وزارت بهداشت ایران اعلام کرد قرار است واکسن کرونایی را که تولید «مشترک» با کوبا خوانده در بهمن و اسفندماه روی ۵۰ هزار نفر از شهروندان کشور آزمایش کند. پیشتر کوبا اعلام کرده بود نیاز دارد فاز سوم آزمایش انسانی یکی از واکسن‌هایش را در کشوری دیگر پیش ببرد.

علیرضا رئیسی، معاون وزارت بهداشت و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، روز پنجشنبه ۱۱ دی‌ماه گفت افرادی در حال رفتن به کوبا هستند تا درباره تولید واکسن «مشترک» کرونا مذاکره نهایی صورت دهند. او موضوع این مذاکرات را «انتقال تکنولوژی» در حوزه ساخت واکسن عنوان کرد.

این مقام وزارت بهداشت درباره واردات واکسن افزود: «ما در این زمینه شرط داشتیم که اگر واکسنی وارد کشور می‌کنیم باید دو خصوصیت داشته باشد،‌ اول مورد تایید سازمان جهانی بهداشت باشد،‌ دوم اگر قرار است واکسنی به صورت داوطلبانه روی ایرانیان آزمایش شود، باید تولید خودمان باشد.»

این در حالی است که پیشتر کیانوش جهانپور،‌ رییس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت،‌ نیاز به تایید سازمان جهانی بهداشت برای واکسن داخلی را رد کرده بود. از سوی دیگر، واکسنی که کوبا در حال آزمایش آن است هم هنوز تایید سازمان جهانی بهداشت را ندارد.

این اظهارات درباره «تولید واکسن مشترک» در حالی صورت می‌گیرد که روز سه‌شنبه وینسنت ورز، رییس موسسه واکسن‌های فینلای در کوبا، اشاره کرده بود یکی از واکسن‌های تحت آزمایش این موسسه به نام «سوبرانا ۲» در حال ورود به فاز دوم آزمایش انسانی است و در این زمینه به داوطلبانی در کشورهای دیگر نیاز دارد. 

به گفته او،‌ در این فاز پس از آزمایش روی هزار شهروند این کشور در دی و بهمن‌ماه، به ۱۵۰ هزار داوطلب تزریق صورت خواهد گرفت.

شبکه «تله‌سور» در این زمینه گزارش داد که کوبا به دلیل شیوع کم کووید-۱۹ در حال پیشبرد مذاکره در زمینه آزمایش «سوبرانا ۲» در کشورهای دیگر است.

همزمان رییس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت تایید کرده کوبا تنها کشوری است که ایران پروژه «تولید مشترک واکسن کرونا» را با آن پیش می‌برد و قرار است پس از انجام فاز دوم آزمایش این واکسن در آنجا، فاز سوم در ایران برگزار شود.

جهانپور اضافه کرد: «در بهمن و اسفند، فاز سوم تست انسانی واکسن کرونای تولید مشترک روی ۵۰ هزار نفر در ایران انجام خواهد شد.»

این میزان یک‌سوم عددی است که کوبا اعلام کرده به آن نیاز دارد و احتمال آن را مطرح می‌کند که ممکن است مقام‌های ایران قبول کرده باشند بخشی از این آزمایش در ازای تبادل واکسن روی شهروندان ایرانی صورت گیرد.

هنوز هیچ کدام از مقام‌های دو کشور به صورت رسمی چنین مساله‌ای را تایید یا رد نکرده‌اند.

کوبا در حال حاضر چهار پروژه واکسن برای کرونا را در دست آزمایش دارد. مدیران موسسه واکسن‌سازی این کشور می‌گویند این واکسن‌ها نتایج «اطمینان‌بخشی» در زمینه ایجاد ایمنی و واکنش ایمنی داشته است.  

مردم ایران موش آزمایشگاهی نیستند

پیش از این مسعود مردانی،‌ عضو ستاد مقابله با کرونا، در آبان‌ماه در پاسخ به گمانه‌زنی‌هایی درباره آزمایش واکسن‌ و داروهای کرونا روی ایرانیان آن را رد کرده و گفته بود: «باید بگذاریم واکسنی وارد ایران شود که تاییدیه سازمان جهانی بهداشت را داشته باشد،‌ چرا که سرنوشت مردم را به دست تجربه نمی‌دهیم.»

در حالی اکنون دو مقام وزارت بهداشت همکاری مشترک در تولید و همچنین برنامه آزمایش واکسن مشترک کرونا روی ایرانیان را رسانه‌ای می‌کنند که پیشتر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه،‌ طی سفری به هاوانا،‌ پایتخت کوبا، از مراکز مطالعات پزشکی و دارویی از جمله «مرکز مطالعات پیشرفته سی‌ای‌ای» و «مرکز مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی سی‌آی‌جی‌بی» بازدید کرد که در جریان آن درباره همکاری مشترک در تولید واکسن کرونا مذاکره صورت گرفت.

طی هفته‌های گذشته،‌ شهروندان ایران در رسانه‌های اجتماعی با داغ کردن هشتگ «واکسن بخرید» از مقام‌های کشور خواسته‌اند نسبت به واردات واکسن‌های خارجی از جمله فایزر اقدام کنند. 

همچنین با آغاز آزمایش انسانی واکسن «داخلی» که از سوی رسانه‌های دولتی منتشر شد، بعضی کاربران درباره ایمنی و پیامدهای احتمالی آن ابراز نگرانی کرده‌اند.

روز پنجشنبه، مصطفی قانعی، رییس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، گفت ایران ۵۶ میلیون دوز واکسن برای مقابله با کرونا تامین خواهد کرد. به گفته او، ۱۶/۸ میلیون دوز واکسن از طریق  کوواکس، ۲۵/۵ میلیون دوز از طریق واردات و ۲۵ میلیون دوز از طریق  تولید داخل در تامین می‌شود.