فیسبوک گاهی به شکلی اسرارآمیز افرادی تقریبا غریبه را که احتمالا فقط معاشرتی کاری و اندک در دنیای واقعی با آن‌ها داشته‌ایم، در بخش دوستان به ما پیشنهاد می‌دهد. این رسانه اجتماعی از چه الگوریتمی برای این کار استفاده می‌کند؟ و این الگوریتم چگونه پیشنهاداتی گاهی عجیب و گاهی کاملا بی‌ربط به ما می‌دهد؟

در ادامه این مقاله، به تفصیل در همین رابطه توضیح داده شده است.

فیسبوک با امکانی که با عنوان People You May Know یا PYMK شناخته می‌شود افراد غریبه را بعد از اولین دیدار یا ملاقات در دنیای واقعی به یکدیگر پیشنهاد می‌دهد، روشی که با آن تلاش می‌کند افرادی که پتانسیل دوستی با یکدیگر در جایی مثل فیسبوک را داشته باشند به هم وصل و با هم دوست کند.

فیسبوک به صورت رسمی پذیرفته است که چند فاکتور در کمک به PYMK نقش بازی می‌کنند. بر اساس آنچه در بخش راهنمای فیسبوک نوشته شده، اولین مولفه دوستان مشترک است. در قدم بعدی، افرادی که در یک گروه عضوند، روی یک عکس تگ می‌شوند، در یک مدرسه درس خوانده‌اند یا در یک شرکت کار کرده‌اند ممکن است به یکدیگر پیشنهاد شوند. به‌علاوه، وجود شماره یا ایمیل شما در لیست تماس کاربر دیگر هم می‌تواند عاملی برای پیشنهاد کردن شما به یکدیگر باشد.

با وجود این، فیسبوک در سال ۲۰۱۶ هم اعلام کرد که بسیاری از فاکتورهای دیگر هم ایجاد این الگوریتم دخیل‌اند. اما سایر فاکتورها اکنون دیگر در بخش راهنمای فیسبوک دیده نمی‌شوند.

فیسبوک اخیرا یک مشتری بانک را به ولاسکو (Velasco)، کارمندی ۲۳ ساله در ایالت کنتاکی که به او خدمات ارائه داده بود، پیشنهاد داد. در چنین مواردی، به‌رغم تمام احتمالات، برخی این نظریه را مطرح می‌کنند که فیسبوک حتی میکروفون گوشی‌ها را شنود می‌کند و از آن برای پیشنهاد افراد به یکدیگر یا پیشنهاد کالاها و خدمات به کاربران سوء‌استفاده می‌کند.

اِوِریج (Everage) هم بر این باور است. این دختر ۱۹ ساله در یکی از فروشگاه‌های استارباکس در اوکلاهمای آمریکا کار می‌کند. او در بخش پیشنهاد دوستان فیسبوک مدام چهره مشتری‌های استارباکس را می‌بیند.

کِیلین (Kaelin)، موسیقی‌دانی ۴۰ ساله از کنتاکی، معتقد است پیشنهاد دوستی فیسبوکی با پرستارِ مادرش را احتمالا به این دلیل دریافت کرده  است که هر دو از لحاظ مکانی به هم نزدیک‌اند. در واقع، به‌عقیده کیلین، فیسبوک با دریافت موقعیت مکانی دو تلفن و با توجه به فاصله آن‌ها از هم، تشخیص می‌دهد کدام دو نفر را به یکدیگر پیشنهاد دهد.

اسرار زیادی پشت عملکرد PYMK در فیسبوک وجود دارد، که فیسبوک بسیاری از آن‌ها را برای کاربرانش افشا نکرده است.

کشمیر هیل (Kashmir Hill)، روزنامه‌نگاری که سا‌ل‌هاست از PYMK گزارش تهیه می‌کند، می‌گوید به نظر می‌رسد حتی کسانی که در فیسبوک کار می‌کنند هم به‌درستی از فلسفه و نحوه عملکرد الگوریتم پشت آن آگاه نیستند.

در سال ۲۰۱۶، هیل گزارش کرد که یکی از سخنگوهای فیسبوک تایید کرده است که استفاده از موقعیت مکانی تلفن‌های کاربران یکی از مولفه‌هایی است که در بخش PYMK در اپلیکیشن و سایت فیسبوک به کار می‌رود. اما پس از انتشار این گزارش، فیسبوک در بیانیه‌ای اعلام کرد که تنها یک بار طی بازه‌ای چهار هفته‌ای و به‌صورت آزمایشی، از این قابلیت به‌عنوان یکی از مولفه‌های سرویس یاد‌شده استفاده کرده است.

