چشم انداز منازعه قدرت در سازمانهای اطلاعاتی
با انتشار خبر دستگیریهای مربوط به اعضای سپاه پاسداران که چند نفر از آنها از معاونین حسین طائب رییس سازمان اطلاعات سپاه بودهاند و نیز اخبار غیر رسمی در مورد دستگیری دختر صادق آملی لاریجانی رییس قوه قضاییه به جرم جاسوسی برای کشورهای غربی و دستگیری عضو حفاظت اطلاعات قوه قضاییه
بار دیگر پرده از درگیریهایی برداشته است که منازعات سازمانهای موازی اطلاعاتی در صحنه سیاسی ایجاد کردهاند.
- هم افزایی واقعی و یا تشریفاتی
سردار زیبایینژاد در مصاحبه با برنامه تلویزیونی دستخط مدعی شد، بین وزارت اطلاعات و سپاه ارتباط خوبی برقرار است و این تدبیری که بر اساس قانون، رهبری اتخاذ کرده که براساس وظایف قانونی که سپاه پاسداران داشته، وظیفه اطلاعاتیشان را در حفاظت از انقلاب انجام دهد، این نقش مکمل وزارت اطلاعات و اطلاعات ناجا است و ما هم ارتباطاتمان با همدیگر همافزایی است.
اما برخلاف این ادعا که رابطه همافزا میباشد، تداخل عملیاتی و چالشهای درونی دستگاههای اطلاعاتی نه تنها شهروندان را دچار مشکلات جدی بابت اقدامات غیرقانونی آنها کرده است، بلکه خود حاکمیت را نیز با تهدیدات جدی مواجه ساخته است. همین چند ماه پیش بود که زیبایینژاد مدعی شده بود که ریگی رهبر جندالله را سازمان اطلاعات سپاه دستگیر کرده بود که بلافاصله با واکنش رسمی وزارت اطلاعات مبنی بر کذب بودن این ادعا روبرو شد و تلویحا وی متهم به دروغگویی شد که او در نهایت مجبور به عقب نشینی شد.
- تداخلهای غیر قانونی
تداخل عملیاتی وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه که از دور اول ریاست جمهوری خاتمی آغاز شد، برخلاف صحبتهای سردار زیبایینژاد نه تنها بر اساس تقسیم مسئولیتهای قانونی صورت نگرفته، بلکه اصولا براساس دخالت سازمان اطلاعات سپاه در امور مربوط به مسئولیتهای قانونی وزارت اطلاعات شکل گرفته است. با آنکه فیالمثل طبق قانون مصوبه مجلس در مورد وزارت اطلاعات مسئولیت امور مقابله با جاسوسی با این وزارتخانه است دستگیریهای افراد دوملیتی و برخی از افراد خارجی تحت عنوان جاسوسی، توسط اطلاعات سپاه انجام گرفته است. این دستگیریها که عمدتا به منظور اختلال در امر تنشزدایی و نمایش ضعف و اقتداردولت خاتمی و روحانی در عرصه داخلی و بینالمللی انجام میگرفته ضربات جبرانناپذری را به منافع ملی ایران ازجنبههای مختلف زده است. فیالمثل دستگیری جیسون رضاییان خبرنگار واشنگنتنپست قبل از سفرروحانی به نیویورک و حضور در مجمع عمومی سازمان ملل در سال 93 انجام گرفت با این قصد صورت گرفت که سفر روحانی را تحتالشعاع این موضوع قرار دهد .
