خبرگزاری رویترز در مطلبی تحلیلی به وضعیت تنش میان ایران و ایالات متحده آمریکا و احتمال تشدید آن تا مرحله رویارویی نظامی و بحرانی تمام‌عیار پرداخته است.

رویترز با اشاره به ماجرای دستگیری ده ملوان آمریکایی که سه سال پیش به اشتباه سر از آب‌های ایران درآورده بودند و رهایی سریعشان پس از تماس تلفنی بین وزرای خارجه دو کشور، می‌پرسد آیا امروز هم در صورت بروز بحرانی مشابه، مساله به همین سرعت حل می‌شود؟

محمد‌جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در گفت‌وگوی اخیرش با رویترز، در پاسخ به این سوال گفته است: «نه. چطور می‌شود رفع‌و‌رجوعش کرد؟»

ظریف و وزیر خارجه فعلی آمریکا، مایک پمپئو، هرگز مستقیم با هم صحبت نکرده‌اند و در عوض، از طریق توییتر یا رسانه‌ها با زبان تهدید و بد‌و‌بیراه با هم حرف می‌زنند.

خصومت آشکار بین دو دیپلمات ارشد دو کشور و نبودِ کانال ارتباطی مذاکره مستقیم، به نگرانی‌ها دامن می‌زند و در صورت بروز سوء‌تفاهم یا پیشامد ناخوشایند اتفاقی، رویارویی نظامی محتمل‌تر به نظر می‌رسد.

سناتورهای آمریکایی در گفت‌و‌گو با رویترز ابراز امیدواری کرده‌اند که درِ گفت‌و‌گو هنوز باز باشد، زیرا به نظر می‌رسد خطر درگیری اتفاقی رو به افزایش است. مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، بدون اشاره به چگونگی حل مساله‌ای مشابه با دستگیری ملوان‌های آمریکایی در صورت بروز، گفت که وقتی زمان گفت‌و‌گو فرا برسد، این کار را می‌کنند و هدف از فشار حداکثری به ایران، کشاندن رهبرانش بر سر میز مذاکره است. اورتگاس در ادامه افزود: «اگر ایرانی‌ها مایل باشند تغییر روش بدهند و مثل کشوری عادی رفتار کنند، مایلیم با آن‌ها صحبت کنیم.»

دیپلماسی توییتری

در سال ۲۰۱۶، محمدجواد ظریف و جان کری، وزرای خارجه ایران و آمریکا، پس از مذاکره‌های پیچیده‌ای که به برجام منتهی شد، دیگر یکدیگر را می‌شناختند.

سه سال بعد، با روی کار آمدن دونالد ترامپ و خروج آمریکا از برجام، تنگ شدن حلقه‌ تحریم‌ها علیه صادرات نفت ایران و قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌‌های تروریستی، روابط بین دیپلمات‌های ارشد، از هم پاشید.

در نبودِ گفت‌و‌گوهای مستقیم، توییتر تبدیل شده است به عرصه‌ای عمومی برای مقامات ایران و ایالات متحده تا به هم نیش و کنایه بزنند.     

آمریکایی‌ها گزینه‌هایی دارند

مقامات آمریکایی براین باورند که با توجه به خطراتی که در رویارویی نظامی با آمریکا متوجه ایران می‌شود، در صورت بروز بحران، بعید است ظریف تلفن پمپئو را جواب ندهد.

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در نشستی خبری، تمام نگرانی‌ها درباره توانایی واشنگتن به برقراری ارتباط و مذاکره با ایران را بی‌مورد دانست و گفت: «راه‌های زیادی برای برقراری کانال ارتباطی داریم.»

عمان، سوییس و عراق که با هر دو کشور رابطه دارند، می‌توانند پیام‌ها را برسانند. اما به گزارش رویترز، در شرایطی که بحران به‌سرعت رو به گسترش باشد، تبادل غیرمستقیم پیام وقت‌گیر و پردردسر است. برخی سیاستمدارهای آمریکایی معتقدند وجود خط تلفن ویژه و مستقیم بین مقامات نظامی ایران و ایالات متحده می‌تواند کارگشا باشد، اما تردید دارند ایران با چنین قراری موافقت کند.

کانال‌های عمان، عراق… روسیه؟

یکی از مقامات آمریکایی، که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفته است که در تاریخ سوم ماه مه (سیزدهم اردیبهشت)، آمریکا پس از دریافت اطلاعاتی نگران‌کننده مبنی‌بر این‌که ایران در تدارک حمله‌ای به ایالات متحده یا منافعش است، از طریق «کشور ثالث» پیام‌هایی برای ایران فرستاد و درباره عواقب حملات احتمالی هشدار داد.

رویترز در نهایت به این اشاره کرده است که هرچند برخی مقامات آمریکایی روسیه را به‌عنوان کانال ارتباطی احتمالی با ایران پیشنهاد کرده‌اند، اما چشم‌انداز تکیه به دولت روسیه برای بیرون کشیدن ایالات متحده و ایران از بحران چندان دلگرم‌کننده و اطمینان‌بخش نیست.