در حالی که چهار دهه از استقرار حکومت دینی بر مبنای ایدئولوژی شیعی در ایران می‌گذرد، بر اساس نتایج یک نظرسنجی تازه، حدود نیمی از جامعه ایران از دین‌داری به بی‌دینی رسیده‌اند و فقط ۳۲ درصد جامعه خود را «مسلمان شیعه» می‌دانند.

در این نظرسنجی که از سوی گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان (گمان) درباره «نگرش ایرانیان به دین» انجام شده، تلاش شده موضوعاتی مورد پرسش قرار گیرد که در فضای جاری ایران به دلیل محدودیت‌های موجود امکان طرح آزادانه آنها نیست.

همچنین در این نظرسنجی که در بازه زمانی ۱۷ خرداد تا اول تیر ۱۳۹۹ به مدت ۱۵ روز انجام شده، بیش از ۵۰ هزار پاسخ‌دهنده شرکت کردند و حدود ۹۰ درصد پاسخ‌دهندگان ساکن ایران بوده‌اند. 

یافته‌های این گزارش، دیدگاه افراد باسواد بالای ۱۹ سال ساکن ایران، برابر با  ۸۵ درصد افراد بزرگسال در ایران را بازتاب ‌می‌دهد.

گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان سطح اطمینان نتایج این نظرسنجی را ۹۵ درصد و قابل تعمیم به کل جمعیت ایران دانسته است.

فقط ۳۲ جامعه ایران «مسلمان شیعه» هستند

بر اساس نتایج این نظرسنجی، ۷۸ درصد ایرانیان به خدا باور دارند، اما فقط ۲۶ به ظهور منجی بشریت، که از اعتقادات اصلی شیعه دوازده امامی است، معتقدند. 

همچنین فقط ۳۲ درصد جامعه خود را «مسلمان شیعه» می‌دانند و علاوه بر این که ۹ جامعه را خداناباور (آتئیست) می‌دانند، حدود ۲۲ درصد جامعه نیز خود را به هیچ یک از گرایشات دینی نزدیک نمی‌دانند.

در این گزارش آمده که حدود نیمی از جامعه اظهار داشته‌اند از دین‌داری به بی‌دینی رسیده‌اند. همچنین حدود ۶ درصد جامعه از یک گرایش دینی به گرایش دینی دیگر تمایل پیدا کرده‌اند.

حدود ۶۰ جامعه اعلام کرده‌اند که نماز نمی‌خوانند. این در حالی است که این نظرسنجی نشان می‌دهد حدود ۶۱ درصد افراد جامعه در خانواده‌های «خداباور و مذهبی» به دنیا آمده‌اند.

دین نباید معیار قانون‌گذاری و آموزش قرار گیرد

همچنین چهار دهه پس از تجربه «جمهوری اسلامی»، بر طبق نتایج این نظرسنجی، ۶۸ درصد جامعه ایران معتقدند که احکام دینی نباید معیار قانون‌گذاری قرار گیرد، حتی اگر دینداران اکثریت مجلس را داشته باشند. 

بر طبق نتایج این نظرسنجی ۷۱ درصد جامعه ایران معتقدند که نهادهای دینی باید خودشان هزینه‌هایشان را تامین کنند و همچنین  ۴۲ درصد جامعه ترجیح می‌دهند که تبلیغ تمامی ادیان در عرصه عمومی ممنوع باشد.

نظرسنجی گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان، نشان می‌دهد که ۵۷ درصد جامعه با آموزش تعالیم و تکالیف دینی در مدارس به فرزندانشان مخالف هستند. 

مخالفت اکثریت مردم ایران با حجاب اجباری

در حالی که هر سال بر شدت برخورد نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی با زنان ایران در مسئله حجاب اجباری شدیدتر می‌شود، بیش از ۷۳ درصد جامعه این کشور مخالف حجاب اجباری هستند. 

همچنین این نظرسنجی نشان می‌دهد که اساسا ۵۸ درصد جامعه به حجاب اعتقاد ندارند.

پس از انقلاب ایران، فروش و مصرف مشروبات الکلی در ایران ممنوع شد، اما این نظرسنجی حاکی است که حدود ۳۷ درصد ایرانیان، با وجود این محدودیت‌ها، بطور منظم یا گهگاه مشروبات الکلی می‌نوشند. 

همچنین فقط حدود ۸ جامعه به دلیل عدم امکان خرید مشروبات الکلی (عدم دسترسی یا هزینه)، این نوع مشروبات را مصرف نمی‌کنند.

گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان (گمان) یک موسسه پژوهشی غیرانتفاعی، مستقل وثبت‌شده در کشور هلند است و عمار ملکی، استادیار علوم سیاسی دانشگاه تیلبرگ و پویان تمیمی عرب، استادیار انسان‌شناسی دین دانشگاه اوترخت مدیران آن هستند.