معروف است وینستون چرچیل در خواب به‌طرز هولناکی خرناس می‌کشیده است. در مورد ملکه ویکتوریا هم چنین ادعایی وجود دارد. البته آن‌ها تنها خر‌و‌پف‌کنندگان جهان نیستند. طبق آمار «بنیاد ملی خواب»، تقریبا از هر سه مرد یک نفر و از هر چهار زن‌ یک زن هر شب یا بعضی شب‌ها خر‌و‌پف می‌کند.

چرا افراد خر‌وپف می‌کنند؟ دکتر برت کومر، جراح سر‌و‌گردن و استادیار دانشگاه کنتاکی، می‌گوید: «زمانی که خواب هستیم، کنترل عضلات جهاز آوایی‌مان را از دست می‌دهیم. به عبارت دیگر، زبان به عقب بر‌می‌گردد و بافت‌ها و عضلات گلو و بینی شل می‌شوند.» به این ترتیب، هنگام دم و بازدم هوایی که از میان این بافت‌های در حال استراحت عبور می‌کند باعث ایجاد لرزش در آن‌ها می‌شود و سر‌و‌صدا راه می‌اندازد – که همان خر‌و‌پف است.

کومر می‌گوید عوامل متعددی در ایجاد خر‌وپف نقش دارند. مشکل اضافه وزن یکی از آن‌هاست. او توضیح می‌دهد: «همه ما کف زبان‌ و همچنین در امتداد سقف‌ دهانمان لایه‌هایی از چربی داریم. زمانی‌که این لایه‌ها فضای بیش‌تری را اشغال می‌کنند ممکن است به عضلات فشار بیاورند و منجر به مسدود شدن راه عبور هوا شوند.»

نوشیدن الکل هم می‌تواند به شل‌تر شدن عضلات و بافت‌های مجاری عبور هوا دامن بزند و به این ترتیب، خر‌و‌پف را تشدید کند. خوابیدن به پشت هم می‌تواند باعث شود زبانتان به سمت گلویتان تاب بردارد و در نتیجه، ممکن است جریان هوا را مسدود کند و ارتعاش را افزایش دهد.

به گفته کومر، عوامل ساختاری متعددی می‌تواند منجر به خر‌وپف شود. گاهی دیواره داخلی بینی به نحوی است که گردش هوا را دشوار می‌کند. حتما از وجود آن عضله‌ای که پشت گلویتان آویزان است خبر دارید، همان که اسمش را گذاشته‌اند «زبان کوچک» یا «یوولا». اگر بلندتر از حد معمول باشد، ممکن است در زمان استراحت شل شود و خودش را روی زبانتان پهن کند، که همین احتمال خر‌و‌پف را بالا می‌برد.

خبر خوش این‌که در اغلب موارد، خر‌و‌پف مشکل به شمار نمی‌رود، اما استثنا هم وجود دارد. طبق یافته‌های پژوهشی که در سال ۲۰۱۶ انجام گرفته و در مجله «خواب و تنفس» منتشر شده است، خر‌و‌پف توام با وقفه‌های تنفسی طولانی، که به آپنه انسدادی خواب هم معروف است، خطر ابتلا به بیماری قلبی را تا دو برابر افزایش می‌دهد.

چرا؟ به گفته دکتر تیمو نییرانن، مولف و پژوهشگر برجسته حوزه سلامت فنلاند، خر‌و‌پف و آپنه خواب ممکن است به «هیپوکسی (کم‌اکسیژنی) متناوب» منجر شود. هیپوکسی در علم پزشکی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن بافت‌های بدن اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند. این امر می‌تواند به آسیب یا انسداد شریان‌ها، ایجاد التهاب و تغییرات ناسالم فشار در محدوده قفسه سینه منجر شود.

کومر می‌گوید راه آسانی برای این‌که متوجه شوید دچار آپنه انسدادی خواب‌ هستید یا نه وجود ندارد. اما اگر کسی از نزدیک شاهد خرو‌پف‌تان در خواب باشد، باید «وقفه‌های کامل تنفس» را که به مدت ده ثانیه یا بیشتر طول می‌کشد در نظر بگیرد. درمان آپنه خواب معمولا با کاهش وزن شروع می‌شود و خوابیدن با دستگاهی تنفسی موسوم به «سی‌پی‌ای‌پی» (فشار جریان هوای همواره مثبت). با این حال، مداخله از طریق برخی شیوه‌های جراحی هم در درمان این اختلال کاربرد دارد.  

روی‌هم‌رفته، اگر فردی که خوابیده است با صدای بلند اما معمولی نفس می‌کشد، این مورد از خر‌و‌پف جای نگرانی ندارد – البته یک استثنا وجود دارد و آن هم وقتی است که به گفته کومر، فردی که قبلا امکان نداشت در خواب خر‌و‌پف کند ناگهان خرناس‌های «جانانه» بکشد. او توضیح می‌دهد: «شروع ناگهانی خر‌و‌پف شدید می‌تواند نشانه شکل‌گیری انسداد در مسیر جریان هوا باشد.» در این صورت، حتما با پزشک مشورت کنید.

توصیه پایانی این‌که از زیاده‌روی در نوشیدن الکل بپرهیزید و سعی کنید به‌پهلو بخوابید، تا هم خودتان و هم اطرافیانتان شب‌ها بتوانند خواب راحتی داشته باشند.

منبع: مجله تایم