لیست انتخاباتی مقتدی صدر با عنوان «سائرون» که ائتلافی بین جریان وابسته به خودش و حزب کمونیست عراق به همراه تعدادی از شخصیت‌های سکولار است، در انتخابات اخیر عراق بیشترین آرا را کسب کرده و در صدر لیست‌های پیروز قرار گرفت.

این لیست در حدود ۵۴ نماینده به مجلس آینده خواهد فرستاد و احتمالا ماموریت تشکیل حکومت آینده را نیز به عهده خواهد گرفت.

مقتدی صدر از تشکیل اولین جریان سیاسی وابسته به خودش به نام جیش المهدی در سال ۲۰۰۳ تا انتخابات سال ۲۰۱۸ راه درازی را طی کرده است.

وی به یکی از خاندان‌های معروف و با نفوذ در حوزه‌های علمیه شیعی وابسته است. از بین خاندان صدر، مراجع تقلید و شخصیت‌های دینی و سیاسی متعددی در کشورهای لبنان، عراق و ایران برخاسته است. سید صدر الدین صدر از مراجع سه گانه قم، بعد از فوت مؤسس حوزه شیخ عبدالکریم حائری یکی از آن‌ها است. فرزند وی امام موسی صدر به دلیل تلاش‌های وسیعش در ایجاد گفت‌وگو و هم‌زیستی بین مسلمانان و مسیحیان در لبنان شهرت فراوان دارد.

فرزند دیگر صدرالدین، سید رضا صدر است که از روحانیون بارز مخالف جمهوری اسلامی بود. وی با ایجاد حکومت دینی در ایران مخالف بوده و در اثر انتقاداتش علیه جمهوری اسلامی و نیز دفاعش از آیت الله شریعتمداری مورد تعرض جمهوری اسلامی قرار گرفته و حتی به زندان نیز رفت. وی رساله‌ای با عنوان «در زندان ولایت فقیه» دارد که شرح ماجرای زندان رفتنش را به همراه انتقاداتی از منظر دینی به نظام جمهوری اسلامی را در بر دارد.

شخصیت بارز دیگر این خاندان محمد باقر صدر است که تالیفات مهمی در فقه و اصول و فلسفه و منطق دارد و مؤسس حزب الدعوه اسلامی در عراق به شمار می‌رود، که به کشته شدنش به دست رژیم صدام منتهی شد.

مقتدی صدر فرزند سید محمد صدر است که نسبت عموزادگی با هر یک از خانواده صدرالدین صدر و خانواده محمدباقر صدر دارد. سید محمد صدر از شاگردان آیت الله خویی به شمار می‌رود که تا پیش از دهه نود میلادی قرن گذشته، نفوذ و جایگاه قابل توجهی در حوزه نجف نداشت.

در دهه نود، رژیم بعث با هدف تقویب مشروعیت سیاسی رژیمش که در اثر شکست‌های مستمر دچار خدشه بسیار شده بود، کمپین گسترده‌ای برای تقویت جریان دینداری در عراق ایجاد کرد. در خلال این کمپین، رژیم بعث به تقویت سید محمد صدر پرداخت تا از این طریق از یک سو جایگاه نفوذی در حوزه نجف بیابد و نیز جریان ایرانی نجف که عموم مراجع تقلید این شهر را در خود داشت تضعیف کند.

سید محمد صدر از این فضا برای گسترش جریان دینی مورد نظرش که یکی از نسخه‌های اسلام انقلابی و از زیر مجموعه‌های تشیع سیاسی است استفاده کرد. وی جریان دینی خود را حوزه سخنگو در برابر حوزه خاموش که نماینده آن آیت الله سیستانی و مراجع همتای وی بودند می‌نامید. گسترش فعالیت‌های صدر در عموم مناطق شیعی عراق، تهدیدی برای رژیم بعث تشکیل داده، که سرانجام به حادثه ترور وی به دست ایادی این رژیم منتهی شد.

جریان‌های دینی - سیاسی متعددی از دامن سید محمد صدر برخاستند. از جمله این جریان‌ها می‌توان به برخی گروه‌های شبه نظامی شیعی مانند عصائب اهل حق، برخی جریان‌های مدعی مهدویت، مانند جند السماء و احزاب سیاسی شیعی مانند احرار اشاره کرد.

مقتدی صدر تا پیش از ۲۰۰۳ حضور قابل توجهی در صحنه دینی و سیاسی خانواده خود نداشت. سقوط رژیم بعث در این سال زمینه صعود وی را فراهم آورده و به سرعت وی را به یکی از چهره‌های جنجالی و اثرگذار سیاست عراق تبدیل کرد.

در خلال حوادث سقوط نظام بعث، طرفداران مقتدی صدر به سازماندهی خود پرداخته و برای مقابله با نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا آماده می‌شدند. مقتدی صدر خود نیز یکی از متهمان اصلی ماجرای قتل سید عبدالمجید خویی در شهر نجف در بهار ۲۰۰۳ است.

