محمدعلی جعفری، فرمانده سابق سپاه پاسداران، درباره تایید صلاحیت نامزدهای انتخابات بعدی مجلس از شورای نگهبان خواسته است تا در سنجش خود دقت کند که کسی در این مبانی اشکال نداشته باشد. این فرمانده قرارگاه بقیه‌الله، که گفت‌و‌گوی ۱۸ آذرماه او از شبکه افق پخش شد، گفت فکر نمی‌کنم شورای نگهبان با این دقت نگاه کند. او علت این خواسته را هماهنگ شدن مدیریت کشور با نگرش رهبر جمهوری اسلامی دانست که به گفته‌ او «نگاه اسلام ناب» است.

جعفری پا را فراتر نهاد و ادعا کرد: «در کشورهایی که مهد دموکراسی هم هستند، باید نگاه فرد با نگاه حکومت بخواند. آقایانی که این‌جا روی کار می‌آیند ابایی ندارند که بگویند دیدگاه ما با رهبری اختلاف دارد. خب اگر دیدگاهت اختلاف دارد، برای چی آمدی؟» او در پایان، از مردم خواست این بار «جوانان مومن و انقلابی» را به مجلس بفرستند و با انتخاب صحیح٬‌ اشتباه گذشته را تکرار نکنند.

صرف‌نظر از این‌که با مولفه‌هایی که جعفری مطرح کرد، تنها کشورهایی چون سوریه را می‌توان مهد دموکراسی نامید، از آن‌جایی که پیش از جعفری، حسن عباسی، از نظریه‌پردازهای تندروی اصول‌گرا و مسئول پیشین نیروی دریایی سپاه پاسداران، نیز سخنانی از این دست مطرح کرده بود، به نظر می‌رسد این نوع برخورد با اعضای شورای نگهبان دیدگاه غالب بین سران سپاه باشد. عباسی در سخنانی خطاب به احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، گفت: «شخص شما، آیت‌الله جنتی، در مقابل خدا٬ قرآن٬ حضرت زهرا٬ شهدا و امام شهدا مسئول هستی، اگر بگذاری یکی از این افراد تایید صلاحیت بشود.»

او همچنین ضمن لیبرال خواندن احزابی چون کارگزاران٬ مجاهدین انقلاب اسلامی٬‌ اعتماد ملی و اعتدال و توسعه، خطاب به شورای نگهبان گفت: «ما ۹۰ روز به شما وقت می‌دهیم٬ اگر یک بار دیگر یک لیبرال یا یک غیر‌انقلابی درون نظام بیاید، شما را مقصر می‌دانیم. اگر یک نفر از این لیبرال‌های غرب‌گرای آمریکا‌پرست به تایید شما برسند٬ ما دیگر شما را نقد می‌کنیم.»

یکی از وجوه مشترک نگاه عباسی و جعفری این است که هر دو از مردم درخواست کردند تا افراد غرب‌ستیز و «جوانان مومن و انقلابی» را انتخاب کنند تا راه را برای احیای حکومت علوی باز کنند.

خاستگاه خط‌‌و‌نشان کشیدن‌های اخیر سپاه علیه شورای نگهبان، سخنان رهبر جمهوری اسلامی است که در تبیین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، گفته بود باید «جوانان مومن و انقلابی» سر کار بیایند و در سخنرانی دیگری، خطاب به عده‌ای از جوانان گفت: «این‌ها به شما میدان نمی‌دهند٬ خودتان باید کار را به دست بگیرید.»

پس از آن بود که این تاکید رهبر جمهوری اسلامی به کلید رمزی برای انتخابات مجلس یازدهم تبدیل شد.

چرا سپاه برای شورای نگهبان خط‌ونشان می‌کشد؟

به دنبال سرکوب سهمگین اعتراض‌های خیابانی اخیر، طبعا حکومت نگران آن است که مشارکت مردمی در انتخابات پیش رو، از گذشته هم کمتر شود و به پایین‌ترین سطح نزول کند.

از این‌رو، با این‌که مسئولان شورای نگهبان تاکید کرده‌اند خط قرمز متداول در احراز صلاحیت‌ها را بیش از پیش در نظر خواهند گرفت، دولتی‌ها در وزارت کشور درصددند فضای انتخاباتی را دوقطبی کنند تا اندک انگیزه‌ای برای حضور مردم فراهم نمایند و غیبت حاشیه‌نشینان که با حضور در اعتراض‌های آبان‌ماه ۹۸ در واقع از جمهوری اسلامی گذر کردند، احیانا جبران شود. با این مقدمه، به نظر می‌رسد سران سپاه پاسداران به دلایلی که در ادامه می‌آید، بر آن شدند با تهدید، فیلترینگ شورای نگهبان را که خود به‌اندازه کافی سختگیرانه بود تشدید کنند.

