خبرگزاری بلومبرگ در تحلیلی تازه به «ملی‌گرایی واکسنی» به‌عنوان مانعی جدید بر سر راه توزیع یکسان واکسن کرونا در جهان پرداخته است. 

به‌ گزارش بلومبرگ، کشورهای کم‌درآمد بیش از دیگران از ملی‌گرایی واکسنی رو به افزایش در کشورهایی چون هند، که تولیدکنندگان عمده واکسن در جهان به شمار می‌روند، متضرر می‌شوند. این در حالی است که کشورهای کم‌درآمد که آرزوهای خود را به وعده میلیون‌ها‌ دوز برنامه سازمان بهداشت جهانی موسوم به کوواکس، گره زده‌اند. 

تصمیم برخی کشورها، برای اولویت‌بخشی به واکسن برای مصرف داخلی، بیشتر شنیده می‌شود؛ اقدامی که سازمان بهداشت جهانی آن را شکافی «مضحک» بین ملل فقیر و غنی خوانده است و تلنگری است دیگر به چینی نازک «چشم‌انداز همبستگی جهانی در مبارزه با کووید-۱۹». 

انستیتو سرم هند، بزرگترین تولیدکننده واکسن در جهان و تهیه‌کننده کلیدی واکسن برای کوواکس است. کوواکس وعده داده است تا ۲ میلیارد دوز واکسن را در میان کشورهایی با درآمد سرانه متوسط و پایین توزیع کند. بیشتر این کشورها، مستقلا توانایی عقد قرارداد برای خرید واکسن را ندارند. 

برنامه کوواکس هم‌اکنون با تصمیم هند مبنی بر اولویت‌بخشی به اختصاص واکسن برای مصرف داخلی، به مخاطره افتاده است. با افزایش شمار مبتلایان به کووید-۱۹ در هند، دولت این کشور، گستره واکسیناسیون را توسعه داده است به گونه‌ای که تمامی جمعیت بالای ۴۵ سال  این کشور، واکسینه شوند. 

 بنا به گفته یک مسئول که نخواست نامش فاش شود، دولت هند تصمیم گرفته است صدور واکسن را کاهش دهد. پروانه مجوز تولید واکسن انستیتو سرم هند که اوایل سال جاری میلادی صادر شده، صدور کلیه سفارشات این انستیتو را منوط به اجازه دولت کرده است. 

هم‌زمان کشورهای در حال توسعه‌ای همچون کنیا و برزیل که آمار مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ در آن‌ها، این هفته از ۳۰۰ هزار نفر فراتر رفته است، تنها مقدار محدودی از دوزهای وعده‌داده ‌شده را دریافت کرده‌اند. بنا بر داده‌های «ائتلاف جهانی واکسیناسیون»، کمبود واکسن کوواکس، به‌دلیل کمبود در تحویل آسترازنکاست که انستیتو سرم هند آن را تولید می‌کند. این ائتلاف که به‌عنوان شریک کوواکس با سازمان بهداشت جهانی همکاری می‌کند، تاکید دارد که تحویل دیگر واکسن‌های سفارش داده شده مثل فایزر، مطابق با برنامه است. 

ملل چشم‌به‌راه واکسن؛ فایزر نیازمند فریزر است 

اکثر کشورهای در حال توسعه دنیا تنها بخشی از دوز وعده داده شده را دریافت کرده‌اند چرا که بیشتر سهمیه کوواکس از فایزر تامین شده است و شمار زیادی از این کشورهای در حال توسعه، امکانات خاص نگهداری واکسن فایزر را ندارند. 

فایزر برای اثربخشی باید در دمای بسیار سرد نگهداری شود. نگهداری و توزیع این واکسن پیش از تزریق، نیازمند تجهیزات خاصی است که از توان بسیاری از این کشورها خارج است.  

اروپا و هند و صادرات واکسن؛ دو نیمه سیب 

اقدام هند در کاهش صادرات واکسن، مشابه اقدام اتحادیه اروپا بر اعمال محدودیت بر صادرات واکسن کروناست؛ اقدامی جنجال‌برانگیز که در پاسخ به طرح «کند و آشفته» واکسیناسیون در این اتحادیه اتخاذ شد.  

اتحادیه اروپا و هند هر دو، بیش از آمار مصرف‌شده در داخل مرزهایشان، واکسن صادر کرده‌اند و هم‌اکنون با افزایش موارد ابتلا در داخل تحت‌فشار قرار گرفته‌اند، هرچند که اتحادیه اروپا ضمانت داده است که قوانین محدودکننده این اتحادیه، شامل سهمیه کوواکس نشود.  

