نخستین ‌بار است که پزشکان ایالات متحده آمریکا می‌توانند برای درمان بیمارشان بازی ویدیویی تجویز کنند. به‌تازگی، سازمان غذا و دارو(FDA: Food and Drug Administration) بازی «ایندِوِر آر. ‌ایکس»(EndeavorRX) را به‌عنوان درمانی اثربخش برای کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHD: Attention-deficit hyperactivity disorder) تایید کرده است.

اکنون می‌توان برای کودکان ۸ تا ۱۲ ساله، جلسه‌های بازی با ایندِوِر آر. ‌ایکس را تجویز کرد. در این بازی، بازیکن در جایگاه خلبان، سفینه فضایی کوچکی را در محیط‌های عجیب‌‌وغریبی مانند رودخانه‌های یخ‌زده، آتشفشان‌های در حال فوران، جنگل‌های پر از خانه‌های درختی و مسیرهای زیر‌آب هدایت می‌کند.

این بازی ویژه کودکان و نوجوانان مبتلا به ای‌دی‌اچ‌دی ساخته شده است که بسته به وضعیت هر فرد، به‌عنوان مکمل روش‌های درمانی دیگر به‌کار گرفته می‌شود. بی‌شک از نگاه بیماران، بازی‌ کردن بسیار جذاب‌تر از آن است که هر روز یادشان باشد که قرص‌هایشان را بخورند.

جفری شورن (Jeffrey Shuren)، مدیر مرکز تایید سلامت و ایمنی ابزارهای پزشکی و محصولات رادیولوژیک سازمان غذا و داروی آمریکا، می‌گوید: «بازی ایندِوِر آر. ایکس درمانی غیردارویی برای بهبود علائم بیماری ای‌دی‌اچ‌دی در کودکان و نیز نمونه مهمی از رشد حوزه درمان به کمک فناوری‌های دیجیتال و درمان‌شناسی دیجیتال است.»

او می‌افزاید: «سازمان غذا و دارو موظف است که روش‌های نظارتی فراهم کند تا بیماران به‌موقع به درمان‌های دیجیتال نوآورانه امن و اثربخش دسترسی داشته باشند.»

بر اساس برآوردها، فقط در ایالات‌ متحده آمریکا، حدود چهار میلیون کودک ۶ تا ۱۱ ساله به ای‌دی‌اچ‌دی دچارند. مبتلایان به این اختلال به‌سختی می‌توانند تمرکز و توجه خود را حفظ و رفتارشان را کنترل کنند. 

بنا بر اعلام سازمان غذا و دارو، این بازی باید بخشی از یک برنامه درمانی بزرگ‌تر باشد. این برنامه ممکن است هم‌یاری متخصصان سلامت، متخصصان درمان‌های دارویی و نیز برنامه‌های آموزشی متنوعی را دربرگیرد تا بتواند علائم متعدد ای‌دی‌اچ‌دی را درمان کند.

کودکان مبتلا به این اختلال شاید به‌سختی بتوانند یک‌جا ثابت بنشینند و از دستورالعمل‌ها پیروی کنند؛ چنین وضعیتی هر روز چندین ‌بار در مدرسه پیش می‌آید. در چنین شرایطی است که توانایی یک‌ جا نشستن و تمرکز بر بازی ویدیویی احتمالا بیشترین فایده را دارد.

الیسا مارکو (Elysa Marco)، متخصص مغز و اعصاب کودکان، می‌گوید: «برای این‌که کودکان مبتلا به ای‌دی‌اچ‌دی بتوانند وظایف و عملکردهای روزانه خود را در مدرسه انجام دهند، بهبود توانایی تمرکز و نیز مقاومت در برابر عوامل ایجاد حواس‌پرتی برای آن‌ها حیاتی است. برخلاف روش‌های دارویی سابق برای درمان این اختلال، بازی ایندِوِر آر. ایکس به‌طور ویژه‌ای طراحی شده است تا بی‌توجهی را هدف گیرد.»

سازمان غذا و دارو پنج پژوهش مختلف درباره این بازی انجام داد و در مجموع، بیش از ۶۰۰ کودک را بررسی کرد و پس از اجرای این پژوهش‌ها، این بازی را به‌منزله نوعی تجویز تایید کرد. چشمگیرترین پژوهش ۳۴۸ شرکت‌کننده داشت و در آن کودکان به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. کودکانی که در گروه آزمایش قرار گرفته بودند به‌مدت چهار هفته و هر هفته پنج روز ایندِوِر آر. ایکس بازی ‌کردند. این پژوهش نشان داد که ۳۶ درصد از این کودکان دست‌کم در یکی از معیارهای عینی سنجش میزان توجه، پیشرفت داشته‌اند.

این میزان پیشرفت به‌طور چشمگیری بالاتر از پیشرفت مشابه ۲۱ درصد از کودکان حاضر در گروه کنترل است. کودکان گروه کنترل با نوعی واژگان بازی می‌کردند که هدف خاص طراحی آن کمک به بهبود مبتلایان به ای‌دی‌اچ‌دی نبود. آثار جانبی جدی‌ای برای بازی استفاده‌شده در گروه کنترل ثبت نشده بود، اما داده‌های مبتنی بر گفته‌های تعدادی از کودکان حاکی از آن است که تا اندازه‌ای سرخوردگی، سردرد، سرگیجه، واکنش احساسی و پرخاشگری را تجربه کرده‌اند.

این نکات مهم را به خاطر بسپارید: این پژوهش را پژوهشگران و متخصصانی انجام داده‌اند که برای ساخت این بازی ویدیویی سرمایه‌گذاری کرده بودند. علاوه بر این، این بررسی فقط به‌مدت یک ماه روی کودکانی انجام شد که داروهای درمانی برای این اختلال را مصرف نمی‌کردند. در این پژوهش تاکید شده است که نمی‌توانیم ایندوِر آر. ایکس را به‌طور کامل جایگزین درمان‌های تاییدشده ای‌دی‌اچ‌دی بدانیم؛ چرا که یافته‌های این بررسی هنوز کافی نیست.

با این‌همه، این بازی به احتمال زیاد می‌تواند ابزاری مفید برای پزشکان باشد تا در کنار درمان‌های موجود از آن استفاده کنند و البته سازمان غذا و دارو هم به‌راحتی به هر محصولی تاییدیه نمی‌دهد. بیایید امیدوار باشیم که علم بتواند راه‌های بیشتری برای به‌کارگیری بازی‌های ویدیویی طراحی‌شده با هدف‌های خاص در حوزه درمان کشف کند. این بازی‌ها، که ماهرانه و هنرمندانه طراحی شده‌اند، شاید روزی بتوانند برای سلامت ما مفید باشند.

اِدی مارتوچی (Eddie Martucci)، داروشناس و مدیرعامل شرکت توسعه‌دهنده بازی ایندِوِر آر. ایکس، یعنی اکیلی (Akili) می‌گوید: «ما با ایندِوِر آر. ایکس از فناوری استفاده می‌کنیم تا با روش‌هایی کاملا جدید به درمان بیماری کمک کنیم؛ زیرا عملکردهای عصب‌شناختی را مستقیما با درمانی هدف می‌گیریم که شبیه سرگرمی است.»

یکی از پژوهش‌های انجام‌شده روی این بازی در مجله لنسِت (The Lancet Digital Health)  منتشر شده است.