زور میراث فرهنگی به چمران چربید
مدیرکل ثبت آثار و اشیا سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از ثبت اضطراری خانه «ثابت پاسال» در فهرست میراث ملی کشور خبر داد.
کاخ ثابت پاسال که با عنوان «کاخ ورسای ایران» یا «قصر سنگی» هم شناخته میشود در آغاز متعلق به حبیبالله ثابت (معروف به ثابت پاسال) سرمایهدار ایرانی در پیش از انقلاب بود که پس از انقلاب مصادره شد. این ساختمان به عنوان بزرگترین خانهی تهران در انتهای شمالی خیابان جردن در منطقه الهيه تهران جای گرفته است و معماری آن از روی الگوی معماری قصر پتی تریانو (تریانوی کوچک) در ورسای ساخته شده است.
به گزارش ایلنا، فرهاد نظری روز یکشنبه درباره ثبت خانه ثابت پاسال گفت: «این بنا که به «کاخ ورسای» شهرت یافته به عنوان یک بنای شاخص، از جمله آثار منحصر بهفرد در معماری تهران و کشور محسوب میشود».
نظری با اشاره به اینکه ثبت اضطراری این بنا در میراث ملی کشور موجب حفظ و ماندگاری این سبک معماری می شود اظهار کرد: «سازمان میراث فرهنگی براساس قانون و مقررات، مراحل ثبت این خانه را در فهرست میراث ملی کشور انجام می دهد».
نظری در پاسخ به این سوال که با ثبت این بنا، وضعیت مالکیت و حقوق مادی و معنوی خانه ثابت پاسال چگونه خواهد شد تصریح کرد: «به هر حال حق مالکیت اشخاص در آثار و املاک محترم است».
خانوادهی ایرج ثابت، پسر ارشد حبیب ثابت پاسال، وارثان حقوقی کاخ ثابت
تصمیم ضربالاجلی سازمان میراث فرهنگی یکروز پس از گفتههای اخیر مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران گرفته شد.
رئیس شورای شهر تهران روز گذشته ششم خرداد درباره کاخ ثابت پاسال به ایلنا گفت: «اینکه این خانه تاریخی است یا نه؟ تعیین آن بر عهده سازمان میراث فرهنگی است و سازمان میراث نیز تا کنون هیچ اظهار نظری در این خصوص نداشته است».
رئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه این خانه در ابتدا در اختیار بنیاد شهید بوده است که در دوره اول بخشی از محوطه این خانه را مورد ساخت و ساز قرار داده است، تصریح کرد: «این خانه کپی کاخ ورسای است و کپی بودن دلیلی بر تاریخی بودن نیست و پس از سالها این خانه تبدیل به مخروبه شد».
گفتههای چمران باعث شد که رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی و صنایع دستی استان تهران به آن واکنش نشان دهد. او در گفتوگو با خبرآنلاین گفت: «این ساختمان در چند سال اخیر مورد مناقشه بوده است. مالک این بنا پروانههای ساختمانی دریافت کرده و در کش و قوس بررسیهای قضایی است. آنچه که برای سازمان میراث فرهنگی اهمیت دارد، حفظ این بنای ارزشمند است. به همین خاطر با مذاکرات چند ماهای که با مالک این بنا داشتهایم با مالک به توافق رسیدهایم که بنا را حفظ کند و در ۲۰ درصد از زمین ضلع غربی این بنا مجموعهای مکمل با عنوان هتل و مرکز فرهنگی بدون وارد شدن لطمهای به بنا ساخته شود».
خبر تخریب این کاخ برای نخستین بار درپائیز۱۳۹۳ بر سر زبانها افتاد. همانزمان قرار بر این شد که این کاخ به یک مکان تجاری با برج ۹ طبقه تبدیل شود. سعید غفرانی رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران در نامهای به وزیر راه و شهرسازی با اعتراض به تخریب «کاخ ورسای ایران» گفت: « بیشک ساخت برجی ۹ طبقه با کاربری تجاری، بیتوجهی به توصیه تأکید بزرگان نظام مبنی بر حفظ هویت تهران است». اقدام اعتراضی رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران باعث شد که این پروژه به صورت معلق درآید اما زمزمههای تخریب این بنا همچنان برسرزبانها بود.
در دی ماه ۱۳۹۳ نیز محمد حقانی عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه شورای شهر به لحاظ قانونی دراین زمینه نمیتواند کاری کند، گفت: «خاضعانه و برادرانه از شهردار تهران خواهش میکنم که مانع تخریب این ساختمان و تغییر کاربری آن به یک مجموعه تجاری شود، زیرا این ساختمان یک سرمایه فرهنگی و از جاذبه های گردشگری شهر تهران است.»
مهدی چمران همان زمان در پی این واکنشها گفت: «مالک جدید این خانه تصمیم گرفته که این خانه را به مکانی فرهنگی و مذهبی تبدیل کند و در کنار آن مرکز تجاری و اداری بسازد. طرح را به شورا آورد و ما به آنها گفتیم که باید از شهرداری مجوز بگیرید اما از نظر قانون طراحی مسجد را شورای شهر باید تایید میکرد و به همین دلیل سه بار معماری این مسجد به شورا آورده شد و اصلاحاتی داشتهایم اما هنوز تایید نهایی نشده است».
حال گویا پس از گذشت چندسال قرار است «کاخ ورسای ایران» عضو میراث ملی کشور و از تخریب آن جلوگیری شود.