چه کسی از مرگ هیرکان خبر دارد؟
در یکی از آخرین واکنشهای مسؤولان به ماجرای مرگ هیرکان (پلنگ مادهی رهاسازیشده در طبیعت)، اسماعیل مهاجر، مدیرکل اداره حفاظت از محیطزیست استان گلستان، در پاسخ به اینکه چرا مرگ هیرکان زودتر اطلاعرسانی نشده بود، گفته است: «نیازی به اطلاعرسانی نبود».
ماجرای هیرکان، یکی از تولهپلنگهای یتیم کردکوی، به سال ۱۳۹۳ بازمیگردد. افرادی ناشناس، دو تولهپلنگ نر و ماده که حدوداً ۲ماهه بودند، داخل یک جعبه مقوایی، در نزدیکی اداره محیط زیست شهرستان کردکوی استان گلستان رها کرده بودند. هیچ اطلاع دقیقی از اینکه دو توله پلنگ از کجا آمده بودند، در دست نبود. بعد از پیدا شدن آنها، بر تولهپلنگ ماده و نر، بهترتیب نامهای هیرکان و ورکان (هر دو از نامهای تاریخی سرزمین گرگان) نهاده شد.
پس ازمدتی مراقبت از دو تولهپلنگ، تصمیم گرفته شد هیرکان، پلنگ ماده را که از نظر جسمانی در شرایط بهتری نسبتبه ورکان قرارداشت، در طبیعت رها کنند. اوایل شهریورماه سال ۹۵ پلنگ ماده پساز نصب قلاده ردیاب ماهوارهای، با حضور رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در پارک ملی گلستان آزاد شد. تصاویر ماهوارهای دریافتشده ازسوی سازمان محیطزیست بیانگر این واقعیت بود که این گونهی ارزشمند پلنگ رهاشده، درحال زندگی طبیعی است؛ اما کمکم زمزمه مرگ هیرکان بر سر زبانها افتاد و خبرگزاریهای ایران از اواسط اردیبهشتماه سال ۹۶، اخباری درباره مرگ پلنگ ماده منتشر کردند.
انتشار خبر مرگ هیرکان در حالی بود که چند روز پیش از آن، تصاویری از زندهبودن این قلاده پلنگ در طبیعت منتشر شده بود.
اسماعیل مهاجر، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان، ابتدا خبر مرگ این پلنگ را تکذیب کرد و رسانهها را از یک سو به تلاش برای حذف معصومه ابتکار از کابینه دولت دوازدهم و از سوی دیگر به زمینهسازی برای انتقال ورکان، برادر هیرکان به باغ وحش متهم کرد.
اسماعیل مهاجر، تأکید کرده بود که هیرکان، شنبه ۳۰ اردیبهشتماه ۹۶ در عکسهای ماهوارهای رصد شده است.
پس از گذشت یکروز از اعلام زنده بودن هیرکان، مهاجر تصمیم میگیرد که در گفتوگو با صداوسیمای استان گلستان، مرگ هیرکان را اعلام کند. او درباره علت این مسأله گفت: «هم اکنون هیرکان کشته شده است. علت مرگ این حیوان از دو حالت خارج نیست؛ یا بعد از رهاسازی توسط شکارچیان انسانی کشته شده، یا در جنگ بر سر قلمرو با حیوانات دیگر». مهاجر در مورد علت تأخیر در اطلاعرسانی مرگ هیرکان هم گفته است که «نیازی به اطلاعرسانی نبود».
پیش ازاعلام خبر مرگ این قلاده پلنگ ازسوی مسؤولان، محیطبانان و افراد آگاه، از کشف لاشه هیرکان و قلادهاش در ۳۵مین روز رهاسازی حیوان خبر داده بودند. آنها نقشه منتشرشده از حرکات او را حاصل جابهجا کردن قلاده ردیاب بهدست محیطبانان و بهدستور مسؤولان محیطزیست استان گلستان عنوان کرده و از دفن مخفیانه لاشه هیرکان خبر داده بودند.
