غیر خودی‌های ناتوان و درمانده‌ای که دین و ایمان خویش را در سال ۵۷ به روحانیت شیعه و پاسداران آنها فروختند تا اصول و فروع مذهب آنها را با تمسک به خشونت و تنفر و بیگانه ستیزی و زن ستیزی به اجرا در بیاورند پس از بیدار شدن از خواب خرگوشی، سال‌ها از تحلیلگران می پرسیدند که «اینا کی می‌رن؟»اما از دی ماه ۹۶ بدین سو همین افراد اتمیزه شده و بدون صدا در فضای عمومی کشور دارند آشکار و عیان می گویند «آخوند باید گم بشه.» پشت سر گذاشتن توهم اصلاح پذیری حکومت در این آشکارگویی نقش کلیدی داشته است. پیامی روشن‌تر از این در چهار دهه‌ گذشته به دو سازمان کلیدی سرکوب و تبلیغات حکومت ارسال نشده است. دیوانسالاری دینی که بدون هیچ نگرانی در چهار دهه‌ اخیر مشغول توسعه و بسط قدرت و ثروت خود در ایران و جهان بوده و با هیچ محدودیت قانونی و مالی مواجه نبوده با عدم محبوبیت روزافزونی مواجه شده است.

اعتراض عمومی، صحنه‌های عادی

از دی۹۶ بدین سو اعتراض خیابانی در ایران به یک هنجار روزمره تبدیل شده است. مهم‌ترین هنجار‌شکنی این هنجارتازه هدف قرار دادن روحانیت شیعه است. تعداد و گستره‌ی این اعتراضات تا حدی است که سازمان سرکوب حکومت عملا مجبور است دست بسته عمل کند و امکان سرکوب از نوعی که به اعتراضات خیابانی کاملا خاتمه دهد وجود ندارد.

مقامات سپاه در مشهد روز ۱۱ مرداد ۱۳۹۷در میان معترضان ظاهر شده و تلاش می‌کنند آنها را به ترک خیابان قانع سازند کاری که یک سال پیش انتظارش نمی‌رفت. همچنین کسانی که اعتراضات مردم در دی ماه را بی ریشه می‌خواندند اکنون باید پاسخ دهند که چرا فضای عمومی اکثر شهرهای ایران امنیتی شده و نیروهای سرکوب دارند قدرت نمایی می‌کنند.  

حکومت بعد از اعتراضات دی ماه ۹۶ تلگرام را با بیش از چهل میلیون کاربر فیلتر کرد به این امید که صحنه‌های اعتراضات عمومی به سرعت منتشرنشوند و سرکوب‌ها با تلفن‌ها ضبط و پخش نشوند. اما این طرح شکست خورد و در مرداد ۹۷ هنوز ۳۰میلیون نفر از سد فیلترینگ تلگرام می گذرند. در سه روز آغازین اعتراضات مرداد صدها ویدیو از سراسر کشور در معرض دید عموم قرار گرفت. حکومت در سانسور اعتراضات شکست خورده است حتی اگر سایت‌ها و شبکه‌های دولتی و شبه دولتی آنها را گزارش نکنند یا به طور وارونه و تحریف شده گزارش کنند.

شعارها

شعارهای معترضان مردادماه ۹۷ در سراسر کشور در شش مقوله قابل طبقه‌بندی هستند:

۱- بیان ناکارامدی حکومت، مثل «مرگ بر گرانی»، «مسئول بی‌کفایت نمی‌خوایم نمی‌خوایم»، «گرانی، تورم، بلای جان مردم»

۲- فساد و تاراج منابع عمومی توسط قشر حاکم، مثل «]کاخ‌نشین حیا کن، مملکتو رها کن»

۳- اتلاف منابع در جنگ‌های خارجی توسط حکومت، مثل «سوریه رو سیر کردند، جوونا رو پیر کردند»، «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران»

۴-عدم شایستگی حاکمان برای حکومت، مثل «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه»، «رضاشاه روحت شاد»، «توپ تانک فشفشه، خامنه‌ای ...»، «مرگ بر دیکتاتور»،‌ «روحانی حیا کن، مملکتو رها کن»، «مرگ بر خامنه‌ای»