در همان سال، در سایت ووکس (Vox) مقاله‌ای درباره جمع‌آوری اطلاعات پیام‌ها و تماس‌های کاربران فیسبوک و استفاده از آن‌ها در PYMK منتشر شد، که فیسبوک در واکنش به آن اعلام کرد که داده‌های پیام‌ها و تماس‌های کاربران را جمع‌آوری نمی‌کند. اما دو سال بعد، در سال ۲۰۱۸، فیسبوک تایید کرد که داده‌های رد‌و‌بدل‌شده میان کاربران اندرویدی پیام‌رسان فیسبوک را جمع‌آوری می‌کرده است. توضیح فیسبوک در رد ادعای ووکس این بود که در آن مقاله از این شرکت درباره اپ و سایت فیسبوک سوال شده بود نه فیسبوک مسنجر که پیام‌رسان فیسبوک است.

فیسبوک بارها تایید کرده است که از دفترچه تلفن کاربران برای پیشنهاد آن‌ها به یکدیگر استفاده کرده است و می‌کند. اگر مطمئن نیستید که شما هم دفترچه تماستان را روی فیسبوک یا پیام‌رسان آن آپلود کرده‌اید یا خیر، برای بررسی این مساله در فیسبوک به اینجا و در پیام‌رسان فیسبوک به اینجا مراجعه کنید.

مساله در مورد واتس‌اپ هم مشابه است. با وجود ادعای فیسبوک مبنی بر استفاده نکردن از داده‌های کاربران واتس‌اپ، در توضیحات بخش سیاست‌های حفاظت حریم شخصی کاربران واتس‌اپ، نوشته شده که ممکن است فیسبوک از اطلاعات کاربران برای بهبود تجربه کاربری و پیشنهاد محصولات یا افراد استفاده کند.

در سال ۲۰۱۷، بسیاری از کارگران جنسی فیسبوک را به این دلیل که آن‌ها و مشتری‌هایشان را به یکدیگر پیشنهاد می‌داد،‌ ترک کردند. یک سال پیش از آن، فیسبوک بیماران یک روان‌پزشک را به یکدیگر پیشنهاد داد. فرضیه کشمیر هیل، که گزارش مربوط به آن را منتشر کرد، این بود که احتمالا تمام بیماران این روان‌پزشک شماره تماسش را ذخیره کرده بودند. فیسبوک همین مساله را ملاک قرار داده است که این بیماران در واقع شبکه‌ای از دوستان‌اند و آن‌ها را به یکدیگر پیشنهاد داده است.

این مساله مشکلات مشابه زیادی را برای کاربران فیسبوک به وجود آورده است. سوالی که پیش می‌آید این است که آیا فیسبوک واقعا به‌نحوی از این داده‌ها را برای پیشنهاد آدم‌ها به یکدیگر استفاده می‌کند. ملاک قرار دادن دوستان مشترک برای پیشنهاد دو فرد که هرگز یکدیگر را نکرده‌اند ممکن است معقول به نظر بیاید. اما این شرکت چگونه دو نفر را که فقط در یک رسانه اجتماعی دیگر مثل توییتر با یکدیگر ارتباط دارند ردگیری می‌کند و در بستر خود آن‌ها را به یکدیگر پیشنهاد می‌دهد؟ آیا این داده‌ها را خودمان به فیسبوک می‌دهیم یا فیسبوک بیشتر از آنچه فکر می‌کنیم در مورد ما می‌داند؟

با وجود همه این نشانه‌ها، آیا ممکن است تمام این‌ها توهم و ناشی از اثر بادر ماینهوف باشد؟ طبق تعریف، یعنی زمانی که چیزی یا کسی که اخیرا توجه‌مان را جلب کرده است دوباره به‌نحوی در فاصله یا فواصل کوتاه در مکان‌ها و موقعیت‌های متفاوت ظاهر می‌شود ممکن است واقعا اتفاقی باشد اما ما آن را تصادفی به حساب نیاوریم. برای مثال، آیا ممکن است آن مشتری که در بانک نزد ولاسکو رفته بود حتی قبل از ورود به بانک، در الگوریتم PYMK فیسبوک در لیست دوستان پیشنهادی او بوده باشد؟

به‌رغم همه حدس‌ها و احتمالات، آنچه آشکار است، دهشتناک بودن عملکرد PYMK فیسبوک است، چه این پیشنهادها بر اساس دوستان مشترک باشد، چه موقعیت مکانی مشترک و چه بر اساس داده‌های حاصل از شنود میکروفون گوشی‌های ما.

کشمیر هیل در این‌باره می‌گوید: «من فکر می‌کنم چیزی که در مورد سرویس پیشنهاد افرادی که ممکن است بشناسید یا PYMK در فیسبوک برای مردم ترسناک است، دقت بسیار بالای این سرویس در پیشنهاد افرادی است که در دنیای واقعی می‌شناسید یا دیده‌اید. [و این نشان می‌دهد]‌ که آن‌ها (فیسبوک) به همه اطلاعات تلفن ما دسترسی دارند. کما این‌که به اطلاعات مکانی گوشی‌مان دسترسی دارند. ما فقط می‌دانیم که این انتخاب آن‌هاست که از این داده‌ها استفاده کنند یا خیر.»