به این ترتیب، آنچه از اظهارات اسماعیل مهاجر استنباط میشود، این است که اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان اکنون اتهام ماهها (حدود ۹ ماه) پنهانکاری مرگ هیرکان را پذیرفته و حالا میکوشد خود را از اتهام صدور دستور چرخاندن ردیاب در منطقه و انتشار نقشه جعلی مسیر حرکتی هیرکان تبرئه کند.
با انتشار خبر مرگ این پلنگ ماده وپنهانکاری ادارهکل محیطزیست استان گلستان، بسیاری از فعالان محیطزیست، انگشت اتهام را به سمت معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نشانه رفتند.
ابتکار پس از برملاشدن این خبر و کوتاهی محیط زیست استان گلستان، با تأکید بر شناسایی مقصر این اتفاق گفت: «با جدیت پیگیری میکنیم و هیچ قصدی برای پنهانکاری نداریم». ابتکار با عنوان کردن این موضوع که درمورد مرگ هیرکان هنوز نمیتوانیم نظر قطعی اعلام کنیم، تصریح کرد: «اگر پنهانکاری صورت گرفته باشد، تخلف است و پیگیری میشود».
به گفته رئیس سازمان محیط زیست، ابعاد این موضوع تحت بررسی قرار گرفته است و بخشهای مختلف سازمان حفاظت محیط زیست، بهویژه بازرسی و حراست، در حال پرداختن به آن هستند و این کار، نیازمند به زمان است.
معاون رئیسجمهوری، رهاسازی این پلنگ را نخستین تجربه محیط زیست کشور در این زمینه دانسته است. او در مورد نحوه نگهداری هیرکان و ورکان گفت: «در همان زمان درخصوص نگهداری آنها با متخصصان داخلی و خارجی مشورت شد و پرفسور آدرین و دکتر لنی هارت ازطرف سازمانهای بینالمللی معرفی شدند و در مورد نحوه نگهداری و تغذیه به کارشناسان محیط زیست ما آموزش دادند. آموزشها بهگونهای بود که این پلنگها تا حد امکان به صورت وحشی نگهداری شوند و از تماس انسانی جلوگیری شود».
اینکه هیرکان چه مدت زمانی توانسته است در دل طبیعت دوام بیاورد مشخص نیست؛ اظهار نظر دقیق دراین باره به نظر شرکت آلمانی که کار تحقیقات را هدایت می کرد، موکول شده تا ارزیابی درستی در این زمینه ارائه شود.
فرهاد دبیری، معاون محیطزیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست نیز دو روز پیش، در نشستی خبری که به مناسب هفته محیط زیست در محل این سازمان برگزار شد، مرگ هیرکان را اتفاق سادهای دانست که در حال حاضر به پیچیدگی رسیده است. او پنهانکاری مدیران درباره مرگ این پلنگ را ناشی از ترس آنها از معاونت طبیعی سازمان دانست و تأکید کرد : «مسؤولینی که در این رابطه تأخیر کردند، یا گزارش خلاف واقع دادند، باید به هیأت تخلفات اداری معرفی شوند. نه به خاطر مردن پلنگ، بلکه به خاطر تعلل در ارائه گزارش، باید به تخلفات آنها رسیدگی شود». به اینترتیب، معاون محیطزیست طبیعی سازمان حفاظت از محیطزیست، غائله برپاشده در پی مرگ هیرکان را به نوعی تخلف اداری تقلیل داد.
ازسوی دیگر، علی تیموری، مدیرکل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان محیط زیست، روز جمعه، ۱۹ خرداد ماه، از بیتصمیمی برای رهاسازی تولهپلنگ نر، پس از انتشار خبر مرگ پلنگ ماده خبر داده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مدیرکل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان محیط زیست با بیان اینکه سازمان فعلاً هیچ برنامهای برای این تولهپلنگ ندارد، تصریح کرد: «مسؤولان استانی برای اینکه ورکان به سرنوشت هیرکان دچار نشود، باید با کارشناسان و صاحبنظران سازمان محیط زیست مشورت کنند».
تیموری درباره سرنوشت پرونده هیرکان نیز تصریح کرد:« مدارک در اختیار بازرسی است و آنها نیز در حال بررسی نظرات کارشناسی هستند که بهزودی جزئیات آن اعلام خواهد شد».