دوماهنامه ۱۸۴۳، از نشریات شرکت رسانه‌ای بریتانیایی گروه اکونومیست، در جدیدترین شماره‌اش گزارش بازداشت و بازجویی خبرنگار حوزه خاورمیانه اکونومیست، نیکولاس پلام، را که در تابستان سال  ۱۳۹۸ در ایران اتفاق افتاد، منتشر کرده است.

بازداشت هنگام ترک کشور،‌ انتقال چند‌باره با چشمان بسته و اشاره به اختلاف نیروهای امنیتی حکومت ایران از موضوع‌های مورد اشاره او در این یادداشت است.

پلام که این یادداشت را با عنوان «گرفتار در ایران» در مجله ۱۸۴۳ چاپ لندن منتشر کرده، نوشته است که ساعتی مانده به ترک ایران و هنگام پرداخت صورت‌حساب هتل محل اقامت، هفت مامور امنیتی آمدند و او را بازداشت کردند.

ماموران با نشان دادن برگه‌ای که به زبان فارسی نوشته شده بود، به او گفتند که «این (حکم) به ما اجازه می‌دهد شما را ۴۸ ساعت بازداشت کنیم».

مدت بازداشت او از ماه ژوییه تا سپتامبر سال ۲۰۱۹، نزدیک به سه ماه، بوده است.

ماموران امنیتی هنگام بازداشت، در پاسخ به درخواست این خبرنگار برای حضور وکیل،‌ آن را «غیرضروری» خوانده و گفته بودند که فقط می‌خواهند درباره سفرش به ایران سوال کنند.

با این‌که در ابتدا ماموران امنیتی به این خبرنگار بریتانیایی این گزینه را دادند که خودش انتخاب کند محل بازجویی در «هتل» باشد یا توی ماشین آن‌ها و در «مسیر فرودگاه»،‌ اما بازداشت او هفته‌ها به طول انجامید و وعده‌های ماموران درباره زمان آزادی‌اش محقق نشد.

همچنین،‌ ماموران امنیتی در همان هتل، تلفن‌های همراه و لپ‌تاپ این روزنامه‌نگار اکونومیست را توقیف کردند و از او گرفتند.

بنا به روایت این روزنامه‌نگار، با وجود حرکت به سمت فرودگاه برای ترک کشور، او را به اتاقی در حاشیه سالن اصلی فرودگاه منتقل کردند و بازجویی از او و کنترل محتویات دفترچه‌ها، تلفن همراه و لپ‌تاپش آغاز شد.

پس از آن، ماموران او را با خودرو از مسیری ویژه به محلی دیگر منتقل کردند. با وجود طی مسیری با خودرو، پلام نوشته است که بعد متوجه شد هنوز در فرودگاه بود و می‌توانست پروازها را ببیند.

اصرار به صحبت به فارسی

به گفته پلام، ماموران امنیتی بارها در طول بازجویی علاوه بر پرسیدن از پیشینه سفرهای قبلی‌اش، به‌خصوص به اسرائیل و فلسطین، از او می‌خواستند به زبان فارسی صحبت کند.

به گفته این روزنامه‌نگار، یکی از بازجویان «علی» نام داشت و دیگری «دکتر» خطاب می‌شد.

پس از ساعت‌های اولیه بازجویی، این روزنامه‌نگار با خودرو به محلی دیگر در شهر تهران منتقل و مدتی در سلولی در خانه امن نگهداری شد.

این روزنامه‌نگار بریتانیایی درباره شرایط سلول و خانه امن محل نگهداری‌اش می‌نویسد که با برخی بازجوها و نگهبانان‌ها آشنا شده بود و یکی از آن‌ها نقش «معلم زبان» را ایفا می‌کرد و عبارت‌های فارسی را برایش تکرار می‌کرد و با برخی دیگر درباره تجربه‌های شخصی گپ‌ زده است.

با این حال،‌ پلام تجربه‌های دیگری هم داشته است، از روشن ماندن طولانی‌مدت چراغ محل نگهداری و پیامکی به همسرش که او دیکته کرده و ماموران فرستاده‌اند گرفته تا دعوت به رقص با موزیک ایرانی تلفن همراه یکی از ماموران.

در نهایت، پس از طی دوران بازجویی، ماموران امنیتی دیگری این روزنامه‌نگار بریتانیایی را به‌دلیل «اقامت پس از انقضای ویزا» ۲۰۰ دلار جریمه می‌کنند و سپس، به او اجازه خروج از کشور می‌دهند.

پیچیدگی حکومت ایران

روزنامه‌نگار اکونومیست در بخش‌هایی از یادداشتش از پیچیدگی‌ها و شرایط امنیتی درون ایران می‌نویسد.

او نوشته است: «حتی در دوران خوب، ایران حکومت پیچیده و بعضا شکاکی دارد. نمایندگان مجلس منتخب پوشش دموکراسی را ایجاد می‌کنند، اما قدرت در نهایت با رهبر، آیت‌الله علی خامنه‌ای، است.»

او همچنین سپاه پاسداران را «قدرتمندترین نیروی امنیتی رژیم» خوانده است که مستقیم زیر نظر خامنه‌ای فعالیت می‌کند.

پلام به رقابت نهادهای موازی در حکومت، از جمله نیروهای امنیتی، برای اعمال نفوذ بیشتر اشاره می‌کند و می‌گوید قوانین شفاف و مشخص نیست.

به گفته او، از نگاه نیروهای امنیتی ایران، بسیاری از روزنامه‌نگاران غربی جاسوس‌اند.

این روزنامه‌نگار توضیح می‌دهد که بازداشتش هم‌زمان بوده است با اقدام آمریکا به قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی.

سه روز پیش از سفر پلام به ایران نیز نیروی دریایی بریتانیا یک نفتکش ایرانی را در تنگه جبل‌الطارق توقیف کرده بود.

نهادهای قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی محدودیت‌های مستمری را در زمینه صدور ویزا برای روزنامه‌نگاران غربی و فعالیت آن‌ها در ایران اعمال می‌کنند. همچنین، ‌در دهه‌های گذشته، تعدادی از خبرنگاران به جرم جاسوسی بازداشت و حتی محاکمه شده‌اند.

محرومیت از حق داشتن وکیل، ‌ارتباط با خانواده و نگهداری در خانه‌های امن در مکان نامشخص از شرایطی بوده است که روزنامه‌نگاران خارجی یا دو‌تابعیتی با آن روبه‌رو شده‌‌اند و در برخی موارد، ماموران امنیتی آن‌ها را مجبور به اعتراف‌های تلویزیونی کرده‌اند.