را تضعیف کنند و قدرتشان را به رخ بکشند. شمری در ادامه افزود این رژه همچنین حامل پیامی برای واشینگتن بود مبنی بر این‌که «تصمیم‌گیرنده ماییم، نه حکومت».

به گزارش آسوشیتدپرس، بیشتر شبه‌نظامیان شرکت‌کننده در این رژه متعلق به گروهی شیعی موسوم به ربع‌الله‌ بودند. این گروه یکی از حدود دوازده گروه شبه‌نظامی است که پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، و ابومهدی المهندس، رهبر شبه‌نظامیان کتائب‌ حزب‌الله، در حمله پهپادی آمریکا در ژانویه ۲۰۲۰، سر بر آوردند.

سلیمانی و المهندس هر دو نقش کلیدی در فرماندهی و کنترل طیف وسیع گروه‌های تحت‌ حمایت ایران در عراق داشتند و مرگ آن‌ها، خشم نمایندگان مجلس عراق را برانگیخت، تا آن‌جا که قطعنامه‌ای غیرالزام‌آور تصویب کردند و خواستار اخراج نیروهای آمریکایی از خاک عراق شدند.

از زمان تصویب قطعنامه، شبه‌نظامیان بیش از پیش سرکش و ناسازگار شده‌اند. استدلال برخی ناظران سیاسی واشینگتن و عراق این است که این شبه‌نظامیان شاخه‌های جدیدی ایجاد کرده‌اند که به آن‌ها اجازه می‌دهد با نام‌های گوناگون مسئولیت حمله‌هایشان را بر عهده بگیرند، چرا که بدین‌ ترتیب، میزان دخالتشان در این حمله‌ها پنهان می‌ماند.

شمری با اشاره به برجام و تلاش دولت بایدن برای احیای این توافق، گفت این‌ دست اقدام‌‌ها ابزار مذاکره و فشار بر واشینگتن برای پرونده هسته‌ای ایران است.

به‌عنوان مثال، ربع‌الله از قدرتمندترین گروه‌های تحت‎‌ حمایت ایران در عراق است که آمریکا آن را مسئول حملات راکتی به سفارت آمریکا و پایگاه‌های نظامی این کشور در عراق می‌داند. ربع‌الله همچنین عامل چند حمله در بغداد بوده است.

ربع‌الله تا جایی پیش رفت که نرخ مبادله دینار عراق و دلار آمریکا را تعیین می‌کرد، خواستار تصویب بودجه‌ شد و «اشغال» عراق به‌دست نیروهای نظامی آمریکا را محکوم کرد. این گروه همچنین پوسترهایی از کاظمی به نمایش گذاشته بود که در آن‌ها رد کفش روی پیشانی‌اش و یک قیچی یک‌سوی صورتش ترسیم شده بود با این پیام که «وقت آن است که گوش او بریده شود».

عراق روی گسل منطقه‌ای میان نیروهای شیعی ایران و جهان سنی عرب واقع شده و مدت‌هاست محل تسویه‌حساب‌‌های منطقه‌ای بوده است. عراق به صحنه جنگ نیابتی ایران و آمریکا هم کشانده شده است و هر‌چند در پی حمله پهپادی آمریکا و کشته شدن قاسم سلیمانی، روابطش با آمریکا آسیب دید، از زمان نخست‌وزیری کاظمی، روابط عراق و آمریکا بهبود یافته است، مساله‌ای که هم ایران و هم آمریکا به آن اذعان دارند.

تامر بدوی، تحلیلگر سیاسی، معتقد است شبه‌نظامیان شیعی دو پیام به دولت کاظمی می‌فرستند. پیام اول هشداری برای جلوگیری از هرگونه اقدام کاظمی برای محدود‌سازی شبه‌نظامیان با دستاویز مبارزه با فساد است و پیام دوم فشار بر دولت کاظمی برای کاهش نیروهای ائتلافی بین‌المللی در عراق است.

کاظمی نیز به‌نوبه خود تلاش کرده است فعالیت‌های مرزی پولساز شبه‌نظامیان از جمله قاچاق و رشوه‌ را محدود کند و به آمریکایی‌ها نشان دهد که قادر به کنترل رقبای سیاسی داخلی است.

بدوی پیش‌بینی می‌کند فشار شبه‌نظامیان در آستانه دیدار «راهبردی» عراق و آمریکا افزایش پیدا می‌کند.

در روزهای پس از رژه ربع‌الله، نیروهای امنیتی عراق در خیابان‌ها و میادین اصلی بغداد پخش و مستقر شده‌اند. یک مقام ارشد امنیتی عراق این اقدام را پیامی برای «اطمینان خاطر» خواند.

نویسنده مقاله را با نقل‌قول از یک فروشنده ساکن بغداد که شاهد رژه شبه‌نظامیان بوده است به پایان می‌برد. او این نمایش را «منظره‌ای ترسناک» خواند که بازتاب درماندگی حکومت بود و گفت: «فهمیدم این کشور ناامن است و جای مناسبی برای زندگی در صلح و آرامش نیست.»