وبسایت خبری- تحلیلی المانیتور (Al-Monitor) در گزارشی امروز، دوشنبه ۱۹ تیرماه، در تحلیلی می‌نویسد موضوع برگزاری رفراندوم برای استقلال کردستان در عراق، حکومت تهران را بر سر دوراهی قرار داده است.
المانیتور می‌نویسد: «درحالی که نیروهای کُرد عراق در جریان رفع اختلافات درونی خود در آستانه برگزاری رفراندوم برای استقلال از دولت مرکزی عراق هستند، ترکیه و عراق و جمهوری اسلامی همصدا مخالفت خود را با این امر اعلام کرده‌اند. آنها زمان انجام این رفراندوم را به زیر سئوال برده‌اند و نگران پیامدهای آن در زمانی هستند که منطقه از درون یک دوره بحران‌های شدید و مناقشات خونین گذر می‌کند.»
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر مذهبی جمهوری اسلامی، در دیداری با حیدرالعبادی، نخست‌وزیرعراق، ماه گذشته گفته بود که او زمزمه رفراندوم برای چندپاره کردن کشور عراق را شنیده است، و خواهان یک‌پارچگی این کشور شد.»
المانیتور می‌افزاید: «درحالی که مخالفت عراق و ترکیه نسبت به این مسأله تا حدی قابل درک است سال‌ها نزدیکی سیاسی و فرهنگی و تاریخی ایران با کردهای عراق این پرسش‌ را مطرح می‌کند که هدف و انگیزه حکومت جمهوری اسلامی از این مخالفت چیست.»
این تحلیل می‌افزاید: همه سازمان‌های سیاسی کُرد در عراق مشخصاً اعلام کرده‌اند که آنها در انجام رفراندوم متحد هستند، اما در شیوه اجرای آن با یکدیگر اختلاف نظر دارند. این بدین معنی است که مسأله رسیدن به استقلال برای همه آنها اگر و اما ندارد، بلکه مسأله فقط زمان رسیدن به آن است. به احتمال زیاد جمهوری اسلامی ایران از این چنددستگی آگاه است.
تعداد کردهای ایران و عراق بیش از ۱۳ میلیون نفر است. چه در دوران شاه و چه در حکومت اسلامی ایران تنها کشوری در منطقه است که رابطه‌ای در مجموع گرم با کردهای عراق داشته است.
با این حال سیاست جمهوری اسلامی در استفاده از کردهای عراق برای به مقابله کشاندن آنها با کردهای شورشی در خود ایران باعث بی‌ثباتی و بی‌اعتمادی میان دولت مرکزی و کردهای ایرانی شده و صدمات جبران ناپذیری را به امنیت ایران وارد کرده است. اکثر فرماندهان سپاه پاسداران ایران، منجمله محمدعلی جعفری و قاسم سلیمانی قبلا رهبران هدایت‌کننده جنگ نیروهای نظامی دولت ایران بر علیه کردهای کشور خودشان بوده اند. فرماندهان سپاه و کادرهای بالای امنیتی ایران از اوایل دهه ۸۰ میلادی بیشتر تعلیمات نظامی خودشان را در منطقه کردستان عراق دیده‌اند و حکومت تهران از این نظر آگاهی و دانش ویژه‌ای از ساختار نیروهای کرد عراق و رهبری آنها دارد.
تهران زمانی با رفراندوم استقلال موافقت خواهد کرد که مطمئن شود یک کردستان مستقل در عراق امنیت مرزهای کردستان خودش را به مخاطره نخواهد انداخت. ایران شدیداً نگران این مسأله است که یک کردستان مستقل در عراق می‌تواند به محل رفت و آمد و داشتن پایگاه نیروهای کرد ایرانی مخالف خود تبدیل شود، امری که از خود یک کردستان عراق مستقل برای تهران خطرناکتر است».