ماجرایی نه چندان قدیمی که این بار با بهانه‌ حمله‌ دو سگ به یک خانواده در لواسان و مجروح شدن دختری به نام بهار دوباره به صدر خبرهای نگران‌کننده برگشته است، جرمی که به‌صورت صریح و مشخص در هیچ‌ جای قانون ذکر نشده است، اما از آذر‌ماه ۹۷، با اعلام رییس پلیس پایتخت، حمل و تردد سگ در خیابان و معابر عمومی ممنوع شد. در این گزارش، نگاهی کوتاه داریم به قوانین ایران و برخی از کشورهای دنیا در مورد سگ‌ها.

حمل و نگهداری سگ خلاف قانون نیست

در تمامی ماده‌ها و تبصره‌های قانونی، هیچ جا صراحتا نگهداری و حمل سگ به‌تنهایی جرم‌انگاری نشده است، علاوه بر آن، پلیس به‌هیچ‌عنوان اختیار و اجازه‌ قانون‌گذاری ندارد و فقط مجری قانون است. حکم سخت‌گیرانه‌ای را که اخیرا در پایتخت در مورد سگ‌ها اجرا می‌‌کنند دادستانی کل به پلیس تهران ابلاغ کرده است و این حکم زیر‌مجموعه‌ احکام اجتماعی‌ای است که در شرایط خاص با توجه به جریان‌های اجتماعی صادر می‌شود.

در سال‌های ۸۹ و ۹۳، نمایندگان مجلس با اعلام طرحی خواستار وضع قانونی شدند که نگهداری و همراه داشتن سگ در معابر عمومی با جریمه‌ سنگین نقدی و مجازات حبس روبه‌رو شود، که این طرح هیچ‌وقت به قانون تبدیل نشد. اما در چند بند و تبصره از قانون برای حیوان، که فقط در چند مورد برای مثال از سگ نام برده است، مجازات تعیین شده است؛ برای مثال طبق ماده‌ ۵۰۱ قانون، «هرگاه کسی به روی شخصی سلاح بکشد یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم گردد، حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات به قصاص یا دیه محکوم می‌شود».

در بخش‌های دیگری از قانون صریحا اشاره شده است نگهداری حیوانی که صاحبش توانایی کنترلش را نداشته باشد تقصیر محسوب می‌شود. در همین راستا، هیچ قانونی برای منع افراد از نگهداری سگ در منزل و ملک شخصی وجود ندارد و فقط در صورتی‌ که شخصی وارد ملک خصوصی کسی شود و شی یا حیوانی در آن محل به او صدمه بزند، صاحب ملک مشمول پرداخت خسارت می‌شود.

در همه‌ این موارد، افرادی که حیوان خانگی دارند در صورتی که حیوانشان به شخصی دیگر آسیب برساند، مجازات می‌شوند. اما در قانون و ماده ۵۲۵ مشخصا ذکر شده است اگر کسی عملی انجام دهد که باعث تحریک یا وحشت حیوان شود، خودش ضامن خسارت‌هایی است که حیوان بر اثر ترس و وحشت بر او وارد کرده است.

این موارد بارزترین ماده‌ها و تبصره‌های قانونی در مورد نگهداری حیوانات است، که هیچ‌‌کدام از آن‌ها فرد را از نگهداری، حمل و تردد با حیوان منع نمی‌کند.

جای خالی قانون صریح و درست

در ماجرای سگ‌های لواسان و آسیب وارده به بهار، دختر نوجوانی که در این حادثه به او حمله شده است، در مقصر بودن صاحب سگ‌ها جای هیچ تردیدی نیست. نژاد یکی از سگ‌هایی که در پارک عمومی به این دختر حمله‌ور شده‌اند در بیشتر کشورهای دنیا حتی در آمریکا، که خاستگاه پیتبول است، مشمول قوانین سفت و سختی است که تردد این حیوان را در خارج از خانه ممنوع یا منوط به بستن پوزه‌بند و قلاده‌ مخصوص می‌کند. در بسیاری از کشورها هم نگهداری آن ممنوع شده است. اما آنچه در این ماجرا بیشتر از همه خودنمایی می‌کند ضعف ماده‌های قانونی است. وقتی در مورد چیزی قانون مشخص و بازدارنده وجود نداشته باشد و از طرفی، بستر‌های مناسب فراهم نشده باشد، متاسفانه اتفاق‌های تلخی از این دست را شاهد خواهیم بود.

مشکلی به نام نبود پارک سگ

در اکثر کشورهای دنیا مکان‌های مخصوصی برای بازی و تفریح حیوانات، مخصوصا سگ‌ها که از حیوانات خانگی پرطرفدارند، تعبیه شده است. این پارک‌ها قوانین خاص و مربی مخصوصی دارند که سگ‌ را در بدو ورود بررسی و در صورت نداشتن ناهنجاری رفتاری به داخل پارک راهنمایی می‌کند، اما در ایران، به دلیل نبودِ قانون مربوط به نگهداری از سگ‌‌، چنین چیزی وجود ندارد.

نکته‌ دیگر قوانینی است که بیشتر کشورها برای نگهداری و حمل سگ‌ وضع کرده‌اند و به همین دلیل موارد هولناک حمله‌ سگ‌ها به انسان‌ها را کمتر شاهدیم. در کشور هلند، تمام افرادی که سگ دارند دوره‌های آموزشی می‌گذرانند، یا در چین، برای نگهداری سگ قد مجاز مشخص کرده‌اند. در دبی، بزرگ‌ترین پارک سرپوشیده برای بازی و نگهداری سگ‌ها وجود دارد و در آلمان، تمام سگ‌ها هنگام خروج از خانه حتما باید قلاده داشته باشند.