فیونا راسل، از پژوهشگران دانشگاه ملبورن گفت که امید به برابری و همبستگی در توزیع واکسیناسیون در جهان در حال نابودی است. او گفت: «اول اروپا تمام واکسن‌ها را بلعید و حالا هم نوبت هند و آمریکاست. بقیه جهان  مانده‌اند با دست خالی و مشکلی به این بزرگی.»

دیپلماسی واکسنی هند؛ بیدی که به باد داخلی لرزید  

به گزارش رسانه‌ها، طی ماه‌های اخیر، هند کوشیده است وجهه خود در جهان را از طریق «دیپلماسی واکسنی» ارتقا دهد و چین را برای سلطه سیاسی بر جهان در حال توسعه به چالش بطلبد.  

پیشتر، سابرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند، پیام دوستی و همبستگی از طریق واکسن‌های ساخت هند نوید می‌داد، واکسن‌هایی که قرار بود از بولیوی گرفته تا جنوب سودان و به جزایر سولومون توزیع شوند. اما حالا پس از اهدا و صدور ۶۰ میلیون دوز واکسن کووید-۱۹، صادرات هند قطره‌چکانی شده است. با افزایش پنج‌برابری نرخ ابتلا در ماه اخیر، دولت هند با انتقادات روزافزون درباره روند واکسیناسون داخلی مواجه است. 

شاهد جمیل، رییس دانشکده بیوساینس دانشگاه آشوکای هند گفت: «کاهش صادرات واکسن با افزایش انتقادات داخل نسبتی مستقیم دارد چرا که دولت به دلیل خیز شیوع، از داخل تحت‌فشار است.»

ائتلاف جهانی واکسیناسیون گزارش کرده است که کوواکس با دولت هند وارد گفت‌وگو شده تا از تحویل هر چه سریع‌تر واکسن‌ها اطمینان حاصل شود، حال آنکه موضع وزارت بهداشت هند به این موضوع، سکوت بوده است. 

چراغی که به خانه رواست؟ 

روز چهارشنبه، چهارم فرودین‌ماه و در آستانه آغاز جشنواره بهاره «هولی»، هند از شناسایی یک گونه جهش‌یافته کووید-۱۹ در این کشور خبر داد. 

وزارت بهداشت هند در بیانیه‌ای اعلام کرد که این گونه جهش‌یافته پس از بررسی نمونه‌ها در ایالات ماهاراشترا، ایالتی با شیوع گسترده کووید-۱۹، شناسایی شده است. نکته حائز اهمیت اینکه توالی ژنوم نمونه اخیر، با دیگر «گونه‌های نگران‌کننده»، تفاوت دارد. 

این وزارتخانه اعلام کرد که نسبت میان افزایش موارد ابتلا در ماهاراشترا و دیگر ایالات این کشور، با انتشار این گونه جدید اثبات نشده است. 

شمار موارد ابتلا در هند روز پنجشنبه به بالاترین میزان از نوامبر ۲۰۲۰ رسیده است. در پی این خیز شیوع، هند روز پنجشنبه، پنجم فروردین، چندین شهر در غرب این کشور را قرنطینه کرد. 

تاکنون بر اساس آمار رسمی، نزدیک به ۱۲ میلیون نفر در این کشور به کرونا مبتلا شده‌اند و نزدیک به ۱۶۰ هزار و پانصد تن نیز جان باخته‌اند. 

چشم ایران هم به دست هند خیره ماند 

وزارت بهداشت ایران نیز روز پنجشنبه با اشاره به «خلف وعده» جهانی در تحویل واکسن کرونا از جمله توسط کشورهای روسیه و هند، شکست در اجرای برنامه ملی واکسیناسیون تا پایان سال ۱۳۹۹ را رسما تایید کرد.  

کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت، در اظهاراتش به عدم تحقق وعده‌‌‌‌های دریافت بیش از ۴۲ میلیون دوز واکسن اشاره کرد و گفت که ثبت سفارش ایران در هند برای تحویل ۳۷۵ هزار دوز واکسن، با ممانعت دادستانی این کشور مواجه شده است. 

جهانپور پیش‌تر و در بهمن‌ماه ۹۸ به تهیه واکسن آسترازنکا از مبدا هند اشاره کرده بود.‌ این واکسن که تولید مشترک بریتانیا و سوئد است، از جمله واکسن‌هایی بود که علی خامنه‌ای،‌ رهبر جمهوری اسلامی، واردات آن‌ها را ممنوع اعلام کرد. 

به نظر می‌رسد که جهان حالا علاوه بر موانع موجود، باید با مانع جدیدی برای دستیابی برابر به واکسن دست‌وپنجه نرم کند. مانعی که تنها در صورت تحقق واقعی یک همبستگی جهانی از پیش‌رو برداشته خواهد شد.  

تا آن روز اما، کووید-۱۹ همچنان جولان خواهد داد، بیمار خواهد کرد و جان‌های بسیاری را خواهد گرفت. 

​