تا کجا می‌شود به اثر و ایده یک هنرمند نزدیک شد؟ تا کجا می‌شود از ایده دیگری الهام گرفت و اثری تازه خلق کرد؟ دستبرد فکری چیست و کدام مرز مشخص می‌کند اثری جعل، کپی یا سرقت شده است یا از اثر هنرمند دیگری تاثیر یا الهام گرفته؟  

«آن دیگری» نام دومین نمایشگاه نقاشی تهمینه میلانی، فیلمساز ایرانی، است، نمایشگاهی که به دلیل اثبات جعل و کپی بودن تعدادی از آثار، سه روز پس از گشایش در گالری آریانا تعطیل شد. اولین اثر کپی، پوستر نمایشگاه بود، جعل‌شده از ایده یک نقاش ایرانی که با اعتراض صاحب ایده و اثر افشا شد. هرچند میلانی بر این باور است که در خلق تابلوهایش جعل یا کپی نکرده، بلکه از هنرمند دیگری الهام گرفته است.

تعطیلی نمایشگاه نتیجه بالا گرفتن اعتراض هنرمندان در رسانه‌ها و فضای مجازی، پس از مقایسه چند تابلوی جعل‌شده با نمونه‌های اصل آن‌ها بود.

میلانی در شهریور سال گذشته نیز نمایشگاهی به نام «فیلم‌هایی که نساختم» در گالری ایوان برگزار کرد، نمایشگاهی که به دلایل مشابه به فرجامی مشابه گرفتار شد. مدیر گالری اصل نبودن تعدادی از آثار را پذیرفت و عده‌ای از دانشجویان هنر در دومین روز به محل نمایشگاه رفتند و با اعلام اعتراض خود، نمایشگاه را به تعطیلی کشاندند.

کپی بودن آثار، رعایت نکردن حقوق مادی و معنوی خالق اصل اثر، ضعف در تکنیک و اصول پایه‌ای نقاشی و قیمت‌گذاری گزاف تابلوهایی که ارزش هنری کمی دارند تا سقف ۲۵ میلیون تومان، از مهم‌ترین دلایل اعتراض هنرمندان بود.

حواشی و تنش‌ها درباره آثار میلانی بالا گرفت و موضوع به تعطیلی نمایشگاه نخست ختم نشد. کار به شکایت و تشکیل پرونده قضایی برای گالری‌دار و معترض‌ها کشید و از یک جدل در فضای مجازی به پرونده‌سازی قضایی و موضوعی صنفی رسید.

آنچه حساسیت بسیاری از هنرمندان را برانگیخت سوء‌رفتار میلانی بود. یکی از هنرمندان در نخستین نمایشگاه میلانی، با پخش ویدیوی زنده در اینستاگرام، او را مخاطب قرار داد و انتقاد کرد که نقاشی‌هایش خام‌دستی کودکانه است. سپس ابراز امیدواری کرد که تعطیلی نمایشگاه درس عبرتی باشد تا میلانی دیگر به‌عنوان یک سلبریتی وارد زمینه غیر‌تخصصی که درآن تبحری ندارد، نشود.

یکی از شکایت‌های قضایی میلانی از همین فرد معترض است؛ مهیار بهرام اصل، کارشناس ارشد رشته نقاشی دانشگاه هنر تهران.

۲۵ اردیبهشت امسال، شعبه ۱۰۵۱ مجتمع قضایی عدالت تجریش دادگاهی با حضور وکیل میلانی تشکیل داد تا پرونده این دانشجو را به دلیل توهین بررسی کند، دادگاهی که رای آن هنوز اعلام نشده است.

هنرمندان منتقد در واکنش، میلانی را آماج انتقاد‌های شدیدتر قرار دادند و علاقه‌مندانِ این فیلمساز او را تایید کردند. دانشجویان دانشگاه هنر تهران نیز با صدور بیانیه‌ای، این شکایت را نه فقط علیه گالری و شخص مهیار بهرام اصل، بلکه علیه آزادی بیان و نقد سازنده دانستند و  خواهان دادرسی عادلانه شدند.

تهمینه میلانی اما در مصاحبه‌های متعدد گفته اعتراض‌ها علیه نمایشگاه‌هایش سازماندهی شده و با هدف ترور شخصیت او صورت گرفته است، سازماندهی‌ای که از سوی افشین پرورش، روزنامه‌نگار تحقیقی ساکن آمریکا، ترتیب داده شده است.

میلانی گفته است اولین نمایشگاهش نیز در روز دوم قربانی توطئه از‌ پیش‌ طراحی‌شده عده‌ای انسان بی‌اخلاق شد. میلانی با وجود اثبات جعل شدن تعدادی از آثار در هر دو نمایشگاه، افشای نسخه‌های اصل و مقایسه آثار کنار هم، هنوز کپی بودن آثارش را نپذیرفته است. او می‌گوید به نقاشی علاقه‌مند است و تجربه می‌کند و دلیلی ندارد با این هجمه اعتراض مواجه شود.

هنرمندان معترض اما نظر دیگری دارند. برخی عباس کیارستمی را مثال می‌آورند، فیلمسازی که به حوزه عکاسی و ادبیات هم وارد شد اما به دلیل مهارت، نوآوری و نگاه ویژه‌اش، نه تنها با اعتراض مواجه نشد، بلکه تحسین هم شد.

تهمینه میلانی فقط یکی از هنرمندانی است که با استفاده از شهرتش و دسترسی آسان به رسانه‌ها، وارد زمینه‌های هنری غیرتخصصی‌اش شده و آثاری با کیفیت نازل و قیمت بالا ارائه کرده است، رویکردی که کارشناسان هنری آن را آفتی برای جریان سالم هنر امروز ایران می‌دانند، آفتی که چندی است با فراگیر شدنش، سود سرشاری را نصیب کاسبان و دلالان هنری کرده است و به نظر می‌رسد تنها راه مقابله با آن واکنش به‌هنگام و فراگیر باشد.