سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد نسخه‌ای از چند نامه‌ مقام‌های ارشد زندان‌های ایران را رویت کرده که نشان می‌دهد دولت حسن روحانی از پذیرش درخواست‌های مکرر آنها برای ارائه امکانات لازم جهت کنترل شیوع کرونا در زندان‌ها امتناع کرده است.

عفو بین‌الملل در گزارش تازه‌ خود که روز جمعه دهم مرداد ماه منتشر شده است با استناد به نامه‌های مقام‌های سازمان زندان‌ها به وزارت بهداشت نوشته است که این مقام‌ها درباره کمبودهای جدی در زمینه تجهیزات حفاظتی، مواد ضدعفونی کننده و وسایل ضروری پزشکی در زندان‌ها هشدار داده‌اند.

عفو بین‌الملل اعلام کرده که مقام‌های وزارت بهداشت پاسخی به درخواست‌های مقام‌های سازمان زندان‌ها نداده‌اند در حالی که به گفته این سازمان، زندان‌های ایران همچنان از نظر شیوع کرونا به «شکل فاجعه‌آمیزی» فاقد امکانات‌اند.

این سازمان حقوق‌بشری در گزارش خود نوشته است که جزییات نامه‌های مقام‌های سازمان‌ زندان‌ها، خلاف اظهار نظرهای رسمی افرادی مانند اصغر جهانگیر رییس سابق سازمان زندان‌ها و مشاور فعلی قوه‌قضاییه است که پیشتر افزایش شیوع بیماری و مرگ‌های مرتبط با کرونا به دلیل ازدحام بیش از حد جمعیت و رعایت نشدن اصول بهداشتی را رد کرده بود. او گفته بود اقدامات ویژه‌ ایران برای کمک به زندانیان در ایام شیوع کرونا به‌عنوان یک شاخص بین‌المللی قابل طرح است.

نامه‌ها چه می‌گویند؟

عفو بین‌الملل در گزارش خود آورده که تاریخ اولین نامه سازمان زندان‌ها به وزارت بهداشت ۱۰ اسفند ۱۳۹۸ است و چهار نامه پیگیری بعدی روزهای ششم فروردین، ۲۳ اردیبهشت، ۲۵ خرداد و ۱۵ تیرماه از سوی سازمان‌ زندان‌ها به مقام‌های ارشد وزارت بهداشت ارسال شده است.

در یکی از نامه‌هایی که عفو بین‌الملل در گزارش خود به آن استناد کرده و تصویرش را هم منتشر کرده، آمده است: «زندان‌ها یکی از مکان‌های مهم تجمع افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای اعتیاد، کم‌خونی، سوء تغذیه و..» است و چنانچه کرونا در زندان‌ها شیوع یابد، «می‌تواند علاوه بر خطرات امنیتی، خسارات جبران‌ناپذیری برای کل جامعه داشته باشد».

این نامه از سوی مهرزاد تشکریان، مدیرکل دفتر بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها، خطاب به قاسم جان‌بابایی معاون درمان وزارت بهداشت نوشته شده و تاریخ آن ششم فروردین است.

سازمان زندان‌ها در ضمیمه این نامه، تعداد برخی اقلام درخواستی را ذکر کرده که شامل وسایلی چون ماسک به تعداد پنج میلیون و ۴۰۰ هزار عدد برای سه ماه، ۴۵۰ هزار لیتر مواد ضدعفونی‌کننده دست و اقلامی دیگر چون تب‌سنج، دستکش، دستگاه نوار قلب، دستگاه شوک و دستگاه تصفیه هوا می‌شود.

در نامه دیگری که اصغر جهانگیر رییس وقت سازمان سازمان زندان‌ها روز ۲۳ اردیبهشت خطاب به سعید نمکی نوشته است بار دیگر بر خطر شیوع کرونا در زندان‌ها به دلیل «‌مسقف بودن» و «‌تراکم جمعیت» اشاره شده و از وزارت بهداشت درخواست شده تا بودجه لازم برای تامین امکانات از طریق ستاد مدیریت کرونا را تامین کند.

