اقدام سپاه پاسداران به ساخت جزیره مصنوعی در کیش هرچند در نوع خود بسیار عجیب و تقلیدی است از بلندپروازی‌های نه چندان عاقلانه شیخ‌نشین‌های جنوب خلیج‌ فارس، نخستین دست‌ اندازی به مناطق حفاظت‌شده و ارزشمند از نظر تنوع زیستی کشور نیست که با چراغ سبز سازمان حفاظت از محیط‌ زیست انجام می‌شود. پیش از این، طرح گردشگری در آشوراده با سر‌و‌صدای زیاد و طرح گردشگری پارک ملی خبر در استان کرمان در سکوت خبری با موافقت این سازمان آغاز شد و این در حقیقت آغاز راهی است برای آنچه در ادبیات رسمی به آن طرح‌ توسعه پایدار گفته می‌شود، اما در عمل چنین نیست.

جزیره‌ای مرجانی

جزیره کیش در جنوب ایران جزیره‌ای است که روی صخره‌های مرجانی شکل گرفته است. در شرق این جزیره، پارک ساحلی مرجانی یکی از جاذبه‌های گردشگری این منطقه محسوب می‌شود و در بسیاری از نقاط اطراف جزیره صخره‌های مرجانی وجود دارد. آبسنگ‌های مرجانی به‌‌ظاهر شبیه صخره‌هایی بی‌جان به نظر می‌رسند، اما این صخره‌ها در واقع ترشحات آهکی مرجان‌هاست برای ثابت ماندن روی سنگ‌ها و به‌تدریج پایه‌ای آهکی شکل داده‌اند. در واقع، ترشحات آهکی مرجان‌ها طی زمانی بسیار طولانی، به درازای دوران‌های زمین‌شناسی، باعث شکل‌گیری این صخره‌ها و مناطق مشابه مانند دیواره بزرگ مرجانی استرالیا شده است. مرجان‌ها و ساختارهای زیستی‌ای که اطراف آن‌ها شکل گرفته محل تخم‌ریزی و زاد‌آوری بسیاری از گونه‌هایی آبزی و محل تداوم حیات و تامین مواد غذایی و کسب درآمد در مقیاس محلی و کلان است. این جزایر وسعتی کمتر از ۱ درصد دریاها را دارند و حدود یک چهارم جمعیت موجودات آبزی را در خود جای داده‌اند.

حال که اهمیت این ساختارها در حیات و اقتصاد مردم بومی مشخص شد،خوب است عوامل تهدید آن‌ها را هم ذکر کنیم؛ گرمایش جهانی و اسیدی شدن اقیانوس‌ها، آلودگی آب، روش‌های مخرب ماهیگیری مثل صید ترال و ساخت‌و‌ساز در سواحل از مهم‌ترین دلایل نابودی این ساختارهای بسیار مهم‌اند.

تهدید حیات موجودات زنده خلیج فارس

از عوامل تهدیدکننده‌ای که در بالا ذکر شد، تقریبا همه آن‌ها در خلیج فارس رخ داده است. به گفته مسئولان سازمان حفاظت محیط‌ زیست، دمای خلیج فارس در ۱۷ سال گذشته ۲ درجه افزایش یافته، میزان شوری آن ۱/۵ برابر شده و سطح آلودگی‌اش ۵۰ برابر بالاتر از متوسط آلودگی جهانی است. گزارش‌های متعدد نشان می‌دهد مجموع این عوامل در دو دهه گذشته به نابودی بخش مهمی از مرجان‌های خلیج‌ فارس و دریای عمان منجر شده است. حالا اقدام سپاه پاسداران به ساخت جزیره مصنوعی آخرین قطعه این پازل را تکمیل خواهد کرد.

نکته مهم نزدیکی محل این ساخت‌و‌ساز به پارک مرجانی و کم عمق کنار جزیره است.  این در حالی است که کشور ما از نظر خاک و سواحل مناسب کمبودی ندارد و اجرای چنین پروژه‌ای با هزینه گزاف مالی و محیط‌ زیستی هیچ توجیهی ندارد؛ مخصوصا این‌که مانند بقیه موارد مردم محلی احتمالا از منافع اقتصادی تولید‌شده سهمی نخواهند برد. مثال دیگر در این زمینه پروژه گردشگری در پارک ملی خبر است که به اسم گردشگری پایدار با حمایت سازمان حفاظت از محیط زیست و بدون ارائه هیچ جزئیاتی، در حال اجراست و اعتراض مردم محلی را هم به دلیل پایمال شدن منافعشان برانگیخته است. این در حالی است که شرط اجرای هر پروژه گردشگری و توسعه پایدار مشارکت و سهیم بودن مردم محلی در اجرا و مدیریت پروژه است. اما این اتفاق در راستای همان روندی است که از دوران مدیریت معصومه ابتکار در سازمان حفاظت از محیط زیست با طرح گردشگری در آشوراده آغاز و در دوران عیسی کلانتری شدت گرفت و دور جدیدی از تعرض و تخریب مناطق مهم زیستی و حفاظت‌شده کشور با اسم توسعه پایدار آغاز شد. در حالی که بسیاری از کارشناس‌ها و معترض‌ها بر این نکته توافق دارند که هیچ‌کدام از این طرح‌ها حداقل استانداردهای توسعه پایدار را ندارد. این شرایط و اتفاق‌ها و دست‌اندازی‌های احتمالی بعدی به‌واقع تعبیر سخنان پیشین عیسی کلانتری است که وقتی به ریاست سازمان انتخاب شد، گفت: «کشور نمی‌تواند معطل محیط‌ زیست بماند.»