۱) سپاه پاسدارن احتمال می‌دهد دولت یا بخشی از حاکمیت در‌صدد باشد جو گرم و رقابتی برای انتخابات مجلس یازدهم ایجاد کند، آنچه اساسا با سلیقه سپاهی‌ها سازگار نیست و همواره بر آن‌اند که نیروهایی یکدست و تا حد ممکن نزدیک به آنان وارد مجلس شود تا هیچ‌کس در برابر اقتدارگرایی‌های مالی و سیاسی سپاه پاسداران قد علم نکند. در حالی که با دو‌قطبی شدن انتخابات، قطعا برخی از اصلاح‌طلبان و دست‌کم بسیاری از اعتدال‌گرایان به‌رغم ساز‌و‌کار صافی‌گونه شورای نگهبان، به مجلس راه پیدا خواهند کرد.

۲) بعد از سرکوبِ سخت معترضانِ جان‌به‌لب‌رسیده و به دنبال دستگیری‌های گسترده و نمایش تکراری اعتراف‌های تلویزیونی که در پیش خواهد بود، حکومت می‌خواهد القا کند که چون سابق کنترل کامل امور را در دست دارد. در همین راستا، سپاه پاسداران حامل این پیام است که نه تنها به هیچ گروهی از مخالفان مجال جولان نمی‌دهد، بلکه منتقدان نیز بیش از سابق از حضور در مسئولیت‌های اجرایی، به‌ویژه ورود به مجلس، محروم خواهند شد.

۳) خط‌و‌نشان کشیدن سپاه پاسداران برای اعضای شورای نگهبان در راستای رعایت همان کلید‌واژه رهبری یعنی «جوانان مومن و انقلابی» است. طبعا فقط با تاکید بر این سخنان خامنه‌ای و به بهانه آن، سپاه پاسداران قادر خواهد بود درصد بیشتری از طیف انقلابی مورد‌نظر را که به ایدئولوژی سران این ارگان نظامی نزدیک‌ترند، وارد مجلس یازدهم کند. این مهم میسر نخواهد بود مگر این‌که سپاه پاسداران پیشاپیش سمت و سوی سختگیری‌های شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدها تعیین کند.

دورنمای انتخابات مجلس یازدهم

به‌رغم اعتراض‌های اصلاح‌طلبان و برخی گروه‌های سیاسی در‌ مورد نبودِ استقلال و بی‌طرفی در شورای نگهبان٬ رهبر نظام و اعضای این شورا در چند دهه اخیر همواره بر سلامت و صحت روند بررسی احراز صلاحیت نامزدها تاکید داشته‌اند.

اما در شرایط فعلی که جامعه ایران سرکوب بی‌سابقه آبان‌ماه را پشت سر گذاشته و از سویی، نه تنها شورای نگهبان اعلام کرده است در بررسی صلاحیت نامزدها بیش از پیش به خطوط قرمز پایبند خواهد بود، بلکه سران سپاه پاسداران نیز این شورا را تهدید کرده‌اند که فیلترینگ شدیدتری را اعمال کند، گستردگی ردصلاحیت‌ها باید بیش از گذشته باشد. بنابراین، ریزش بزرگ میزان مشارکت در انتخابات پیش‌بینی‌پذیر است.

با توجه به سابقه شورای نگهبان در رد صلاحیت فردی چون هاشمی رفسنجانی با تمسک به «حکم حکومتی» رهبری در سال ۹۲، بسیار بعید به نظر می‌رسد در انتخابات پیش‌رو کسی جز از جناح اصول‌گرا یا نزدیک به این جریان بتواند از صافی این نهاد عبور کند. هرچند شرکت نکردن مردم در انتخابات برای نظام اهمیتی ندارد، چرا که در گذشته شاهد بودیم که فقط ۳۰ درصد افراد واجد شرایط در انتخابات مجلس هشتم شرکت کردند، این دهن‌کجی جامعه به حکومت دست‌کم حامل این پیام خواهد بود که دیگر حنایشان رنگی ندارد و برخلاف همیشه، نمی‌توانند با آمارسازی از مشارکت گسترده در انتخابات بهره‌برداری تبلیغاتی کنند.

شاید تهدید شورای نگهبان از سوی سپاه پاسداران در سایه این ادعای خبرگزاری فارس آسان‌تر درک شود که اعلام کرد ۷۷۷ نفر در نامه‌ای ضمن اغتشاشگر خواندن اعتراض‌کنندگان آبان‌ماه، از نظام حمایت کامل کرده‌اند. هرچند یکی از انگیزه‌های انتشار چنین نامه‌ای تحت الشعاع قرار دادن بیانیه ۷۷اصلاح‌طلبی استکه تاکنون دو نفر از آنان صرفا به جرم امضای آن بازداشت شده‌اند.