فعالیت وب‌سایت‌های دانلود فیلم و سریال در ایران از روز گذشته دچار اختلال شده است. عده‌ای از کاربران درخواست دادستانی کشور را دلیل این موضوع می‌دانند و گروهی دیگر، شرکت‌های پخش ویدیوی آنلاین (VOD) را متهم می‌کنند. برخی از وب‌سایت‌های دانلود فیلم در صفحه‌های رسانه‌های اجتماعی‌شان از تعطیلی موقت خود خبر داده‌اند.

تعطیلی وب‌سایت‌های دانلود فیلم در ایران ماجرای تازه‌ای به حساب نمی‌آید. مهر ۱۳۹۶ وب‌سایت «تاینی موویز» که در آن زمان، پربازدیدترین وب‌سایت دانلود فیلم و سریال در ایران به حساب می‌آمد با شکایت دادستانی کشور تعطیل شد و گردانندگان آن نیز بازداشت شدند. عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان وقت تهران دلیل دستگیری شش تن از مدیران این وب‌سایت را انتشار، فروش و دوبله «فیلم‌های مبتذل و مستهجن» در فضای مجازی عنوان کرده بود.

گستردگی فعالیت و کیفیت دوبله‌های این وب‌سایت به اندازه‌ای پیشرفت کرده بود که در اتفاقی کم‌سابقه، صداوسیمای جمهوری اسلامی یکی از فیلم‌های دوبله شده این گروه را همراه با نشان این وب‌سایت در شبکه سه سیما پخش کرد. پس از پخش تصاویر و ویدیوهای این موضوع در رسانه‌های اجتماعی، مقام‌های این سازمان دلیل آن را اشتباهی سهوی عنوان کردند.

هم‌زمان با تعطیلی «تاینی موویز» شایعه‌ها درباره شکایت شرکت‌های پخش ویدیوی آنلاین از این وب‌سایت مطرح شد؛ موضوعی که در حد شایعه باقی ماند و سند مرتبطی درباره‌‌اش منتشر نشد. حالا با آغاز موج جدید اختلال در فعالیت این‌گونه وب‌سایت‌ها، باردیگر یکی از پیکان‌های اتهام به سمت این شرکت‌ها نشانه رفته است. این بار اما دلیلی بیشتر از حدس و گمان در این رابطه وجود دارد.

چندی پیش، «نماوا» به عنوان یکی از شرکت‌های پخش ویدیوی آنلاین از برخی وب‌سایت‌های دانلود فیلم از جمله وب‌سایتی به نام «دیبا مووی» شکایت کرد. این شکایت به دنبال انتشار آثار دوبله شده این شرکت از سوی این وب‌سایت‌ها طرح شده بود. اندکی بعد، مذاکره‌ای میان طرف‌های دعوی شکل گرفت. در توافق حاصل شده قرار بر آن شد تا به‌شرط عدم انتشار آثار نماوا، این شرکت از شکایت خود صرف‌نظر کند.

با گذشت چند ماه از این ماجرا، وب‌سایت‌های دانلود فیلم در ایران با چالش جدی دیگری روبه‌رو شده‌اند. شب گذشته مدیر دیبا مووی با انتشار پستی در کانال تلگرام، قطع شدن دسترسی به سرورهای دانلود این وب‌سایت و دیگر وب‌سایت‌های مشابه را شکایت نماوا عنوان کرد. در این پست که ساعاتی پس از انتشار حذف شد، آمده بود: «سرورهای دانلود به دستور ستاد فیلترینگ توقیف شد مدیرعامل شاتلند و نماوا به ما قول داده بود که در صورت همکاری و قرار نگرفتن دوبله‌هاشون این قضیه تموم می‌شه و رضایت می‌دن حتی پیامی که اون موقع رفت روی کانال نوشته شده از سوی اونا بود و ما فقط سر تهشو اضافه کردیم. اما بعد از اون قضیه شروع کردن به پرونده‌سازی برای وب‌سایت‌های فیلم مثل دیبا و چند تا دیگه از همکاران، این پرونده ربطی به دوبله نداره، و کلا می‌خوان که جمع کنیم.»

