نام ادوارد اسنودن اولین بار در سال ۲۰۱۳ سر زبان‌ها افتاد، هنگامی که او پس از خروج از ایالات متحده آمریکا، عملیات گسترده جاسوسی سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا از شهروندان را افشا کرد. در سال‌های گذشته، مطالب بسیاری درباره این عضو سابق سازمان سی‌آی‌ای منتشر شده است. اطلاعاتی که او درباره شنود افراد در اختیار رسانه‌ها قرار داده است نیز تا‌کنون به شیوه‌های مختلف منتشر شده‌اند. اما با این حال، اطلاعات چندانی درباره زندگی شخصی‌اش منتشر نشده است.

بخش بزرگی از زندگی اسنودن در دوره قبل از افشاگری‌هایش درباره پروژه پریزم (PRISM) و سایر پروژه‌ها در هاله‌ای ابهام بوده است. اما حالا، قرار است در کتاب خاطراتش با نام «پرونده شرح‌حال» (Permanent Record ــ در اصطلاح به پرونده‌ای اشاره دارد که شرح‌حال و پیشینه فرد از کودکی را شامل می‌شود) قصد دارد به برخی سوال‌هایی که پیرامون زندگی و فعالیت‌هایش وجود دارد پاسخ دهد.

این کتاب، که سه‌شنبه ۲۶ شهریور‌ماه منتشر می‌شود، به شرح زندگی‌ اسنودن از دوره کودکی که در کارولینای شمالی سپری کرده تا زمان پناهندگی‌اش به روسیه می‌پردازد. همان‌طور که از یک تحلیلگر اطلاعاتی سابق انتظار می‌رود، بخش عمده‌ای از محتوای این کتاب گزینشی است. هرچند شخصی‌ترین مطلبی است که درباره اسنودن منتشر شده است، همچنان محافظه‌کارانه است.

او در مقدمه کتابش می‌نویسد تصمیم‌گیری درباره انتشار مدارک مربوط به جاسوسی دولت برایش آسان‌تر از تصمیم‌گیری درباره نوشتن شرح زندگی‌اش بوده است. اگر دنبال کتابی هستید که درباره شنود و نظارت گسترده دولت آمریکا افشاگری‌های تازه‌ای کند، در کتاب خاطرات اسنودن از این مطالب خبری نیست. او پیش از ترک هنگ‌کنگ، کلیدهای رمزنگاری‌شده‌ای را که به او امکان دسترسی به اسناد آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) را می‌داد نابود کرده است.

نیمی از کتاب خاطرات اسنودن به زندگی شخصی‌اش پیش از فعالیت در حوزه اطلاعاتی پرداخته است. او در اوایل دهه بیست سالگی‌اش وارد این حوزه شده بود. قبل از او نیز اکثر اعضای خانواده‌‌اش سمت‌های دولتی داشتند. پدربزرگش در اف‌بی‌آی کار می‌کرد، پدرش در گارد ساحلی و مادرش در آژانس امنیت ملی مشغول بود.

هرچند بعید است این کتاب ذهنیت خواننده را نسبت به فعالیت‌های ادوارد اسنودن دستخوش تغییر کند، نکته اصلی این است که این بار خودِ او وقایع را بازگو می‌کند. این کتاب درباره زندگی مخفی‌ اسنودن در مسکو جزییات چندانی نمی‌دهد، اما از همسرش، لینزی میلز، صحبت می‌کند. او همچنین درباره آینده درهم‌تنیده با فناوری هشدارهایی داده است. آنچه در ادامه می‌آید بریده‌هایی از کتاب اوست.

برای خروج اطلاعات از آژانس امنیت ملی از مکعب روبیک استفاده شد

در فیلم «اسنودن» که در سال ۲۰۱۶ ساخته شد، جوزف گوردن لویت نقش او را بازی می‌کرد و با استفاده از یک مکعب روبیک که داخلش یک کارت حافظه جاسازی شده بود اسناد را از دفتر آژانس امنیت ملی آمریکا خارج کرد. اسنودن از سازندگان فیلم خواسته بود این صحنه را در فیلم بگنجانند اما هرگز فاش نکرده بود که واقعا چنین کاری کرده بود یا خیر. حالا در کتابش افشا کرده است که این کار را کرده بود.

اسنودن نوشته است که برای خارج کردن اطلاعات از ساختمان، از کارت‌های حافظه مینی و میکرو استفاده کرده بود اما توضیح نداده است که چطور این داده‌ها را کپی یا رمزنگاری کرده بود. انتقال داده‌ها روی این کارت‌های حافظه و رمزنگاری آن‌ها می‌توانست یک روز کامل طول بکشد. او این کارت‌های حافظه را داخل مکعب روبیک می‌گذاشته، یا توی جورابش، یا اگر خیلی مشکوک می‌شد که لو برود گوشه لپش می‌گذاشت که اگر مجبور شد قورتش بدهد. 

