نرخ بالای بیکاری و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی در استانبول سبب شده است بخشی از جمعیت نخبه و روشنفکر این کلان‌شهر زندگی در روستاها یا شهرهای کوچک‌تر را به اقامت در آن شهر ترجیح دهند. در همین حال، برخی از ساکنان روستاها به تازه‌واردها روی خوش نشان نمی‌دهند و از مهاجرت غریبه‌های شهرنشین دل خوشی ندارند.

نشریه گاردین به‌تازگی گزارشی را به حال‌و‌هوای زندگی فعلی یکی از همین جوان‌های مهاجر اختصاص داده و هم‌زمان، به بررسی ابعاد موج مهاجرت از استانبول به روستاها و نواحی کمتر پیشرفته ترکیه پرداخته است.

این جوان اهل ترکیه که خبرنگار گاردین با او گفت‌وگو کرده است «سو آوا» نام دارد. آوا متولد و بزرگ‌شده استانبول است و از وقتی به «چاناک کاله»، یکی از نواحی روستایی زیبای ترکیه، مهاجرت کرده است، زندگی‌اش از راه تولید و فروش پنیر، عسل و ارده می‌گذرد.

آوا هر روز ساعت پنج صبح بیدار می‌شود. در ادامه روز باید به بره‌ها سرکشی کند و به بزها، گربه‌ها و سگ‌ها غذا بدهد. به‌علاوه، باید وضعیت زنبورها را وارسی کند، سفارش‌ها را آماده تحویل کند و همچنین، به کارگاه در دست احداثش سری بزند.

زندگی فعلی آوا در روستا با آنچه در شهر پر‌ازدحام و پیشرفته استانبول تجربه کرده است  زمین تا آسمان تفاوت دارد. کار در روستا می‌تواند طاقت‌فرسا باشد، اما خودش می‌گوید حاضر نیست زندگی کنونی‌اش را با هیچ چیز دیگری عوض کند. او تعریف می‌کند: «کسب‌و‌‌کار در روستا همیشه چالش‌های غیر‌منتظره‌ای به همراه دارد. اما آرامشی را که این‌جا وجود دارد هیچ‌وقت نمی‌توانستم در استانبول پیدا کنم. احساس می‌کنم به‌مراتب رهاترم.»

آن‌طور که آوا تعریف می‌کند، پیش از مهاجرت به روستا، به کسب‌و‌کار پارچه در استانبول مشغول بود و مدت کوتاهی هم در دانشکده اقتصاد دانشگاه استانبول کار کرده بود. او در جریان تظاهرات اعتراضی پارک گزی استانبول به فعالیت سیاسی کشانده شد. این تظاهرات ضد‌دولتی، که در سال ۲۰۱۳ صورت گرفت، موجی از ناآرامی‌های گسترده را در سراسر ترکیه رقم زد. مانند هزاران تن دیگر، آوا هم عاقبت دستگیر شد و شغلش را از دست داد.

تا چند سال پیش، کمتر کسی از ساکنان این شهر ۱۵ میلیونی ممکن بود هوای ترک استانبول و مهاجرت به نواحی محافظه‌کارتر ترکیه به سرش بزند. اما آوا، که از اختناق سیاسی فزاینده استانبول به تنگ آمده بود، در سال ۲۰۱۴ تصمیم به ترک زادگاهش گرفت و عازم زندگی در دامن طبیعت شد.

با توجه به داده‌های نمودار تغییر جمعیت در کلان‌شهرهای ترکیه، آوا در صف نخست مهاجرهایی قرار می‌گیرد که حاضر به ترک زندگی شهری شده‌اند. این در حالی است که روز‌به‌روز بر شمار شهرنشین‌هایی که برای ادامه زندگی عازم روستاها و شهرهای کوچک‌تر می‌شوند افزوده می‌شود. بر اساس داده‌هایی که مرکز آمار ترکیه (تورک استات/ TurkStat) ارائه کرده است، در مجموع، ۵۹۵ هزار نفر بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ استانبول را ترک کرده‌اند.

