شرکت گوگل با تایید ادعای قبلی‌‌اش، به‌طور رسمی از دستیابی به برتری کوانتومی (Quantum Supremacy) خبر داد. این اتفاق، که نقطه عطفی در محاسبات رایانه‌ای محسوب می‌شود، اولین بار در شهریور‌ماه گذشته گزارش شد. حالا گوگل با وجود انتقاد رقبایی مانند آی‌بی‌ام، جزییات این موضوع را روز چهارشنبه (۱ آبان) در قالب مقاله‌ای در نشریه علمی نیچر منتشر کرده است.

دستیابی به برتری کوانتومی امری مهمی است، امکانی که باعث می‌شود رایانه‌های کوانتومی مسائلی را حل کنند که از توان ابر‌رایانه‌ها و فناوری‌های فعلی خارج است. محققان گوگل در این مقاله توضیح داده‌اند که رایانه ۵۳ بیت‌کوانتومی این شرکت با نام سیکامور (Sycamore) ظرف تنها ۲۰۰ ثانیه توانسته است محاسبه‌ای انجام دهد که سریع‌ترین ابر‌رایانه جهان برای حل آن به ۱۰ هزار سال زمان نیاز دارد.

رایانه‌هایی که امروزه استفاده می‌شوند سیستم‌هایی‌اند که مساله‌ها را به واحدهای کوچک دو‌ـ‌دویی (صفر و یک) تقسیم می‌کنند که به آن‌ها بیت گفته می‌شود. حل مساله‌ در این رایانه‌ها بر پایه قواعد منطق است. اما رایانه‌های کوانتومی مبتنی بر بیت‌های کوانتومی‌اند که به آن‌ها کیوبیت (Qubit) گفته می‌شود. کیوبیت‌ها نیز کلیدهایی د‌و‌ـ‌دویی به حساب می‌آیند اما تفاوتشان این‌جاست که از قوانین ذرات زیر‌اتمی پیروی می‌کنند که به «مکانیک کوانتوم» معروف است.

از منظر تئوری، چنین قابلیتی درهای زیادی را به فناوری‌های آینده می‌گشاید. طراحی باتری‌ها و داروهای بهتر و کاهش انتشار سموم کشاورزی از مزایای دستیابی به این فناوری است. برتری کوانتومی همچنین می‌تواند فناوری‌های فعلی مانند یادگیری ماشینی را بهبود بخشد. با وجود این، سیکامور در فاز فعلی تقریبا هیچ‌گونه کاربرد عملی ندارد. این رایانه گوگل فقط با این هدف ساخته شده است که نشان دهد رایانه کوانتومی می‌تواند همان‌طور که انتظار می‌رود عمل کند. البته این اولین گام برای دستیابی به فناوری‌ای است که می‌تواند روی زندگی‌مان تاثیر شگرفی بگذارد، هرچند برای رسیدن به کاربردهای عملی‌اش باید سال‌های بیشتری منتظر بمانیم.

ساندار پیچای، مدیرعامل گوگل، در گفت‌و‌گو با مجله فناوری دانشگاه ام‌آی‌تی، این دستاورد را به اولین پرواز هواپیمای برادران رایت تشبیه کرده است: «اولین هواپیما فقط ۱۲ ثانیه پرواز کرد، به همین دلیل هیچ کاربرد عملی برایش وجود نداشت، اما این احتمال را نشان داد که هواپیما می‌تواند پرواز کند.»

پیچای همچنین به این موضوع اشاره کرده است که دستیابی به برتری کوانتومی به درک بهتر انسان از طبیعت کمک می‌کند، چرا که جهان هستی بر پایه قوانین کوانتوم بنا شده است.

دو روز پیش از انتشار مقاله گوگل در نشریه نیچر، شرکت آی‌بی‌ام با انتشار یک پست وبلاگی، ادعای گوگل درباره دستیابی به برتری کوانتومی را به چالش کشید. آی‌بی‌ام گوگل را به ایجاد هیاهوی خبری متهم کرده و گفته است این شرکت از همه ظرفیت ابر‌رایانه‌های فعلی استفاده نکرده است. شرکت آی‌بی‌ام ادعا می‌کند ابررایانه ساخت این شرکت که سامیت (Summit) نام دارد برای حل مساله مورد‌ اشاره گوگل، تنها به ۲/۵ روز زمان احتیاج دارد.