همزمان با اعتراض بیش از ۲۰۰ سینماگر ایرانی به سانسور و نبود امنیت شغلی در سینمای ایران، اعضای «خانه سینما» با انتشار نامه‌ای سرگشاده، خواستار دیدار با ابراهیم رییسی، رییس قوه قضاییه، شدند.

در نامه اعضای خانه سینما که روز شنبه ۱۱ آبان در رسانه‌های ایران منتشر شد، خطاب به رییسی، با تاکید بر «دشواری‌های سینمای ایران در مقام بازتاب‌دهنده صدا و تصویر مردم ایران»، آمده است: «اقدامات اخیر همکاران محترم شما امنیت و از آن مهم‌تر احساس امنیت شغلی اهالی سینما را دچار خدشه کرده است.»

در این نامه به اقدام خاصی اشاره نشده، اما روز دوشنبه ششم آبان، پس از توقیف دوباره فیلم «خانه پدری» ساخته کیانوش عیاری، دادسرای عمومی و انقلاب تهران اعلام کرد که سازندگان این فیلم، تحت تعقیب قضایی قرار گرفتند. 

دستگاه قضایی ایران این فیلم را به «توهین به اعتقادات مذهبی جامعه ایران»، «ترویج خشونت علیه زنان»، «زیر سوال بردن سنن، رسوم و فرهنگ ناب ایرانی-اسلامی» و «ارائه تصویر وارونه و کذب از خانواده ایرانی» متهم کرده است.

سینماگران ایرانی با اشاره به «دست‌هایی» که «مانع آرامش جامعه فرهنگی – هنری و خصوصا فیلمسازان» و همچنین موجب «گسترش و تشدید دوگانگی در حاکمیت فرهنگی کشور» شده‌اند، اعلام کردند: «ما خواهان حاکمیت قانون بدون تفسیرهای یک‌سویه هستیم.» 

در حالی که حسین انتظامی، رییس سازمان سینمایی از نمایش فیلم «خانه پدری» دفاع کرده، اعضای خانه سینما ادامه دادند: «مرجع قانونی تاکنون قوانین حاکم بر تاسیس و اداره وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و ما بر اساس آن عمل کرده‌ایم. آیا این مرجعیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر اساس «گزارش ناظران» به قوه قضاییه منتقل شده است؟»

در پایان این نامه از ابراهیم رییسی خواسته شده تا برگزاری «دیداری فوری» را «در یک محیط متکی بر صدق بر حیثیت سینمای ایران» فراهم کند.

فیلم خانه پدری، سرگذشت یک خانواده ایرانی از اواخر دوره قاجار تا اواخر دهه ۷۰ را روایت می‌کند و موضوع اصلی آن قتل ناموسی و مسائل و مشکلات زنان است. انتقادها از این فیلم، متوجه یک صحنه در ابتدای فیلم است که «خشونت‌آمیز» توصیف شده و معترضان خواستار حذف کلی این بخش هستند.

علاوه بر سازمان سینمایی، احمد مازنی، نماینده تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز «بر ضرورت پرهیز از رفتار سیاسی در مواجهه با آثار فرهنگی» تاکید کرده است. با این حال، هنوز اعضای شورای پروانه نمایش درباره توقیف این فیلم واکنشی نشان ندادند.

نامه ۲۰۰ سینماگر علیه سانسور و نبود امنیت شغلی

همزمان با انتشار نامه خانه سینما، نامه دیگری با ده ماده و امضای بیش از ۲۰۰ سینماگر منتشر شده که در آن به «نبود امنیت شغلی، ممیزی مضاعف، روند طولانی صدور مجوز، قاچاق فیلم‌ها، سرمایه‌های مشکوک و سوءاستفاده از ارزش‌ها به بهانه‌ فیلم ارزشی» در سینمای ایران اعتراض شده است.

این نامه را سینماگرانی همچون بهرام بیضایی، ناصر تقوایی، اصغر فرهادی، پرویز کیمیاوی، جعفر پناهی، رخشان بنی‌اعتماد، مسعود جعفری جوزانی، ابوالحسن داوودی، خسرو معصومی، محمد رسول‌اف، حسن برزیده، عزیز‌الله حمیدنژاد، علی مصفا، سعید روستایی، رویا تیموریان، مسعود رایگان، فردین خلعتبری، جمال ساداتیان، نیکی کریمی، حمید فرخ‌نژاد، نوید محمدزاده و مهتاب نصیرپور امضا کرده‌اند.

در میان این امضاکنندگان کسانی مثل بیضایی از ایران مهاجرت کرده‌اند و کسانی نیز مثل پناهی با محکومیت قضایی روبه‌رو شده و ممنوع از فعالیت هستند.

این سینماگران  با تاکید بر این که سال‌هاست موقعیت حرفه‌ایشان «مورد هجوم و آسیب قرار گرفته»، ضمن اشاره به «زندان، ممنوعیت خروج از کشور و ممنوعیت‌ کار»، نسبت به «تبعیض‌های آشکار در توزیع فرصت‌ها و امکانات‌، اختناق و سانسور، و مهاجرت ناخواسته‌ شماری از سینماگران» اعتراض کرده‌اند.

آن‌ها نوشته‌اند: «فیلم‌های ما نه تنها از دست دزدان در امان نیستند، بلکه طی سالیان متمادی با تعدد مراکز تصمیم‌گیری برای سینما روبرو بوده‌ایم و همواره از طرف قوای مجریه، مقننه و قضائیه و نیز نهادهای صاحب نفوذ و جریان‌ها و افراد به ‌اصطلاح خودسر، فیلم‌های بسیاری توقیف و سانسور شده‌اند.»

سینماگران ایرانی با انتقاد از «نگاه سلیقه‌ای و ایدئولوژیک» سانسورچیان وزارت ارشاد ادامه دادند: «مقررات، مصوبات و آیین‌نامه‌های دولتی طوری تنظیم شده‌اند که اشتغال به کسب و کار سینمایی را نه یک حق انسانی که یک امتیاز به شمار آورده است. بهره‌برداری از این‌ شیوه، سلب حقوق انسانی فیلم‌سازان است.»

در بند دیگری از این نامه نیز آمده که «فیلم‌هایی با محتوای نازل یا پروپاگاندای خاص سهم بیشتری در اشغال پرده‌های سینما داشته»‌ و «سرمایه‌های مشکوک از طریق اشخاص و گاه با حمایت برخی نهادها وارد سینما شده و موازنه‌ اقتصاد طبیعی میان دو سوی تولید و عرضه را برهم زده» است.

محدودیت‌های اخیر علیه سینمای ایران فقط به جنجال‌ها علیه فیلم «خانه پدری» ختم نمی‌شود. در هفته‌های اخیر، ناصر مکارم شیرازی و حسین نوری همدانی، دو مرجع تقلید قم، فتوای حرمت ساخت فیلم «مست عشق» درباره زندگی مولانا و شمس تبریزی را صادر کردند.

در واکنش به این فتوا، عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «این نظرات قابل احترام است، اما قوانین کشور مسیر خود را طی می‌کند.»

مخالفت‌ها با ساخت فیلم «مست عشق» و نمایش فیلم «خانه پدری» نشان می‌دهد که در دوران چهل ساله جمهوری اسلامی، سینماگران ایرانی از مراحل ابتدایی ساخت فیلم تا آخرین مرحله، دچار محدودیت‌ها و سانسورهای بیشمار بوده و هستند.