در پی ادامه اسکان زنان زندانی وابسته به داعش در اردوگاه الهول سوریه، صدها زن خارجی ساکن این اردوگاه با مردانی «ازدواج کرده‌اند» که با آن‌ها آنلاین آشنا شده‌اند و چند صد زن با استفاده از پولی که از شوهران جدیدشان گرفته‌اند، رشوه داده‌اند و قاچاقی از اردوگاه خارج شده‌اند. گاردین در مقاله‌ای به این موضوع پرداخته است.

به شهادت ۵۰ زن داخل و خارج از اردوگاه، مقام‌های کرد محلی و یک عضو سابق داعش که با شبکه انتقال پول این گروه آشناست و یک جنگجوی داعش در ادلب که در این قاچاق‌ها نقش داشته است، در مجموع بیش از ۵۰۰ هزار دلار (۳۶۰ هزار پوند) برای ساکنان این اردوگاه ارسال شده است.

این اقدام خطر امنیتی جدی ایجاد می‌کند، نه تنها در سوریه بلکه برای کشورهایی که از پذیرش دوباره شهروندان عضو داعش امتناع می‌کنند. اما به گفته بسیاری از افراد مصاحبه‌شده، ازدواج راه فرار آسانی است که رواج فزاینده‌ای پیدا کرده است. 

یکی از زنان روس ساکن اردوگاه الهول می‌گوید: «روزی نیست که مردی پیام ندهد و نپرسد دنبال شوهر می‌گردم یا نه. تمام افراد دوروبرم ازدواج کرده‌اند… اما آن‌هایی که هنوز طرفدار داعش‌اند و تظاهر به نجابت می‌کنند انکار می‌کنند.» 

در پی سقوط خلافت اسلامی در مارس ۲۰۱۹، حدود ۶۰ هزار زن و کودک از آخرین سنگر داعش در سوریه خارج شدند و اکنون در اردوگاه الهول زندانی‌‌اند که تحت کنترل و نظارت نیروهای دموکراتیک سوریه‌ است.

به گزارش گاردین، «اسارت» این زنان افراد حامی داعش در سراسر جهان را همبسته کرده است و «ازدواج» با یکی از این زنان زندانی‌ـ حتی اگر رابطه‌ای آنلاین و از راه دور باشد‌ـ در شبکه‌های اجتماعی جهادی‌ها به نشان افتخار تبدیل شده است.

این نوع ازدواج برای مردان حامی داعش، که اغلب در کشورهای مسلمان به دنیا آمده‌اند اما در غرب زندگی می‌کنند، راهی است برای ارتقای جایگاه اجتماعی‌شان و برای زنان ساکن اردوگاه راه درآمدی است تا هزینه‌های روزمره را بپردازند از پوشک بچه، غذا، دارو و اعتبار تلفن گرفته تا پرداخت دستمزد به سایر زنان که برایشان آشپزی و تمیزکاری کنند.

در یکی از ده‌ها پست عربی یک گروه فیسبوکی حامی داعش، در مورد اردوگاه نوشته شده است: «من یک درخواست دارم… می‌توانم زن مومنی از اردوگاه پیدا کنم… هزینه‌اش هرقدر باشد می‌دهم و او را از اردوگاه بیرون می‌آورم.»

هیچ برآورد رسمی وجود ندارد چه تعداد از زنان با این روش اردوگاه الهول را ترک کرده‌اند و مشخص نیست بیشتر زنانی که گریخته‌اند الان کجا هستند، اما یکی از زنانی که گاردین با او صحبت کرده است اکنون همراه همسر جدیدش در یکی از کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق زندگی می‌کند.

ازدواج‌های تلفنی

این ازدواج‌ها تلفنی صورت می‌گیرند. معمولا لازم نیست زن پشت تلفن باشد: شیخی واسطه چند آیه می‌خواند و داماد را «ولی» جدید زن اعلام می‌کند و عروس پول نقد یا یک گوشی موبایل مهریه می‌گیرد.

بسیاری از این رابطه‌های مجازی به نظر می‌رسد ماهیت خیرخواهانه دارند، اما گاردین به پیام‌ها و تصاویر اغواکننده‌ای اشاره می‌کند که از ماهیت عاشقانه یا جنسی برخی از آن‌ها خبر می‌دهند.

شوهران واقعی برخی از این زنان هنوز زنده‌اند و در زندان‌های نیروهای دموکراتیک سوریه به سر می‌برند. اما این زنان مدعی‌اند که آزادند ازدواج کنند زیرا مطمئن نیستند شوهرانشان هنوز مسلمان باشند. اگر شوهر جدید به وعده‌هایش عمل نکند، برخی از این زنان مایل‌اند بار دیگر ازدواج کنند.