با این حال نامه دیگر منتشر شده نشان می‌دهد سازمان زندان‌ها از بی‌پاسخ ماندن درخواست‌هایش ناراضی است.

در این نامه به تاریخ ۲۵ خرداد، خسرو قهرمانی، معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان زندان‌ها، خطاب به معاون درمان وزارت بهداشت نوشته که «‌علی‌رغم مکاتبات مکرر با مبادی ذی‌ربط در آن وزارت‌خانه و پیگیری‌های حضوری، تا به حال هیچ‌گونه کمک‌ نقدی یا غیرنقدی برای کنترل کرونا از سوی آن وزارت‌خانه به این سازمان انجام نشده است.»

در روز ۱۵ تیرماه هم معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان زندان‌ها از وزارت‌ بهداشت خواسته است به دلیل «عدم حصول نتیجه از پیگیری‌های به عمل آمده» درباره «‌کمک‌های غیرنقدی»، یک جلسه اضطراری با حضور نمایندگان سازمان‌ زندان‌ها، سازمان برنامه بودجه و وزارت بهداشت برگزار شود.

عفو بین‌‌الملل: زندان‌های ایران محل رشد کرونا شده

دایانا الطحاوی، معاون مدیر منطقه‌ای عفو بین‌الملل در امور خاورمیانه و شمال آفریقا، در واکنش به این اسناد اعلام کرده است: «این نامه‌های رسمی شواهدی ناخوشایند از ناکامی حکومت در محافظت از زندانیان است.»

در گزارش عفو‌ بین‌الملل به نقل از او آمده است: «نیازهای ضروری برای محصولات ضدعفونی کننده، تجهیزات حفاظتی و وسایل پزشکی برای ماه‌ها نادیده گرفته شده و چنین موضوعی به ویژه از این جهت نگران‌کننده است که نامه‌ها به حضور تعداد زیادی افراد آسیب‌پذیر در زندان‌ها اشاره دارد.»

او تاکید کرده که «ازدحام بیش از حد زندانیان، نبود تهویه مناسب، نبود تجهیزات بهداشتی و پزشکی اولیه و بی‌توجهی عمدی به مشکلات بهداشتی زندانیان، عملا زندان‌های ایران را به محل رشد بیماری کووید-۱۹ تبدیل کرده است.»

معاون مدیر منطقه‌ای عفو بین‌الملل در همین راستا از مقام‌های حکومت ایران خواست از انكار «بحران بهداشتی در زندان‌ها دست بردارند و برای حفظ سلامت و زندگی زندانیان اقدامات فوری انجام دهند».

سازمان عفو بین‌الملل پیشتر در گزارش‌های خود آورده بود که مقام‌های ایران به صورت عامدانه از رسیدگی پزشکی به زندانی‌هایی با پرونده‌های سیاسی خودداری کرده و جان زندانیان را در معرض خطر جدی قرار داده‌اند.

این سازمان در گزارش جدید خود هم تاکید کرده که «در بعضی موارد، محرومیت از مراقبت‌های بهداشتی به عنوان مجازات، ارعاب، تحقیر یا دستیابی به اعتراف‌های اجباری اعمال شده است».

عفو بین‌الملل از مقام‌های ایران خواسته تا دسترسی زندانیان به امکاناتی چون غذای کافی، آب، مراقبت‌های بهداشتی و تخت برای همه زندانیان را تضمین کنند و به شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها پایان دهند.

این سازمان همچنین درخواست خود از حکومت ایران برای برخورد انسانی با زندانیان و اجازه نظارت بین‌المللی بر وضعیت حقوق‌بشر شامل تهیه گزارش‌های مستقل از سوی گزارشگر ویژه سازمان ملل را تکرار کرده است.

مقام‌های قوه‌قضاییه همواره هرگونه نظارت بین‌المللی بر وضعیت حقوق‌بشر در ایران از جمله نظارت بر فعالیت زندان‌ها را رد کرده و به هیچ یک از گزارشگران ویژه حقوق‌ بشر سازمان ملل هم اجازه سفر به ایران و انجام تحقیقات مستقل را نداده‌اند.