جدا از این مقابله با خبرنگاران و اهالی مطبوعاتی و رسانهای و نیز بدهکاران بانکی که اصولا در حیطه مسئولیتهای سپاه نیست در حوزه داخلی به معضلی برای دولت روحانی مبدل گردیده است . اما آخرین اقدام آنها در دستگیری حسین فریدون برادر رییس جمهور حکایت از پیام علنی از جنگ قدرتی داشت که از مدتها قبل آغاز شده بود. وزارت اطلاعات نیز جدا از دستگیری فردی نزدیک به محمدرضا نقدی به عنوان عامل رابطه با موساد، عملا باعث شدند رهبر ایران مجبور به تغییر وی از ریاست بسیج شود و در سمت جدیدش نیز حضور رسانهایش بسیار کم رنگ شود. تلاش اطلاعات سپاه در مقابل، برای بیاثر کردن دولت روحانی در دور قبل با دام گسترانیدن دام جنسی از طریق یکی ازعوامل خود که منجر به استعفای یکی از وزرای کابینه شد ابعاد غیراخلاقی مضاعفی به خود گرفت که همراه با دستگیری معاونین حسین طائب رییس اطلاعات سپاه به جرم فساد و رشوه خواری از سوی وزارت اطلاعات، منجر به کناره گیری غیررسمی طائب شد و زیبایینژاد در مقام جانشینی وی عملا همه کارها و مسئولیتهای او را به عهده گرفته است.
سطح این درگیریها میان دو دستگاه اطلاعاتی و اینکه دو دستگاه در تلاشند علیه یکدیگر و حوزه نفوذشان عملیات انجام دهند در دستگیری مدیران کانالهای تلگرامی اصلاح طلبان خودش را متجلی کرد که حتی یکی از مدیران کانالها که از اعضای وزارت اطلاعات بودند نیز دستگیر شدند.
- دولت و ناتوانی در حل معضل
اکنون دولت روحانی و شورای عالی امنیت ملی ایران با یکی معضلات جدی در اعمال حاکمیت امنیتی خود روبروست. دولت روحانی همه جانبه به دنبال جذب سرمایه خارجی است و در مقابل اقدامات و دستگیرهای سازمان اطلاعات سپاه با فضایی روبرو شده است که سرمایه گذاران داخلی و خارجی را فراری میدهد.
علاوه براین روحانی نتوانسته که محدوده کارعملیاتی اطلاعات سپاه را محدود سازد و از جنبه داخلی نیز سیاستهای آنها بر دامنه نارضایتی از دولت بخصوص در میان طبقه متوسط افزوده است. روحانی نه تنها تاکنون نتوانسته در این مورد چانهزنی کند بلکه برادرش نیز در معرض دستگیری و کمرنگ شدن حضورش در حلقه قدرت قرار گرفت که یکی از دلائل عقب نشینی سیاسی روحانی بعد از انتخابات نیز به شمار میرفت.
- اطلاعات سپاه و پروژه کنترل و جانشینی
رهبر ایران با بهرهگیری از سازمان اطلاعات سپاه میخواهد تمنیات و طرحهای خود را از طریق سازمانی که به هیچ نهاد قانونی از جمله مجلس پاسخگو نباشد اجرا کند و درعین حال مسئولیتی هم به عهده نگیرد. با حفظ دستگاه موازی، دولتها را در مواقعی که حاضر به اطاعت از سیاستهای رهبری نمیشوند و یا در تریبونهای عمومی دیدگاههای وی را نقد کنند، با بحران اقتدار در سطح داخلی و بینالمللی مواجه میسازد و عملا پیشبرد پروژههای آنها را متوقف میسازد. علاوه براین در حال حاضر رهبر ایران با حمایت از زیبایینژاد که ۱۰ سال رییس تیم محافظینش بوده و اعتماد زیادی به وی دارد در جستجوی تحقق پروژه جانشینی است و قصد دارد تمهیدات امنیتی لازم برای این کار را از طریق این سازمان به پیش ببرد و لذا به نظر نمیرسد از این بابت در آینده نزدیک امر راهگشایی در محدود سازی سازمان اطلاعات سپاه صورت گیرد .
در مجموع تجربه تاریخی نشان داده است که چالش اطلاعاتی در مواردی میتواند نظامها را در خطر فروپاشی و یا افشاگریهای تبلیغاتی قرار دهد که زلزله سیاسی در ارکانهای نظام و باورهای مردم ایجاد کند که دستگیری معاونین طائب و نیز دختر لاریجانی در زمره آنهاست.