خویی که چند روز پیش از سقوط رژیم بعث به نجف آمده و سعی در ایجاد نیرویی برای حمایت مراجع و تقویت جایگاه دینی و اجتماعی شهر نجف داشت، به اتهام همکاری با نیروی‌های انگلیسی و آمریکایی به طرز فجیعی توسط هوارداران صدر در نجف کشته شد. در سال ۲۰۰۶ حکم دستگیری مقتدی صدر به اتهام مشارکت در قتل خویی توسط یک دادگاه عراقی صادر شد.

بستن نشریه هفتگی صدری‌ها در سال ۲۰۰۴ سبب شد که مقتدی صدر فرمان تشکیل نیرویی نظامی برای مقابله با آمریکایی‌ها و دیگر نیروهای ائتلاف صادر کند. وی این نیرو را جیش المهدی نامید. جیش المهدی از حمایت وسیع ایران برخوردار بود و مشارکت وسیعی در حمله به نیروهای ائتلاف در خلال سال‌های حضورشان در عراق داشت.

در همین سال، نیروهای صدر در شهر نجف و کربلا با نیروهای آمریکایی درگیر شده و صحنه جنگ به درون صحن امام علی کشیده شد. پس از چند روز درگیری خونین سرانجام نیروهای صدر با میانجیگری آیت‌الله سیستانی از شهر نجف خارج شده و آرامش دوباره به شهر بازگشت.

مقتدی صدر در پی صدور حکم دستگیری علیه وی، از عراق گریخت و مدتی در شهر قم زندگی کرد. وی در این مدت از فعالیت سیاسی کناره‌گیری کرد و به آموزش علوم دینی پرداخت. این تصمیم احتمالا به جهت جبران سابقه ضعیف تحصیلی وی در حوزه علمیه و کسب اعتبار دینی در بین پیروانش اتخاذ شد.

نیروهای وابسته به مقتدی صدر در درگیری‌های فرقه‌ای سال ۲۰۰۶ پس از انفجار حرم سامراء نیز سهم بسیار داشته و مساجد فراوانی از اهل سنت را تخریب یا تملک کردند و تعداد زیادی از شخصیت‌هایشان را به قتل رسانده یا شکنجه کردند.

مهمترین شخصیتی که نقش رهبری میلیشیاهای جیش المهدی در این حوادث را داشت «ابو درع» نام دارد که پس از آرام شدن اوضاع به ایران پناه برد و سپس دوباره به عراق بازگشت.

مقتدی صدر نقش اساسی‌ای در به قدرت رسیدن نوری مالکی در سال ۲۰۰۶ داشت. مالکی بدون آرای نمایندگان وابسته به صدر امکان به دست گرفتن منصب نخست وزیری را نداشت. همین امر سبب شد که مالکی حکم دستگیری صدر را لغو کرده و زمینه بازگشت وی به عراق را فراهم آورد.

صدر پس از مدت کوتاهی با نوری مالکی از در مخالفت بر آمده و پس از انتخابات ۲۰۱۰ سعی در ممانعت از نخست وزیری مجدد وی کرد. اما سرانجام پس از ده ماه انتظار و فشار ایران علیه وی و دیگر جریان‌های شیعی در پارلمان عراق، مقتدی تن به پذیرش نخست وزیری دوباره مالکی داد.

در سال ۲۰۱۴ نیز مقتدی از نخست وزیری حیدر عبادی حمایت کرد تا مانع نخست وزیری مالکی برای بار سوم شود.

با ظهور داعش در سال ۲۰۱۴ مقتدی به بازسازی مجدد نیروی جیش المهدی اما این بار با نام «سرایا السلام» پرداخت. این نیرو غالبا در شهر سامراء و مناطق اطراف آن مستقر بوده‌اند.

مقتدی پس از بازگشت از ایران و مواجهه مستقیم با شیوه سیاست‌ورزی نظام جمهوری اسلامی به تدریج از ایران فاصله گرفت و سعی در ایجاد موضع سیاسی مستقل وملی‌گرایانه‌ای برای جریان سیاسی‌اش کرد.

نیروی نظامی صدر هرگز به سوریه پا نگذاشته و به خدمت اهداف منطقه‌ای جمهوری اسلامی در خارج از عراق در نیامدند.

در خلال جنگ با داعش نیز کارنامه این نیروها از جهت پایبندی به حقوق بشر، روشن‌تر از نیروهای هوادار جمهوری اسلامی است.

مقتدی صدر از سال ۲۰۱۵ رهبری جریان وسیعی از اعتراضات مردمی علیه ناکارآمدی دولت و گسترش فساد در آن را به عهده گرفت و خواهان اجرای اصلاحات اساسی و گسترده در عراق شد.

در خلال این اعتراضات بود که صدر به تدریج به کمونیست‌ها و برخی دیگر از جریان‌های سکولار عراق نزدیک شد و ائتلاف نانوشته‌ای را تشکیل دادند.

این ائتلاف در خلال انتخابات ۲۰۱۸ به واقعیتی رسمی تبدیل شد و سرانجام پیروزی غیر مترقبه‌ای از آن خود کرد.

حال پرسش آن است که آیا مقتدی صدر می‌تواند رهبری ایجاد ائتلاف بزرگتری برای تشکیل دولت آینده را به عهده گیرد و تا چه اندازه دولت وی می‌تواند جایگزین بهتری از دولت‌های عراق پس از ۲۰۰۳ ارائه دهد؟