سی‌آی‌ای در مورد شنود و نظارت همگانی به همه هشدار داده بود

ماه‌ها پیش از آن‌که اسنودن دست به افشاگری بزند، مدیر ارشد فناوری سی‌آی‌ای در یک کنفرانس فناوری در نیویورک سخنرانی داشت. اسلایدها و سخنرانی‌اش در این کنفرانس (که شرکت در آن با پرداخت ۴۰ دلار برای عموم آزاد بود) گویای این مساله بود که سی‌آی‌ای در تلاش است تا تمام اطلاعات را گردآوری کند و به‌صورت همیشگی نگه دارد. این مقام اطلاعاتی در این کنفرانس گفته بود که مجموعه‌اش تقریبا می‌تواند هر داده‌ای که بشر تا کنون تولید کرده است را پردازش و ذخیره نماید.

به گفته اسنودن، رسانه‌ها این سخنرانی را چندان پوشش ندادند. ویدیوی این صحبت در یوتیوب هم بازدید زیادی نداشت؛ در این ویدیو به خبرنگاران گفته می‌شود تلفن‌های هوشمندشان حتی زمانی که خاموش‌اند هم ردیابی و همه تماس‌ها و مکاتبه‌هایشان ضبط می‌شود.

اولین چیزی که اسنودن هک کرد زمان بود

اسنودن وقتی بچه بود، تمام ساعت‌های خانه‌شان را عقب کشیده بود تا بتواند پدر و مادرش را گول بزند و شب‌ها دیرتر بخوابد. هک‌های بعدی‌اش در بازی‌های رایانه‌ای بود و با افزودن جان‌های اضافی به بازی‌ ادامه می‌داد.

سرمای مسکو نعمت است

اسنودن حالا با همسرش در مسکو زندگی می‌کند. در این مورد جزییات چندانی ننوشته است اما از برخی روال‌های معمولش گفته است. هر بار از منزل خارج می‌شود، سعی می‌کند تغییر ظاهر بدهد، مثلا عینک‌های متفاوت می‌زند. ریتم و سرعت راه رفتنش را نیز تغییر می‌دهد زیرا تحلیل گام‌ها می‌تواند به شناسایی افراد منجر شود. به گفته اسنودن، استفاده از شال و کلاه، ساده‌ترین و نامحسوس‌ترین شیوه جهان برای ناشناس ماندن است.

هشدار درباره سیستم‌های رایانش ابری

این روزها استفاده از رایانش ابری به بخشی جدایی‌ناپذیری از زندگی‌مان تبدیل شده است. فایل‌های شخصی و کاری در سیستم‌های ذخیره‌سازی مرکزی نگهداری می‌شوند (مثلا در گوگل درایو یا دراپ باکس). کاربران به دلیل سهولت دسترسی به فایل‌ها، از این سیستم‌ها استفاده می‌کنند. به عقیده اسنودن، وقتی تصمیم می‌گیریم داده‌هایمان را در فضایی آنلاین ذخیره کنیم، از مالکیت خود نسبت به آن داده‌ها صرف‌نظر کرده‌ایم. شرکت‌ها به‌راحتی می‌توانند تصمیم بگیرند کدام داده‌ها را نگه دارند و کدام را حذف کنند.

ماموران آژانس امنیت ملی آمریکا تصاویر برهنه شما را دیده‌اند

در اداره مرکزی آژانس امنیت ملی آمریکا، تحلیلگرهایی که وظیفه جمع‌آوری گسترده داده‌های افراد را به عهده داشتند وقتی به عکس‌های برهنه می‌رسیدند، درباره آن‌ها با همکارانشان صحبت می‌کردند. اسنودن نوشته است یافتن عکس‌های برهنه رویه معمول آژانس امنیت ملی است. آن‌ها برای جمع‌آوری داده‌ها از ابزاری به نام XKEYSCORE استفاده می‌کردند. اسنودن می‌گوید از طریق این ابزار فهمیده است «تقریبا تمام کسانی» که تا‌کنون آنلاین بوده‌اند، فیلم پورن تماشا کرده‌اند.

بزرگ‌ترین خطر هنوز در راه است

بزرگ‌ترین نگرانی اسنودن اصلاح و بهسازی هوش مصنوعی است که همه جا کاربرد دارد، از سیستم جست‌و‌جوی گوگل گرفته تا فناوری تشخیص چهره. او می‌گوید دوربین‌های مدار‌بسته می‌توانند به‌عنوان افسر پلیس ماشینی عمل کنند. این دوربین‌ها هرگونه فعالیت‌ مشکوکی را ضبط می‌کنند. اسنودن روزی را می‌بیند که سیستم‌های خودکار قوانین را اجرا کنند، بدون در نظر گرفتن زمینه و شرایط، و همه چیز سیاه و سفید دیده شود.

به عقیده اسنودن، «هیچ الگوریتم امنیتی‌ـ‌نظارتی، حتی اگر امکان‌پذیر باشد، با نگرش ارفاق و بخشش برنامه‌‌نویسی نخواهد شد.»