او که خود را جوانی ۲۳ ساله معرفی می‌کند، در یادداشت خود می‌گوید: «امروز علاوه بر دیبا چند وب‌سایت همکار دیگه هم سروراشون دان شده (از دسترس خارج شده)». بقیه همکاران عزیز هم خوشحال نباشن چون قضیه گسترده هست و از بالا شروع کردن دارن میرن پایین و هیچ وب‌سایت فیلم که آزاد فعالیت می‌کنه چه رایگان چه وی‌پی‌ان در امان نمی‌مونه مگر اینکه سروراش خارج کشور باشه.»

وب‌سایت‌های دانلود فیلم به دلیل مسائل مربوط به حق نشر و نیز ارزان بودن اجاره سرور در ایران، میزبانی محتوای خود را به شرکت‌های داخل کشور می‌سپارند.

حساب توییتر شرکت نماوا بلافاصله به پست منتشر شده از سوی مدیر وب‌سایت دیبا مووی واکنش نشان داد و دخالت خود در مسدودسازی سرور وب‌سایت‌های دانلود را رد کرد. این شرکت همچنین تاکید کرده که موضوع صرفا محدود به وب‌سایت‌های دانلود فیلم و سریال نمی‌شود: «خاموش شدن سرورهای تعدادی از وب‌سایت‌ها در روز گذشته، طبق دستور کتبی مقام‌های قضایی کشور روی داده است... شنیده‌ها حاکی از آن است که روز گذشته وب‌سایت‌های مختلف فیلم، دانلود، موسیقی و ... با خاموشی سرورهایشان روبه‌رو بوده‌اند. بنابراین این ادعا درباره این‌که شکایتی برای توقف فعالیت وب‌سایت‌های فیلم صورت گرفته است، صحت ندارد.»

تصویری که از نامه دستور دادستانی در اینترنت منتشر شده است، مربوط به شهریور ۱۳۹۸ است. در این نامه که به امضای جواد جاویدنیا، دبیر کمیته فیلترینگ و سرپرست معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور رسیده، خطاب به مدیران شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات میزبانی آمده از ارایه خدمات به وب‌سایت‌های فیلتر شده خودداری کنید. کمیته فیلترینگ ایران اغلب وب‌سایت‌های دانلود فیلم را به دلیل آنچه که از آن به عنوان محتوای نامناسب یاد می‌کند مسدود می‌کند.

تا به اینجا هنوز مشخص نیست که دلیل واقعی مسدودسازی سرور وب‌سایت‌های دانلود فیلم چیست. گروهی از کاربران در واکنش به این موضوع، کارزاری را علیه شرکت‌های پخش ویدیوی آنلاین در ایران به راه انداخته‌اند. آن‌ها از دیگران می‌خواهند با ارسال ایمیل یا ثبت‌نظر زیر پست‌های رسانه‌های اجتماعی شرکت‌هایی مانند نت‌فلیکس و دیگر کمپانی‌های فیلم‌سازی، آن‌ها را نسبت به نقض کپی‌رایت آثارشان از سوی مجموعه‌هایی مانند نماوا مطلع سازند.

ایران تا به امروز عضو کنوانسیون‌های جهانی حق نشر نشده و به همین خاطر، حقوق آثار مربوطه در این کشور به رسمیت شناخته نمی‌شود و این موضوع شامل فیلم‌ها و سریال‌ها هالیوودی نیز می‌شود. از این رو، چه شرکت‌های پخش ویدیوی آنلاین و چه وب‌سایت‌های دانلود فیلم در ایران هر دو ناقض حقوق مولفان آثار خارجی‌اند.

از منظر حکومتی می‌توان این رویداد را ناشی از نگاه همیشگی مقام‌های جمهوری اسلامی به محتوای فرهنگی و هنری دانست. اعمال سخت‌گیری‌های بیشتر در زمینه پخش فیلم‌های «سانسور نشده» با در نظر گرفتن سهولت دسترسی به محتوا در اینترنت، هر چند تلاشی بی‌نتیجه است اما ممکن است در کوتاه‌مدت به اقناع نظر برخی مسئولان بیانجامد.