۵- دعوت به اعتراض همگانی و اعتراض به سرکوب، مثل «سکوت یعنی خیانت»،‌‌«ما همه با هم هستیم»، «بی شرف، بی شرف»،‌ «ایرانی با غیرت، حمایت، حمایت»،‌ «این ماه ماه خون است، آخوند سرنگون است»، «بسیجی بی‌ناموس»، «ایرانی بسه دیگه، غیرتتو نشون بده»

۶- مقابله با تبلیغات سیاسی فریب‌آمیز، مثل «دشمن ما همین جاست، الکی می گن امریکاست»

همه‌ شعارها در شش مقوله‌ فوق حکایت از تصور معترضان مبنی بر عدم امکان اصلاح پذیری حکومت و ضرورت قیام همگانی دارند. در این شعارها اثری از برنامه‌های گروه‌های اصلاح طلب در دو دهه‌ اخیر دیده نمی‌شود. حتی اگر معترضان این شعار را تکرار نکنند که «اصلاح طلب، اصولگرا، دیگه تمومه ماجرا» آنها در شعارهایشان این دو جناح را پشت سر گذاشته‌اند.  

اقشار دخیل

تنوع اقشاری که در اعتراضات خیابانی حاضر می شوند؛‌ زن و مرد، پیر و جوان، بازاری و کارگر و معلم، مالباخته و بیکار، به گونه‌ای است که دیگر استمرار‌طلبان نمی‌توانند با بیان «نیامدن طبقه‌ی متوسط» این حرکت را به قشری کوچک محدود سازند و جناح مقابل آنها با انتساب معترضان به «مرفهان بی درد و ونک به بالا» آنها را گروهی بدون انگیزه جلوه دهند. هیچ تحقیق میدانی‌ای این گونه ادعاها را نشان نمی‌دهند. با توجه به شهرهای کوچک و بزرگی که اعتراضات در آنها جریان داشته و نوع مطالباتی که دنبال می‌شود نمی‌توان معترضان را به قشر خاصی محدود کرد.

همچنین در شرایط امروز ایران اقشار ثروتمند، متوسط و کم درآمد در همه‌ شهرهای بزرگ و کوچک ایران حضور دارند و از نام و اندازه‌ی شهر نمی‌توان در مورد طبقه و درآمد و ثروت معترضان نتیجه‌ای گرفت.

منشا خارجی یا درونی

مخالفان جنبش‌های براندازی حکومت در ایران و خارج ایران به دنبال آن بوده‌اند که این گونه تلاش‌ها را به خارج از مرزها نسبت دهند. اما اعتراضات مرداد ۹۷ همانند اعتراضات دی ۹۶ کاملا درون زاست. هنوز خروج ایالات متحده از برجام  اعلام نشده بود که اعتراضات دی ماه انجام شد. همچنین هنوز تحریم‌ها آغاز نشده بودند که اعتراضات مرداد ماه انجام شد. بر خلاف سیاست‌های دولت اوباما، دولت ترامپ در پی خشنود سازی جمهوری اسلامی نیست و می‌خواهد با فشارهای اقتصادی دامنه‌ مداخلات آن در منطقه و برنامه‌های سلاح‌های کشتار جمعی آن را محدود سازد اما این موضوعات هیچ ربط مستقیمی با اعتراضات عمومی مردم ندارد.

عدم یاری به یک رژیم مساوی نیست با طراحی براندازی آن. حتی اگر چنین طرحی وجود داشته باشد هیچ نشانه‌ای از اجرای آن به چشم نمی‌خورد. حتی بسیاری از مقامات جمهوری اسلامی به صراحت ابراز داشته‌اند که منشا مشکلات اقتصادی کشور ناکارآمدی، نادرستی سیاست‌ها، فساد و اتلاف منابع است و نه ضرورتا تحریم‌ها. شعارهای فوق نشان می‌دهند که شکایات و مطالبات صرفا در امور اقتصادی محدود نمی‌شوند تا فشارهای اقتصادی خارجی منشا آنها باشند.