نرخ دلار مورد مبادله در صرافی‌‌ها از ۱‍۴هزار و ۶۰۰ تومان روز شنبه ۱۹ آبان، به ۱۲هزار و ۶۰۰ تومان در روز پنج‌شنبه ۲۵ آبان افت کرد.

البته منابع خبری تحت نظارت دولت که مجاز به اطلاع‌رسانی درباره نرخ ارز هستند در برخی روزها نسبت به منابع مستقل نرخ‌های کمتری اعلام کردند.

این کاهش دو هزار تومانی در دومین هفته بعد از آغاز دور دوم تحریم‌های آمریکا، نوعی نمایش قدرت از سوی دولت جمهوری اسلامی محسوب می‌شود. هفته‌ای که فضای بازار کاملا امنیتی، اطلاع‌رسانی تحولات بازار کاملا تحت کنترل و رخدادهای بازار با مدیریت کامل بانک مرکزی رقم خورد.

بازارسازی بانک مرکزی و جوسازی با اعدام سلطان سکه

دلیل اصلی افت نرخ دلار در این هفته بازارسازی بانک مرکزی‌ست. بانک مرکزی هم برای فروش و هم برای خرید ارز، فعالانه در بازار حاضر شد و معامله‌کنندگان کاغذی را به حاشیه راند.

علاوه بر آن،‌ خبر اعدام وحید مظلومین مشهور به سلطان سکه باعث ایجاد نگرانی در بین آن دسته از فعالان بازار شد که در ارقام بالا خرید و فروش دلار می‌کردند. حتی برخی تحلیل‌ها در کانال‌های تلگرامی حاکی از آن است که سرعت در اجرای حکم اعدام وحید مظلومین بی‌ارتباط با حضور فعالانه دولت در بازار ارز و سکه نیست. در این نوع تحلیل‌ها به این نکته اشاره می‌شود که متوسط زمان رسیدگی به پرونده‌های فساد اقتصادی معمولا بیشتر از مدتی‌ست که صرف بررسی پرونده سلطان سکه شد.

محدودیت برای تراکنش‌ها

همزمان محدودیت مهمی برای مبادله ریال در کشورهای همسایه ایجاد شد. معاملاتی که از ماشین‌های کارت‌خوان (دستگاه‌های پوز) استفاده می‌کنند. این محدودیت برای مبادله ریال ایران با ارزهای خارجی در کشورهای همسایه است که توسط ماشین‌های کارت‌خوانی انجام می‌گرفت که به بیرون از ایران برده شده بود. پیش از این تراکنش با این ماشین‌ها بدون محدودیت بود اما به تازگی مبالغ بالای پنجاه میلیون تومان باید به صورت حضوری در شعبه انجام گیرد. این تصمیم همچنین در راستای آماده شدن ایران برای رعایت مفاد مقررات بین‌المللی مبارزه با پولشویی نیز قابل درک است.

اصلاح نرخ ارز

ارزش ریال ایران طی نه ماه در مقابل دلار آمریکا بیش از ۴۰۰ درصد افت کرد به‌طوریکه نرخ دلار از محدوده ۳هزار و ۷۰۰ تومان تا بالای ۱۸هزار تومان رسید. حجم نقدینگی و موجودی فیزیکی اسکناس ریال متناسب با این جهش نرخ نبود و به همین دلیل بخشی از افت ارز ریال در حال جبران است و به اصطلاح اقتصادی «نرخ در حال تصحیح» است. به بیان ساده‌تر اثر تحریم در بازار ارز پیش‌پیش صورت گرفته و حالا نرخ‌ها درحال تعدیل شدن هستند.

فضای امنیتی

نکته مشهود دیگر هفته گذشته در بازار ارز حضور پررنگ ماموران امنیتی در بازار و کنترل بر اطلاع‌رسانی سایت‌های خبری درباره تحولات بازار است. مشاهدات میدانی در بازار حاکی از آن است که صرافی‌ها به‌طورعمده خریدار بوده‌اند و میزان فروش پایین بوده است.

پیش‌بینی می‌شود این شرایط هفته آینده هم بر بازار حاکم باشد. به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی با پشتیبانی نهادهای امنیتی تصمیم دارد تا به جای رفتار منفعلانه در مقابل تحریم‌ها به‌طور فعالانه در بازار حضور داشته باشد.