بخش سخت ماجرا خروج از الهول است که بسته به ملیت، تعداد فرزندان و روش فرار می‌تواند تا ۱۵ هزار دلار هزینه داشته باشد.

معمولا واسطه‌هایی در ادلب ترتیب فرارها را می‌دهند. گران‌ترین شیوه فرار با ماشین شخصی است، باید هم در ایست‌های بازرسی نیروهای دموکراتیک سوریه و هم ایست‌های بازرسی اسلام‌گراها رشوه بدهند تا به خانه‌ای امن در ادلب برسند. شیوه بعدی پنهان شدن در تانکرهای آب، اتوبوس‌ها یا سایر وسایل نقلیه‌ای است که وارد اردوگاه می‌شوند، البته با اطلاع کامل راننده. ارزان‌ترین شیوه پرداخت پول به نگهبان‌ها و خروج از اردوگاه یا فرار در شب است.

در جست‌و‌جوی پول

الهول پیش‌تر هم مکان نامناسبی بود اما با ورود خانواده‌های جنگجویان داعش به محل افراط‌گرایی و جرم و جنایت تبدیل شده است. اسلحه و چاقو در اردوگاه فراوان است و به گفته مقام‌های محلی، از آغاز سال ۲۰۲۱ تاکنون، ۴۰ قتل رخ داده است. 

بسیاری از دولت‌ها مایل نیستند ۹۰۰۰ تبعه‌شان را که در الهول ساکن‌اند به کشور بازگردانند و بسیاری از زن‌ها آگاه‌اند در صورت بازگشت به کشورشان، با حکم زندان مواجه‌اند. برای خیلی از خانواده‌ها، اولویت اصلی پسرانشان است، که قرار است وقتی به سن بلوغ رسیدند به «مراکز اصلاح ضدافراط‌گرایی» نیروهای دموکراتیک سوریه فرستاده شوند‌ـ که در واقعیت فرق چندانی با زندان ندارد. پس مادران به نگهبان‌ها رشوه می‌دهند تا پسرانشان را از اردوگاه خارج کنند. راحت‌ترین راه درآمد ثابت یافتن شوهر است.

روال «ازدواج» به این صورت است که یک صفحه در فیسبوک یا اینستاگرام باز می‌کنند و تصاویر شیر و سایر نمادهای مرتبط با داعش را پست می‌کنند و از جامعه مسلمانان می‌خواهند نجاتشان بدهند.

شوهرها پول را از طریق انتقال معمولی یا مستقیم به ترکیه می‌فرستند یا به کشور واسطه‌ای در حوزه بالکان یا اوکراین ارسال می‌کنند و از آن‌جا به ترکیه و سپس، به‌صورت نقدی یا حواله به سوریه فرستاده می‌شود.

زندگی پس از الهول

تقریبا مقصد اول تمام کسانی که الهول را ترک می‌کنند ادلب است. برخی از زنان فراری در ادلب می‌مانند به امید این‌که «خلافت» دوباره قدرت بگیرد یا با جنگجویان هیات تحریر شام زندگی می‌کنند که پول فرار آن‌ها را فرستاده‌اند و معتقدند می‌توانند زنان داعش را اصلاح کنند.

ادلب هم‌مرز با ترکیه است و برای کسانی که می‌خواهند به کشورهایشان بازگردند و یا به کشورهای دیگر پیش شوهران جدیدشان بروند، محلی است که گذرنامه جعلی می‌خرند و از مرز عبور می‌کندند.

اما حضور زنان وابسته به داعش در ادلب نه تنها نگرانی‌ها امنیتی بلکه درگیری‌های خانوادگی نیز ایجاد کرده است. زنان این شهر که از تماس و ارتباط زنان اردوگاه الهول با شوهرانشان نگران‌اند، در پست‌های فیسبوکی آنان را آشکارا «فاحشه» می‌خوانند و می‌گویند این اردوگاه «فاحشه‌خانه» است.

به نوشته گاردین، یکی از زنان این اردوگاه تلفنی با شوهر جدیدش «ازدواج کرد» و به‌محض رسیدن به ادلب او را ترک کرد و در رسانه‌های مجازی با‌افتخار از ترفندش نوشت. پس از آن بود که برخی گروه‌های وابسته به هیات تحریر شام دستور صادر کردند مردان زنان اردوگاه الهول را نجات ندهند، هرچند به گفته زنان اردوگاه، این کار همچنان ادامه دارد.

مادامی که این اردوگاه وجود دارد، سرازیری پول به اردوگاه و خروج افراد ادامه دارد.