هر ساله روز دوم اسفند برابر با ۲۱ فوریه، روز جهانی زبان مادری در سراسر جهان جشن گرفته می‌شود.

نامگذاری این روز به عنوان «روز زبان مادری»، به مبارزه‌ی دانشجویان بنگلادش برای دفاع از زبان بنگالی در سال ۱۹۵۲ میلادی برمی‌گردد که بعدها منجر به استقلال بنگلادش از پاکستان شد.

بعدها بنگلادش از سازمان یونسکو در سازمان ملل خواست تا روز ۲۱ فوریه ( دوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامگذاری کند، امری که با استقبال روبرو شد و از سال ۲۰۰۰ میلادی در بیشتر کشورها این روز گرامی داشته می‌شود.

بر اساس آمار یونسکو نزدیک به ۶ هزار زبان در دنیا شناخته شده‌اند، ولی با توجه به سیاست‌های برخی دولت‌ها تعدادی از این زبان‌ها در معرض خطر نابودی قرار دارند.

روز زبان مادری در ایران نیز از آنجا که اصل ۱۵ قانون اساسی مبنی بر تدریس زبان‌های مختلف موجود در ایران در کنار فارسی، زبان رسمی کشور هنوز اجرایی نشده‌، دارای اهمیت ویژه‌ای است. غیر از زبان فارسی، مردم مناطق مختلف در ایران به زبان‌های آذری، کُردی، عربی، ترکمنی، گیلکی، مازندرانی، تالشی، لُری، بلوچی، لکی و تاتی تکلم می‌کنند.  
فعالان کارزار در حوزه زبان‌های مادری در ایران نیز، این روز را به فرصتی برای اطلاع‌رسانی در این خصوص و نیز درخواست از دولت جهت اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی تبدیل می‌کنند و همه ساله برگزاری چنین مراسمی در ایران البته در سطحی محدود انجام می‌شود.

به گزارش خبرگزاری تلویزیون دولتی ایران مرکز کردستان،‌ همایش روز جهانی زبان مادری در تالار مولوی دانشگاه کردستان در سنندج برگزار شد. در این مراسم، دانشجویانی از اقوام مختلف ایران با زبان مادری خود، این روز را به حاضران در همایش تبریک گفتند.

امید قادرزاده، مدیر مرکز کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان ضمن توصیف زبان به عنوان «موجودی زنده»، گفت: «شکل‌گیری هویت فرد در تربیت او نهفته است و یکی از مولفه‌های تربیت هر فرد زبان مادری است».

همچنین به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، مراسم روز جهانی زبان مادری در روستای «ابویسان» واقع در شهرستان جغتای در استان خراسان رضوی برگزار شد.

روابط عمومی دانشگاه پیام نور استان کردستان نیز، به مناسبت روز زبان مادری همایشی با حضور اساتید،  دانشجویان و همچنین برخی مسوولان، شاعران و نویسندگان استان کردستان در سنندج برگزار کرد.

«منشور زبان مادری یونسکو» مصوب ۱۹۹۶ میلادی، حقوق زبانی را به این صورت تعریف کرده است: «همه دانش‌آموزان باید تحصیلات رسمی خود را به زبان مادری آغاز کنند، و دولت‌ها موظفند که تسهیلات آموزش به زبان مادری را فراهم کنند».

ایران در به رسمیت‌شناختن و اجازه تدریس به زبان‌های اقوام نسبت به کشورهای همسایه خود از جایگاه بسیار پایینی برخوردار است. به طور مثال در افغانستان هر دو زبان «پشتو» و «دری» در تمام مقاطع تحصیلی تدریس می‌شوند.

دو زبان «عربی» و «کُردی» در پارلمان عراق در قانون اساسی مصوب ۲۰۰۵ میلادی به رسمیت شناخته شده و از هر دو زبان در بخش اداری و آموزشی عراق استفاده می‌شود.

در کشور جمهوری آذربایجان نیز، زبان اقلیت‌هایی همچون« تات»، «اودین»، «تالش»، «آوار»، «لزگی» در کتاب‌های درسی تدوین و تدریس می‌شود.

در تاریخ  ۲۱ فوریه سال ۱۹۵۲ دانشجویان شهر داکا، پایتخت بنگلادش، که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد، به ممنوعیت تحصیل به زبان بنگالی اعتراض کردند. پلیس این تظاهرات را سرکوب و در نتیجه عده‌ای از معترضان کشته شدند. این دانشجویان خواستار رسمیت‌یافتن زبان بنگالی در کنار زبان اردو، زبان رسمی پاکستان بودند. ۷ سال پس از این اعتراض، این جنبش به استقلال بنگلادش از پاکستان انجامید.