عواملی همچون نرخ بالای بیکاری در ترکیه (نزدیک به ۱۵ درصد) و سقوط ارزش لیر به افزایش سرسام‌آور هزینه‌های معاش و ناامیدی از بازار کار منجر شده است. هم‌زمان، با افزایش دودستگی در فضای سیاسی شهر و همچنین حمله‌های تروریستی که طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ به وقوع پیوست، جاذبه زندگی در استانبول رو به کاهش گذاشته است.

گزارش مرکز آمار ترکیه حاکی از افول چشمگیر صنعت گردشگری این کشور است. در همین حال، بروز پدیده مهاجرت معکوس از کلان‌شهرها به شهرهای کوچک‌تر یا شهرستان‌های شرق ترکیه صنایع ساختمانی این کشور را نیز گرفتار رکود کرده است.

با وجود این، فقط کارگرهای مهاجر از اقصی نقاط ترکیه نیستند که در سال‌های اخیر به شهرستان‌ها و روستاهای زادگاهشان بازگشته‌اند؛ شواهد حاکی از آن است که برخی از کسانی که استانبول را ترک کرده‌اند از نخبگان فرهنگی و لیبرال‌ها یا آزادی‌خواهانی‌اند که متولد و بزرگ‌شده این شهرند. برخی به خارج کشور مهاجرت کرده‌اند، اما شمار قابل‌توجهی نیز در حال عزیمت به شهرهای حومه‌ای و روستاهای ترکیه‌اند تا در کنار احداث مزارع و تاکستان‌ها، هتل‌های شخصی خودشان را دایر کنند.

از این گذشته، خیلی‌ها با یک لپ‌تاپ راهی روستایی مانند چاناک کاله در کناره دریای اژه شده‌اند و به شیوه فریلنس و دورکاری امرار معاش می‌کنند. در حال حاضر، دامنه کوه شهر کاش در آنتالیا نیز پاتوق جدید اهالی سینمای ترکیه شده است. 

زندگی در چاناک کاله چندان هم بی‌عیب‌و‌نقص نیست. ساکنان این روستا گلایه دارند که مهاجران استانبولی برای درآمیختن با جامعه محلی و اهالی روستا هیچ تلاشی از خود نشان نمی‌دهند و هم‌صحبتی و معاشرت با امثال خود را ترجیح می‌دهند. تازه‌واردها نیز به‌نوبه خود معتقدند اغلب با برخورد خصومت‌آمیز ساکنان روستا روبه‌رو می‌شوند.

چند سال که بگذرد عده‌ای بی‌خیال رویاهای زندگی شبانی می‌شوند و این سبک زندگی برایشان زیادی طاقت‌فرسا می‌‌شود. متین گورل، از اهالی شهرستان ادرمیت ترکیه، در واکنش به پدیده هجوم مهاجران از استانبول به شهرهای حومه می‌گوید: «طی چند سال گذشته، خیلی از مردم استانبول به این‌جا نقل مکان کرده‌اند و هنوز هم دارند می‌آیند. به هوای سبک زندگی ساده به این‌جا می‌آیند و بعد از وجود الاغ و گوسفند در خیابان‌های روستا می‌نالند. اگر فکر می‌کنید حیوانات بو می‌دهند، در همان شهر بمانید.»

اما مهمت لاللی، یکی از اهالی محلی شهرستان برهانیه، واقع در استان بالیکسیر، درباره حضور تازه‌واردها نظری متفاوت دارد: «این تغییر باعث ایجاد شغل می‌شود و حتی منطقه را بیش از پیش به مقصد گردشگری تبدیل می‌کند. و در نهایت، معنایش این است که پول بیشتری به این جوامع سرازیر می‌شود.» او کشت زیتون ارگانیک را ۱۳ سال پیش آغاز کرد و در ادامه کسب‌وکار موفقش، یک شرکت تولید روغن زیتون احداث و راه‌اندازی کرد.

به‌رغم همه این‌ها، از آنجایی‌که ترکیه هم‌اکنون با بحران‌های عدیده‌ای در حوزه مسائل سیاسی و اقتصادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، روند روزافزون مهاجرت از شهر به روستا احتمالا تا مدت‌ها ادامه خواهد یافت.